زبان اسلاوی جنوبی و یکی از گونه‌های صربی-کرواتی From Wikipedia, the free encyclopedia
زبان صربی (به صربی: српски језик / srpski jezik) از زبانهای هند و اروپایی و هموند شاخه جنوبی زبانهای اسلاوی و عمده‌ترین زبان این گروه است. این زبان یکی از گونه‌های استاندارد گویش اشتوکاوی است که بیشتر در صربستان، بوسنی و هرزگوین و توسط صرب‌های پراکنده در دنیا به‌کار می‌رود. استاندارد پیشین معروف به صربی-کرواتی، هم‌اکنون به استانداردهای صربی، کرواتی و بوسنیایی چندپاره شده‌است. صربی در زمره زبانهای رسمی (و اقلیت) صربستان، بوسنی و هرزگوین، مونته‌نگرو، کرواسی، رومانی، جمهوری مقدونیه و مجارستان به‌شمار می‌آید.
| زبان صربی | |
|---|---|
| српски / srpski | |
| بیان | [sr̩̂pski:] |
| زبان بومی در | Serbia, Montenegro, Croatia, Bosnia and Herzegovina, and neighboring regions |
شمار گویشوران | ۸٫۷ میلیون گویش‌ور اعلام شده در یوگسلاوی سابق (۲۰۰۶) و ۰٫۵–۱٫۵ میلیون در خارج |
هندواروپایی
| |
| الفبای سیریلیک (Serbian alphabet) الفبای لاتین (Gaj's alphabet) Yugoslav Braille | |
| وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در |  صربستان بوسنی و هرزگوین کوزوو[persian-alpha 1] |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۱–۶۳۹ | sr |
| ایزو ۲–۶۳۹ | srp |
| ایزو ۳–۶۳۹ | srp |
| گلاتولوگ | serb1264[1] |
| زبان‌شناسی | part of زبان صربی‌کرواتی |
 Countries where Serbian is an official language.
Countries where it is recognized as a minority language. | |
دو دبیره برای نگارش زبان صربی به‌کار می‌رود: یک دبیره سیریلیک دگرگون‌شده، که توسط ووک کارادزیچ ابداع شده‌است و یک دبیره لاتین دگرگون‌شده که لیودویت گای آن را ساخته‌است. هر کدام از نشانه‌های این دو دبیره، به صورت یک به یک نمایاننده یکدیگرند.
رسم‌الخط صربی بسیار یکپارچه و استوار است چرا که تقریباً اصل «هر آوا یک حرف» در مورد آن صدق می‌کند. این قاعده بر اساس این گفته آدلونگ است که: «آنچه را که می‌گویید، بنویسید و آنچه را که می‌نویسید، بخوانید» این قاعده کلی هنگام اصلاح رسم‌الخط سیریلیک صربی در قرن نوزدهم توسط «ووک کارادزیچ» به‌کار رفت.
زبان صربی با دو الفبای متفاوت نوشته می‌شود: دبیره سیریلیک صربی (ћирилица) و دبیره لاتین صربی (latinica). دبیره سیریلیک به صورت رسمی در صربستان به‌کار می‌رود. دبیره لاتین همچنین قانوناً پذیرفته شده‌است و تقریباً یک‌سوم گویشوران بومی از آن به‌عنوان دبیره نخست بهره می‌برند. اگرچه هیچ نگاشته رسمی با این الفبا موجود نیست. الفبای لاتین در ویوودینا به‌طور گسترده‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دو الفبای صربی به شرح زیرند:
| لاتین | A | B | C | Č | Ć | D | Dž | Đ | E | F | G | H | I | J | K | L | Lj | M | N | Nj | O | P | R | S | Š | T | U | V | Z | Ž |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| سیریلیک | A | Б | Ц | Ч | Ћ | Д | Џ | Ђ | Е | Ф | Г | Х | И | Ј | К | Л | Љ | М | Н | Њ | О | П | Р | С | Ш | Т | У | В | З | Ж |
صربی همچون سایر گونه‌های صربی‌کرواتی دارای ۳۵ واج متشکل از ۲۵ همخوان و ۱۰ واکه است.
