رنگ سه‌گانه

رنگ‌های ترکیبی سه‌گانه یا رنگ‌های میانی، رنگ‌هایی هستند که از ترکیب اشباع کامل یک رنگ اصلی با نیمه‌اشباع رنگ اصلی دیگر و هیچی از رنگ اصلی سوم، در یک فضای رنگی معین مانند مدل رنگی آرجی‌بی، مدل رنگی سی‌ام‌وای‌کی (مدرن‌تر) یا مدل رنگی آروای‌بی (سنتی) ایجاد می‌شود.

صفحه ای از رساله عملی جدید در مورد سه رنگ اولیه که به عنوان یک سیستم کامل از اطلاعات ابتدایی توسط چارلز هایتر فرض شده‌است.

رنگ‌های سه‌گانه دارای نام‌های عمومی هستند، یک مجموعه نام برای چرخهٔ رنگ RGB و مجموعه‌ای متفاوت برای چرخهٔ رنگ RYB. این نام‌ها در زیر نشان داده شده‌است.

تعریف دیگری از رنگ سه‌گانه توسط نظریه‌پردازان رنگ مانند موزس هریس و جوزف آلبرز ارائه شده‌است که پیشنهاد می‌کنند رنگ‌های سه‌گانه از ترکیب جفتی رنگ‌های ثانویه: نارنجی-سبز، سبز-بنفش، بنفش-نارنجی یا با اختلاط رنگهای مکمل ایجاد می‌شوند. این رویکرد نسبت به رنگ ترکیبی سه‌گانه، به‌ویژه در قالب رنگ، رنگدانه و رنگ مو مربوط می‌شود.

مقایسه چرخه‌های رنگی RGB و RYB

چرخهٔ رنگ RYB سده‌ها پیش از آنکه در دهه ۱۸۹۰ اختراع شود، زمانی با آزمایش پیدا شد^{[نیازمند منبع]} که سرخابی، زرد و فیروزه‌ای رنگ‌های اصلی رنگدانه هستند، نه سرخ، زرد و آبی.

چرخه رنگ RGB تا حد زیادی جایگزین چرخهٔ رنگ سنتی RYB شده‌است زیرا امکان نمایش رنگ‌های بسیار روشن‌تر و سیرتر با استفاده از رنگ‌های اصلی و ترکیب دوگانه چرخهٔ رنگ RGB وجود دارد. در اصطلاح تئوری رنگ، مدل رنگی RGB و مدل رنگی CMY دارای طیف رنگی بسیار بزرگتر از مدل رنگی RYB هستند.

رنگ‌های اصلی، ترکیبی دوگانه و سه‌گانه در RGB یا CMYK

رنگ‌های اصلی، ترکیبی دوگانه و سه‌گانه در چرخهٔ رنگ RGB (CMY).

رنگ‌های اصلی در چرخهٔ رنگ RGB سرخ، سبز و آبی هستند، زیرا این سه رنگ افزایشی - رنگ‌های اصلی نور هستند. رنگ‌های ترکیبی دوگانه در یک چرخهٔ رنگی RGB، فیروزه‌ای، سرخابی و زرد هستند، زیرا این سه رنگ کاهشی- رنگ‌های اصلی رنگدانه‌ها هستند.

نام رنگ‌های سه‌گانه استفاده‌شده در توضیحات سیستم‌های مدل رنگی آرجی‌بی (یا معادل مدل رنگی سی‌ام‌وای‌کی) در زیر نشان داده شده‌است.

فیروزه‌ای	(●)	+	آبی	(●)	=	لاجوردی	(●)
آبی	(●)	+	ارغوانی	(●)	=	بنفش	(●)
ارغوانی	(●)	+	سرخ	(●)	=	سرخ گلی	(●)
سرخ	(●)	+	زرد	(●)	=	نارنجی	(●)
زرد	(●)	+	سبز	(●)	=	زیتونی روشن	(●)
سبز	(●)	+	فیروزه‌ای	(●)	=	سبز بهاری	(●)

اصطلاحات سه‌گانه، چهارگانه و پنج‌گانه

واژه‌ها برای رنگ‌های ترکیبی سه‌گانه آربی‌جی تنظیم نشده‌است. نام دوازده رنگ چهارگانه، اگر حتی وجود داشته باشد، متغیرتر است، اگرچه نیلی و مایل به سرخ‌فام برای آبی-بنفش و قرمز-سرخابی استاندارد هستند.

رنگ‌های HSV تولیدشده با مخلوط برابر از رنگ‌های دوگانه و رنگ‌های پیایند آن‌ها

سه‌گانه HSV   سرخ   نارنجی   زرد   زیتونی روشن   سبز   سبز بهاری   فیروزه‌ای روشن   لاجوردی   آبی   بنفش   سرخابی   سرخ گلی   سرخ

چهارگانه HSV   سرخ   شنگرفی   نارنجی   کهربایی   زرد   سبز مغزپسته‌ای   زیتونی روشن   harlequin   سبز   erin   سبز بهاری   زمردی کبود   فیروزه‌ای روشن   کاپری   لاجوردی   نیلی   آبی   نیلی سیر   بنفش   ارغوانی   سرخابی   سرخ گیلاسی   سرخ گلی   زرشکی   سرخ

پنج‌گانه HSV   سرخ   سرخ‌فام   شنگرفی   persimmon   نارنجی   orange peel   کهربایی (رنگ)   طلایی   زرد   لیموزرد   سبز مغزپسته‌ای   جوانه بهاری   زیتونی روشن   bright green   harlequin   neon green   سبز   jade   erin   emerald   سبز بهاری   سبز بهاری   aquamarine   فیروزه‌ای   فیروزه‌ای روشن   آبی آسمانی   capri   لیلنج   لاجوردی   آبی کبالت   cerulean   sapphire   آبی   زنبقی   نیلی سیر   سیزاب   بنفش   اسطوخودوس (رنگ)   ارغوانی   phlox   سرخابی   سرخابی ارغوانی   سرخ گیلاسی   deep pink   سرخ گلی   تمشکی   زرشکی   تاج‌خروسی   سرخ

نقاشی سنتی (RYB)

چرخهٔ رنگ سنتی RYB .

