طاق
From Wikipedia, the free encyclopedia
طاق و با روش نویسش جدیدتر، تاق، که واژهای عربینویس شده از تاک[1][2] فارسی میانه است، نوعی سقف چفدی (قوسی) با چفد برون سو –کوژ– است؛ که برای انتقال وزن بار عمودی به تکیهگاهها بر یک دهانه که فاصله میان دو تکیهگاه (دو دیوار یا دستکم چهار ستون باربر) است ساخته میشود. در یک تعریف سادهتر طاق از کنار هم آمدن چند چَفد که در یک راستا از دیوار یا ستون باربر تا به بلندترین نقطه طاق که کُلاله طاق است امتداد یافتهاند پدید میآید. طاق در دیسههای گوناگون ساخته میشود که از نگاه چَفدی به سه ساختار هندسی: شلجمی (سهمی)، نیمدایره، و بیضوی تقسیم میشود؛ که چَفد آن گاه شکل تیزهدار و گاه شکل مازهدار به خود میگیرد. افزون بر این طاق در یک نگاه کلی هندسی همواره یا نیمهاستوانهای، یا کوژی (گنبدسان)، یا چلیپایی (تقاطعی)، یا زنجیروار دیده میشود. هنگامیکه طاق در شکل کوژی خود که پیرامون یک نقطه کانونی ست با خیز بسیار زیاد ساخته میشود گنبد پدید میآید. در واقع گنبد خود گونهای طاق پیشرفتهاست؛ که بسیار گرد و برجسته ساخته شده و کارکِرد زیبایی شناختی و معماری ویژهای پیدا کردهاست. طاق و گنبد نوعی پوشش سقف اند که از آنها به پوشش سَغ در برابر پوشش تخت که سقف بی چفد است نام برده میشود.[3][4]