دستگاه همخوان‌های صربی‌کرواتی ۲۵ همخوان را در بر می‌گیرد. یک ویژگی آن حضور همخوان‌های پسالثوی و انسایشی کامی و نبود سایشی کامی است.[2] در صربی‌کرواتی برخلاف بیشتر زبانهای اسلاوی همچون روسی برای بسیاری از همخوان‌ها هیچ گونهٔ کامی در برابر متضاد غیرکامی آن وجود ندارد.
| لبی | دندانی/ لثوی |
برگشته | (ششی-) کامی |
نرم‌کامی | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| خیشومی | m | n | ɲ | |||
| انسدادی | بی‌واک | p | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: t̪ | k | ||
| واک‌دار | b | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: d̪ | ɡ | |||
| انسایشی | بی‌واک | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: t̪͡s̪ | t͡ʂ | t͡ɕ | ||
| واک‌دار | d͡ʐ | d͡ʑ | ||||
| سایشی | بی‌واک | f | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: s̪ | ʂ | x | |
| واک‌دار | v | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: z̪ | ʐ | |||
| ناسوده | مرکزی | j | ||||
| کناری | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: ɫ | ʎ | ||||
| لرزشی | r | |||||
دستگاه واکه‌های صربی‌کرواتی به‌طور خلاصه متشکل از پنج واکه /a, e, i, o, u/ به دو نوع کوتاه و بلند است.[2] گرچه در نوشتار به جز در واژه‌نامه‌ها، تفاوت میان آن‌ها نمایان نمی‌شود.[3]
| پیشین | مرکزی | پسین | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| کوتاه | بلند | کوتاه | بلند | کوتاه | بلند | |
| بسته | i | i: | u | u: | ||
| میانی | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: e̞ | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: e̞ | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: o̞ | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: o̞ | ||
| باز | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: ä | Error: {{آوا}}: unrecognized language tag: ä | ||||
همچنین چند واژه صربی ریشه اسلاوی نزدیک به زبان فارسی هستند. در فارسی این واژگان به مرور زمان تغییر کردند ولی صربی شکل قدیم این واژگان مشترک را تا کنون نگاه داشته‌است. برای نمونه:
واژه‌های بسیاری از زبانهای آلمانی، ایتالیایی، دالماسی، ترکی و واژه‌های کمتری از زبانهای یونانی، مجارستانی و فارسی در این زبان یافت می‌شوند.
بدین ترتیب زبان صربی هم واژگان مشترک با فارسی از دوره هندواروپایی و هم وام‌واژه‌های زیادی از زبان فارسی معاصر دارد.
نمایه گویشوران بر حسب کشورها:
زبان صربی همانندی زیادی با بوسنیایی و به‌ویژه با کرواتی دارد. اختلاف دو زبان صربی و کرواتی به جز دبیره، فقط به چندین واژه محدود می‌شود. به‌عنوان نمونه: ساعت در زبان کرواتی ura (گرفته‌شده از زبان لاتینی) و در زبان صربی sat (با ریشه عربی) است. به نان در زبان کرواتی kruh و در زبان صربی همانند روسی khleb گفته می‌شود. نام ماه‌های سال نیز در این دو زبان همانند است. زبان صربی همچنین بسیار نزدیک به روسی و سایر زبانهای اسلاوی است. وقتی روسها به صربستان می‌آیند صربی را براحتی می‌فهمند و نیاز ندارند به انگلیسی، فرانسوی یا آلمانی صحبت کنند. همین‌طور صربها وقتی به کشورهای روس زبان می‌آیند مطمئنند که همه چیز را بفهمند.[6]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