رنگ‌های اصلی در چرخهٔ رنگ RYB سرخ، زرد و آبی هستند. رنگ‌های ترکیبی دوگانه- نارنجی، سبز و بنفش - از ترکیب رنگ‌های اصلی ساخته می‌شوند.

در سیستم سرخ-زرد-آبی که در نقاشی سنتی و طراحی داخلی استفاده می‌شود، رنگ‌های ترکیبی سه‌گانه معمولاً با ترکیب نام‌های اصلی و دوگانهٔ کناری نام‌گذاری می‌شوند.

سرخ	(●)	+	نارنجی	(●)	=	شنگرفی (قرمز نارنجی)	(●)
نارنجی	(●)	+	زرد	(●)	=	کهربایی (زرد-نارنجی)[1]	(●)
زرد	(●)	+	سبز	(●)	=	زیتونی روشن (زرد-سبز)	(●)
سبز	(●)	+	آبی	(●)	=	سبزآبی (سبز آبی)	(●)
آبی	(●)	+	رنگ بنفش	(●)	=	بنفش (آبی-بنفش)	(●)
رنگ بنفش	(●)	+	سرخ	(●)	=	سرخابی (قرمز بنفش)	(●)

اصطلاحات رنگ ترکیبی سه‌گانه و چهارگانه

واژه‌ها برای رنگ‌های ترکیبی سه‌گانه آروای‌بی تنظیم نشده‌است. برای شش رنگ آروای‌بی میان رنگ‌های اصلی و ترکیبی دوگانه آروای‌بی، نام‌های کهربایی / گل همیشه بهار (زرد-نارنجی)، سرخابی / شنگرفی (قرمز-نارنجی)، سرخابی (سرخ-بنفش)، بنفش (آبی-بنفش)، سبزآبی (سبزآبی) و زیتونی روشن / سبز آهکی (زرد-سبز) معمولاً یافت می‌شوند. نام دوازده رنگ چهارگانه، اگر حتی وجود داشته باشد، متغیرتر است، اگرچه نیلی و مایل به سرخ‌فام برای آبی-بنفش و قرمز-سرخابی استاندارد هستند.

به معنای دیگر، رنگ سه‌گانه از آمیختن رنگدانه‌های دوگانه به دست می‌آید. این سه رنگ فندقی (نارنجی-بنفش)، توسی (بنفش-سبز) و لیمویی تیره (سبز-نارنجی) هستند، با سه رنگ چهارگانه مربوط به آلویی (نارنجی-توسی)، سبز خاکستری (توسی-لیمویی)، نخودی (لیمویی-فندقی) (با زیتونی که گاهی برای توسی یا لیمویی به کار می‌رود).^[2][3] فراتر از آن، سایه‌های خاکستری (آبی خاکستری و خاکستری قهوه‌ای)، که نزدیک به سیاه می‌شوند، اما هرگز به سیاهی نمی‌رسند.

اصطلاحات رنگ آروای‌بی که در بالا و در نمونه‌های رنگی نشان داده شده در زیر مشخص شده‌است، در نهایت از کتاب کروماتوگرافی ۱۸۳۵، تجزیه و تحلیل چرخهٔ رنگ RYB توسط جورج فیلد، شیمیدان متخصص در رنگدانه‌ها و رنگ‌ها، مشتق شده‌است.

رنگ‌های آروای‌بی تولیدشده با مخلوط برابر از رنگ‌های دوگانه و رنگ‌های پیایند آن‌ها^[4]

دوگانه   سرخ   نارنجی   زرد   سبز   آبی   ارغوانی   سرخ

سه‌گانه   سبز   توسی   ارغوانی   فندقی   نارنجی   لیمویی   سبز

چهارگانه   فندقی   نخودی   لیمویی   سبز خاکستری   توسی   آلویی   فندقی

پنج‌گانه   سبز خاکستری   mocha   آلویی   برنجی   نخودی   خاکی   سبز خاکستری

ته‌رنگ‌های آروای‌بی تولیدشده با مخلوط نسبی از رنگ‌های اصلی

سه‌گانه آروای‌بی[4]   سرخ   شنگرفی   نارنجی   کهربایی   زرد   زیتونی روشن   سبز   سبزآبی   آبی   بنفش   ارغوانی   سرخابی   سرخ

چهارگانه آروای‌بی[4]   سرخ   سرخ‌فام   شنگرفی   خرمالویی   نارنجی   پرتقالی   کهربایی   زرد طلایی   زرد   زرد لیمویی   زیتونی روشن   زیتونی روشن   سبز   زبرجدی سیر   سبزآبی   نیلی   آبی   نیلی سیر   بنفش   آمیتیست   ارغوانی   بادمجانی   سرخابی   زرشکی   سرخ

منابع

2. William J. Miskella, 1928, Practical Color Simplified: A Handbook on Lacquering, Enameling, Coloring And Painting, pp
3. John Lemos, 1920, "Color Charts for the School Room", in School Arts, vol. 19, pp 580–584
4. RGB approximations of RYB tertiary colors, using cubic interpolation."Archived copy". Archived from the original on 2013-06-28. Retrieved 2012-12-29.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link) The colors are paler than a simple mixture of paints would produce. For the darker, true secondary colors, see رنگ‌های ثانویه. Pure tertiary colors would be darker still.