سیتاگلیپتین

سیتاگلیپتین (انگلیسی: Sitagliptin) یک داروی ضد دیابت است که به صورت خوراکی برای درمان دیابت نوع ۲ به کار می‌رود. همچنین در داروی ترکیبی با دوز ثابت سیتاگلیپتین/متفورمین (Janumet، Janumet XR) و یا سیگومت موجود است.

سیتاگلیپتین

داده‌های بالینی
تلفظ	‎i‎/sɪtəˈɡlɪptɪn/‎
نام‌های تجاری	Januvia, others
AHFS/Drugs.com	monograph
مدلاین پلاس	a606023
داده‌ها	EU EMA: by INN US DailyMed: Sitagliptin US سازمان غذا و دارو (آمریکا): Sitagliptin
رده‌بندی داروهای بارداری	AU: B3
روش مصرف دارو	تجویز دهانی دارو
کد ATC	A10BH01
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی	AU: فقط با نسخه (اس۴) UK: فقط ℞ (POM) US: فقط ℞ [1] EU: Rx-only [2]
داده‌های فارماکوکینتیک
زیست فراهمی	۸۷٪
پیوند پروتئینی	۳۸٪
متابولیسم	کبد (CYP3A4- and CYP2C8-mediated)
نیمه‌عمر حذف	8 to 14 h[3]
دفع	کلیه (80%)[3]
شناسه‌ها
نام آیوپاک (R)-4-oxo-4-[3-(trifluoromethyl)-5,6-dihydro[1,2,4]triazolo[4,3-a]pyrazin-7(8H)-yl]-1-(2,4,5-trifluorophenyl)butan-2-amine
شمارهٔ سی‌ای‌اس	۴۸۶۴۶۰-۳۲-۶ Y
پاب‌کم CID	۴۳۶۹۳۵۹
IUPHAR/BPS	۶۲۸۶
دراگ‌بنک	DB01261 Y
کم‌اسپایدر	۳۵۷۱۹۴۸ Y
UNII	QFP0P1DV7Z
KEGG	D08516 as salt: D06645
ChEBI	CHEBI:۴۰۲۳۷ Y
ChEMBL	ChEMBL۱۴۲۲ Y
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID70197572
ECHA InfoCard	100.217.948
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیایی	C۱۶H۱۵F۶N۵O۱
جرم مولی	۷۰۰۲۴۰۷۳۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۴۰۷٫۳۲۰ g·mol−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)	Interactive image
SMILES Fc1cc(c(F)cc1F)C[C@@H](N)CC(=O)N3Cc2nnc(n2CC3)C(F)(F)F
InChI InChI=1S/C16H15F6N5O/c17-10-6-12(19)11(18)4-8(10)3-9(23)5-14(28)26-1-2-27-13(7-26)24-25-15(27)16(20,21)22/h4,6,9H,1-3,5,7,23H2/t9-/m1/s1 Y Key:MFFMDFFZMYYVKS-SECBINFHSA-N Y
(صحت‌سنجی)

عوارض جانبی رایج شامل سردرد، تورم پاها و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی است. عوارض جانبی جدی ممکن است شامل آنژیوادم، قند خون پایین، مشکلات کلیوی، پانکراتیت و درد مفاصل باشد. اینکه آیا استفاده در بارداری یا شیردهی ایمن است مشخص نیست.^[4] این دارو در دسته بازدارنده دی پپتیدیل پپتیداز-۴ (DPP-4) است و با افزایش تولید انسولین و کاهش تولید گلوکاگون توسط پانکراس عمل می کند.^[5]

کاربرد پزشکی

سیتاگلیپتین برای درمان دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود. معمولاً کمتر از متفورمین و بیش‌تر از سولفونیل‌اوره‌ها برای درمان دیابت نوع ۲ ترجیح داده می‌شود.^[6] سیتاگلیپتین به شکل خوراکی مصرف می‌شود. همچنین به‌صورت ترکیبی دوز ثابت سیتاگلیپتین/متفورمین (Janumet، Janumet XR) و سیتاگلیپتین/سیمواستاتین (Juvisync) در دسترس است.

عوارض جانبی

سیتاگلیپتین گاهی می‌تواند باعث ایجاد تهوع^[7][8][9]، استفراغ، سردرد، سرگیجه، گیجی، اسهال، علائم سرماخوردگی، حساسیت به نور^[10] این دارو هیپوگلیسمی (افت قند خون) چندانی ایجاد نمی‌کند و این یک مزیت برای آن است.^[11] در کسانی که همزمان از داروهای سولفونیل‌اوره (همچون (گلی‌بنکلامید) مصرف می‌کنند، خطر افت قند خون افزایش می‌یابد.^[7]

گزارش‌های نادری از پانکراتیت^[12][13]، نارسایی کلیه و واکنش‌های حساسیت مفرط در پی مصرف آن وجود دارد اما نقش موثری از داروی سیتاگلیپتین در آن‌ها اثبات نشده است.^[14]

در سال ۲۰۱۵ میلادی، سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا (FDA) هشدار و احتیاط جدیدی در مورد خطر درد مفاصل "شدید و ناتوان کننده" به برچسب تمام داروهای بازدارنده دی پپتیدیل پپتیداز-۴ (مانند سیتاگلیپتین و لیناگلیپتین) افزود.^[15]

مکانیسم عمل

سیتاگلیپتین با مهار رقابتی آنزیم دی پپتیدیل پپتیداز ۴ (DPP-4) عمل می‌کند. این آنزیم اینکرتین‌های GLP-1 و GIP، هورمون‌های گوارشی را که در پاسخ به غذا آزاد می‌شوند، تجزیه می‌کند.^[16] با جلوگیری از تجزیه GLP-1 و GIP، این دو عامل قادر به افزایش ترشح انسولین و سرکوب آزادسازی گلوکاگون توسط سلول‌های آلفا پانکراس هستند. با نزدیک شدن به سطح گلوکز خون، مقدار انسولین آزاد شده و گلوکاگون سرکوب شده کاهش می‌یابد، بنابراین از «بیش از حد» و در ادامه پایین آمدن قند خون (هیپوگلیسمی)، که با برخی دیگر از عوامل هیپوگلیسمی خوراکی (مانند سولفونیل‌اوره‌ها) دیده می‌شود، جلوگیری می‌شود.

