سیاهچاله کلانجرم
بزرگترین نوع سیاهچالهها؛ معمولاً در مرکز کهکشانها یافت میشوند / From Wikipedia, the free encyclopedia
سیاهچالهٔ کلان جرم بزرگترین نوع سیاهچاله در کهکشانهاست که گمان میرود در مرکز تقریباً همهٔ کهکشانها از جمله کهکشان راه شیری[2](کمان ای* با جرم چهار میلیون جرم خورشیدی[3]) نیز یافت شود[4][5] که دارای جرمی معادل صدها هزار تا چندین میلیارد برابر جرم خورشید هستند. این سیاهچالهها پرجرمترین نوع سیاهچالهها هستند و گرانش بسیار زیادی دارند که در جهان بینظیر است.[6] همچنین تصور میرود که مرکز کهکشان انجیسی ۴۲۶۱ سیاهچالهای کلانجرم با ۴۰۰ میلیون جرم خورشید باشد.
یکی از تفاوتهای اصلی این سیاهچاله چگالی کمتر آنهاست. چگالی سیاهچالهها جرم آن تقسیم برحجم ناشی از شعاع شوارتزشیلد است. این مقدار میتواند کمتر از چگالی آب باشد.[7] علت آن این است که شعاع شوارتزشیلد سیاهچاله بهطور خطی با جرم افزایش مییابد پس میتوان آن را به صورت زیر نوشت:
که در آن R، شعاع سیاهچاله، M، جرم آن و k ضریب تناسب است؛ و بنابرین داریم:
و به همین دلیل هرچه سیاهچاله پرجرمتر باشد چگالی آن کمتر است و همچنین به علت بزرگ بودن افق رویداد، نیروی تیدال سیاهچالههای کلانجرم به طرز قابل ملاحظهای کمتر است.
جرم این سیاهچالهها به خاطر بلعیدن اجرام دور خود همواره افزایش مییابد و این بلعیدن موجب فعالشدن ظاهر مرکز سیاهچاله در طیف الکترومغناطیسی و مخصوصاً انرژی بالا میشود به همین دلیل تصور میرود این سیاهچاله مسئول فعالیت قوی اختروشها باشند.[8] درخشندگی سیاهچالههای کلانجرم در اختروشها بین ده تا صدبرابر درخشندگی بقیهٔ اختروش است.[3] همچنین تصور بر این است که هستهٔ کهکشانی فعال (AGN) نیز سیاهچاله باشد.[3]