From Wikipedia, the free encyclopedia
رنگ موهای بدن و یال و دم اسبها به ژنشناسی آنها (در واقع الل(دگره)های کروموزومهای آنها) بستگی دارد.[1] معمولاً این رنگها از بدو تولد تا مرگ باقی میمانند. با این وجود رنگهایی نیز وجود دارند که با بالا رفتن سن یا بلوغ تغییر میکنند. لکههای سفیدی که گاه بر روی بدن بعضی اسبها، پس از جراحت و... تشکیل میشود رنگ آن اسب محسوب نمیشوند. رنگهایی که تغییر ناپذیرند به رنگهای ساده (یا اصلی)، رنگهای مرکب، رنگهای مرکب مخلوط و سایر رنگها دستهبندی میشوند.
رنگهای اصلی (کرنگ، کهر (قرمز قهوهای)، قهوهای و مشکی) با تاثیر متقابل دو ژن به وجود میآیند: Extension یا عامل سرخ، که با کد E نمایش میدهیم و Agouti که با کد A نمایش میدهیم. Extension مسئول تولید رنگدانههای سرخ و سیاه است. Agouti توزیع رنگدانههای سیاه را کنترل میکند که هم مربوط به نقطههایی مانند یال، دم، پایین پاها، و گوشها است و هم مربوط به توزیع یکنواخت رنگ در کل بدن. تاثیر حدود ده ژن دیگر میتواند این رنگدانهها را تغییر دهد تا رنگهای گوناگون اسبهای اهلی از سفید تا سیاه به وجود آید.[2]
رنگهای اصلی میتوانند توسط دستکم پنج ژن دیگر رقیق شوند: کِرِم، شامپانی، دان (Dun)، مرواریدی و نقرهای. ژن کِرِم میتواند با دوزهای گوناگون، رنگهای گوناگونی به وجود بیاورد اما چهار ژن دیگر تاثیر سادهای دارند.[2] رنگ و طرحهای سفید در اسبها تحت تاثیر چندین ژن است که رنگهای سفید و خاکستری و نیز لکههای سفید روی بدن اسب را به وجود میآورند.[1][2]
رنگهای کرنگ، طلایی (سفید)، سیاه، کهر و سمند جزو رنگهای اصلی یا ساده هستند و رنگهای نیله، موشی، خاکستری و ابرش مرکب هستند.[1]
عمر خیام در کتاب نوروزنامه نامهای مربوط به اسب را چنین بیان میکند: الوسچرمه، سرخچرمه، تازیچرمه، خنگ، بادخنگ، مگسخنگ، سبزخنگ، پیسهٔ کمیت، کمیت، شبدیز، خورشید، گور سرخ، زردرخش، سیارخش، خرماگون، چشینه، شولک، پیسه، ابرگون، خاکرنگ، دیزه، بهگون، میگون، بادروی، گلگون، ارغون، بهارگون، آبگون، نیلگون، ابرکاس، باوبار، سپیدزرده، بورسار، بنفشهگون، ادس، زاغچشم، سبزپوست، سیمگون، ابلق، سپید، سمند.[3]
به تدریج نام رنگهای دیگری نیز از زبانهای دیگر وارد فارسی شده است. امروزه رنگهای اسب را بر اساس ژنشناسی توضیح میدهند.
اسب سفید اسبی است که پوستی صورتی و موهایی کاملاً سفید داشته باشد. این رنگ بسیار نادر و کمیاب است و اکثر اسبهایی که سفید نامیده میشوند در واقع خاکستری هستند، حتی اگر تعداد اندکی موی سیاه داشته باشند. رنگ چشمان اسبهای سفید ممکن است آبی، فندقی یا قهوهای باشد.
باید توجه داشت که این رنگ را نباید با زالی (آلبینیسم) اشتباه گرفت، زیرا زالی اصلاً در خانواده اکوئیداها وجود ندارد. اسب دچار زالی در دوره جنینی میمیرد.[1]
بدن اسب کرنگ با موهایی به رنگ قرمز دارچینی یا شبیه رنگ چایی پوشیده شدهاست. رنگ دم، یال و پاها نیز به همان رنگ بدن است. انواع زیادی از کرنگ وجود دارد که بر اساس تیرگی یا روشنی به رنگهای مختلفی تقسیم میشوند. مهمترین آنها عبارتند از کرنگ مسی (معمولترین رنگ کرنگ)، کرنگ سوخته و کرنگ یال سفید (هنگامی که رنگ یال و دم روشنتر است).
رنگ سیاه در اسبها خیلی متداول نیست ولی کمیاب هم نیست. همه موهای بدن این اسبها سیاه رنگ است، مگر لکههای سفیدی که میتوانند بر پیشانی یا پاها باشند. به طور کلی دو نوع سیاه داریم:
موهای اسبهای کَهَر قرمز-قهوهای نسبتاً تیرهاست و یال، دم و انتهای پاها و پوزه آنها تیرهتر یا سیاه میباشد. رگههای مختلفی از کهر وجود دارد که مهمترین آنها کهر روشن، کهر تیره و کهر گیلاسی میباشند.
سَمَند رنگی مایل به زرد یا نوعی رنگ طلایی در اسبها است. این رنگ برای مثال در اسب ترکمن وجود دارد و گران قیمتترین اسب ترکمن است.
بدن اسبهای پالومینو (Palomino) از موهای زرد یا طلایی پوشیده شدهاست و یال و دم آنها نیز به همان رنگ یا روشنتر است. این رنگ نیز بر اساس روشنی و تیرگی رگههای مختلفی دارد.
گاه موی بدن اسب از چند رنگ تشکیل میشود. این حالتها تحت تاثیر چندین ژن است.[1][2]
رنگ چشمان اسب میتواند از آبی تا مشکی باشد:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.