سیتاگلیپتین در مقایسه با دارونما، سطح HbA1c را حدود ۰.۷ درصد کاهش می‌دهد. هنگامی که به صورت یک درمان تک دارویی استفاده می‌شود کمی کمتر از متفورمین موثر است. این دارو باعث افزایش وزن نمی‌شود و در مقایسه با سولفونیل‌اوره‌ها هیپوگلیسمی کمتری دارد. سیتاگلیپتین به عنوان یک داروی خط دوم (در ترکیب با سایر داروها) پس از عدم موفقیت ترکیب رژیم غذایی/ورزش و متفورمین توصیه می‌شود.^[17]

منابع

1. "Januvia- sitagliptin tablet, film coated". DailyMed. Archived from the original on October 27, 2021. Retrieved October 15, 2021.
2. "Januvia EPAR". European Medicines Agency. September 17, 2018. Archived from the original on October 23, 2021. Retrieved October 15, 2021.
3. Herman GA, Stevens C, van Dyck K, Bergman A, Yi B, De Smet M, et al. (December 2005). "Pharmacokinetics and pharmacodynamics of sitagliptin, an inhibitor of dipeptidyl peptidase IV, in healthy subjects: results from two randomized, double-blind, placebo-controlled studies with single oral doses". Clinical Pharmacology and Therapeutics. 78 (6): 675–688. doi:10.1016/j.clpt.2005.09.002. PMID 16338283. S2CID 20935646.
4. "Sitagliptin Pregnancy and Breastfeeding Warnings". Drugs.com. Archived from the original on March 6, 2019. Retrieved March 3, 2019.
5. "Sitagliptin Monograph for Professionals". Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists. Archived from the original on March 4, 2016. Retrieved March 3, 2019.
6. British national formulary : BNF 76 (76 ed.). Pharmaceutical Press. 2018. p. 681. ISBN 9780857113382.
7. "Januvia Side Effects & Drug Interactions". RxList.com. 2007. Archived from the original on November 20, 2007. Retrieved November 28, 2007.
8. Stricklin SM, Stoecker WV, Rader RK, Hood AF, Litt JZ, Schuman TP (February 2012). "Persistent edematous-plaque photosensitivity observed with sitagliptin phosphate (Januvia®)". Dermatology Online Journal. 18 (2): 9. doi:10.5070/D30D70K7B2. PMID 22398230. Archived from the original on April 8, 2019. Retrieved June 6, 2019.
9. "Januvia side effect: Photosensitivity reaction - eHealthMe". www.ehealthme.com. Archived from the original on June 7, 2019. Retrieved June 6, 2019.
10. Moher LM, Maurer SA (August 1979). "Podophyllum toxicity: case report and literature review". The Journal of Family Practice. 9 (2): 237–40. PMID 458391.
11. Zhao Q, Hong D, Zheng D, Xiao Y, Wu B (2014). "Risk of diarrhea in patients with type 2 diabetes mellitus treated with sitagliptin: a meta-analysis of 30 randomized clinical trials". Drug Design, Development and Therapy. 8: 2283–2294. doi:10.2147/DDDT.S70945. PMC 4234286. PMID 25419118.
12. Olansky L (January 2010). "Do incretin-based therapies cause acute pancreatitis?". Journal of Diabetes Science and Technology. 4 (1): 228–229. doi:10.1177/193229681000400129. PMC 2825646. PMID 20167189.
13. "FDA Drug Safety Communication: FDA investigating reports of possible increased risk of pancreatitis and pre-cancerous findings of the pancreas from incretin mimetic drugs for type 2 diabetes". U.S. Food and Drug Administration (FDA). June 21, 2019. Archived from the original on May 10, 2022. Retrieved May 10, 2022.
14. "DPP-4 Inhibitors for Type 2 Diabetes: Drug Safety Communication—May Cause Severe Joint Pain". U.S. Food and Drug Administration (FDA). August 28, 2015. Archived from the original on December 13, 2019. Retrieved September 1, 2015.
15. Salvo F, Moore N, Arnaud M, Robinson P, Raschi E, De Ponti F, et al. (May 2016). "Addition of dipeptidyl peptidase-4 inhibitors to sulphonylureas and risk of hypoglycaemia: systematic review and meta-analysis". BMJ. 353: i2231. doi:10.1136/bmj.i2231. PMC 4854021. PMID 27142267.
16. Herman GA, Bergman A, Liu F, Stevens C, Wang AQ, Zeng W, et al. (August 2006). "Pharmacokinetics and pharmacodynamic effects of the oral DPP-4 inhibitor sitagliptin in middle-aged obese subjects". Journal of Clinical Pharmacology. 46 (8): 876–886. doi:10.1177/0091270006289850. PMID 16855072. S2CID 45849328.
17. Gadsby R (2009). "Efficacy and Safety of Sitagliptin in the Treatment of Type 2 Diabetes". Clinical Medicine: Therapeutics. 1 (1): 53–62. doi:10.4137/CMT.S2313.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Sitagliptin». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۳.

پیوند به بیرون