جنگ همه علیه همه
From Wikipedia, the free encyclopedia
جنگ همه علیه همه (به لاتین: Bellum omnium contra omnes) عبارتی است که توماس هابز[1] فیلسوف انگلیسی در آثار خویش از جمله کتاب لویاتان Leviathan که در سال ۱۶۵۱ میلادی نوشته، به کار برده است.
از نگاه هابز، انسان، گرگ انسان است،[2] بنابراین خشونت و ستیز در ذات او نهفته است. توماس هابز میگوید: زیادهخواهی و خودخواهی آدمیان، به «جنگ همه علیه همه» خواهد کشید و برای پیشگیری از آن چارهای جز قرارداد اجتماعی و دولت مقتدر نیست. قبل از توماس هابز، پلوتس[3] نیز به «انسان، گرگ انسان است»[4] اشاره کرده بود.
به «جنگ همه علیه همه»[5] کارل مارکس هم در «مسئله یهود»[6] و نیز در نامهای که ۱۸ ژوئن ۱۸۶۲ برای فردریک انگلس نوشته، (ضمن یادآوری آراء داروین) اشاره میکند. انگلس نیز، در نوامبر ۱۸۷۵ نامهای برای «پیوتر لاوروویچ لاوروف»[7] نوشته و با یادآوری تکامل انواع، (در بند ششم نامه)، گوشهای به ایده توماس هابز بللوُم اُمنیوم کُنترا اُمنِس، و جنگ همه علیه همه، میزند.[8]
فریدریش نیچه هم در کتاب در باب حقیقت و دروغ در مفهومی غیراخلاقی به موضوع «انسان، گرگ انسان است» میپردازد.