فرضیه کورگان

فرضیهٔ کورگان (به انگلیسی: Kurgan hypothesis) یکی از فرضیه‌ها در باب خاستگاه نیاهندواروپاییان است. این فرضیه گرچه در میان فرضیه‌های موجود در این زمینه یکی از شناخته‌شده‌ترین هاست، ولی هنوز هم دربارهٔ آن اختلاف نظر است. به تازگی نیز یافته‌های دانش ژنتیک^[1] مسیر وارونه ای را برای مهاجرت هندواروپایی‌ها از فلات ایران در جنوب قفقاز به فرهنگ یمنا (گورچالی) پیش چشم به نمایش گذاشته‌اند که گروهی از باستانشناسان مکتب کپنهاگ همچون کریستین کریستینسن با پذیرش فرضیه کورگان، آن را تنها گامی پس از فرهنگ جنوب قفقاز و ایران دانسته‌اند.^[2] رایش از دانشمندان ژنتیک دراین باره نظرات مشابهی ارائه داده‌است. گرچه برپایهٔ این فرضیه، صاحبان فرهنگ کورگان در استپ‌های پونتیک، همانا گویشوران زبان نیا-هندواروپایی بوده‌اند؛ رایش بر پایه داده‌های ژنتیک آناتولیایی‌های آریایی‌تبار را مهاجران از استپ^[3] نمی‌داند؛ بدین گونه ایران کنونی را خاستگاه و جایگاه جدایی هندی‌ها به شرق، اروپایی‌ها به شمال از راه قفقاز و فرهنگ یمنا (گورچالی) و آناتولیایی‌ها به غرب می‌داند. حتی میتانی‌ها هم (از ملل کهن که با هیتی‌ها رویارو شدند) به زبانی مانند آریاییان هند از ایزدان خود سخن می‌گفتند.

نخستین‌بار ماریا گیمبوتاس (Marija Gimbutas) در ۱۹۵۶ میلادی، این فرضیه را پیش نهاد. او خاستگاه هندواروپائیان را استپ‌های اورال/ولگا (Uralic/Volgan steppe) معرفی نمود. وی نظریه خود را با توجه به فرهنگی باستان شناختی که او آنرا فرهنگ کورگان (در زبان اسلاوی و ترکی به معنای تپه) می‌نامید، مطرح کرد. نشانهٔ بارز این فرهنگ، نوع خاصی از تپه‌های خاکسپاری بود که در سرتاسر منطقه کشف شده بودند. وی باور داشت که مردمان این فرهنگ جنگجویانی سوارکار بودند که در جنگ‌ها از سلاح برتر استفاده می‌کردند. آنان نخستین کسانی بودند که اسب‌ها را رام کرده و از این توانایی خود برای گسترش فرهنگشان در میان همسایگان خود در اروپای باستان استفاده می‌کردند. گیمبوتاس بر این باوربود که کوچ بزرگ این جنگاوران به سوی اروپا، فرهنگ باستانی اروپا را از زن‌سالاری به سوی پدرسالاری سوق داده‌است.^[4] جی پی مالری -که در کل، فرضیهٔ کورگان مورد پذیرش اوست- این نظر را قبول ندارد و آن را ناشی از تصور غلط از تاریخ اروپا می‌داند.

جستارهای وابسته

• گورپشته
• فرهنگ گورچالی
• خاستگاه نیاهندواروپاییان
• فرضیه ارمنستان
• فرضیه آناتولیایی

منابع

1. "Genetic evidence from the South Caucasus region shows surprising long-term stability". phys.org (به انگلیسی). Retrieved 2019-12-12.
2. Quiles، Carlos (۲۰۱۸-۰۵-۲۲). «Copenhagen group: Germanic and Balto-Slavic from Bell Beaker; Indo-Anatolian homeland in the Caucasus». Indo-European.eu (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۲.
3. سبزدشت
4. محمدرضا, عدلی، (2015-10-23). "سرچشمه‌های فرهنگ هندی: نگاهی به تمدن پیشاآریایی و آریایی نخستین". پژوهشنامه ادیان. 9 (1). ISSN 2008-0476. Archived from the original on 22 August 2018. Retrieved 22 August 2018.

Wikipedia contributors, "Kurgan hypothesis," Wikipedia, The Free Encyclopedia, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Kurgan_hypothesis&oldid=695319581 (accessed January 16, 2016).