From Wikipedia, the free encyclopedia
جنبش دانشجویی ۱۴۰۱ ایران بخشی از جنبش دانشجویی ایران است که در جریان خیزش ۱۴۰۱ شروع و در راستای جنبش زن، زندگی، آزادی ادامه پیدا کرد. جنبش دانشجویی ایران در پی کشتهشدن مهسا امینی و شروع اعتراضات سراسری، از ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ احیا شد.[3] روشهای این اعتراضات، راهپیمایی، تجمع، تحصن، خودداری از حضور در کلاسهای درس و سر دادن شعارهای اعتراضی بود. در این اعتراضات بهصورت گسترده تعداد زیادی از دانشجویان از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شدند. برای جلوگیری از گسترش اعتراضات، تعدادی زیادی از دانشجویان نیز ممنوعالورود شده و از ورود آنها به دانشگاه جلوگیری شد.[4] علیرغم بازداشت و ممنوعالورودی دانشجویان، این اعتراضات بهصورت روزانه و بدون وقفه تاکنون ادامه دارد.[5][6][7][8][9]
«دوران گفتوگو[ی بین مردم و حکومت]، خیلی سال است که گذشتهاست؛ سالها ما خواستیم گفتوگو کنیم؛ و[لی] چیزی [به]جز اعدام و حبس و تهدید، گیرمان نیامد. سالها صدای قشر کثیری از جامعه را خفه کردید و از نتیجه آن نترسیدید…؛ از شما پرسیدیم چرا زدید؟! چرا سه بار زدید؟! و گفتید خطای انسانی بوده…! ۱٫۵۰۰ نفر را در خیابان به گلوله بستید…؛ دیگر برای ما حرف از گفتوگو نزنید؛ ما از شما خشمگینیم بابت تمامی این چند دهه جنایتتان.» (بیانیه برخی از دانشجویان)[10]
اعتراضات ۱۴۰۱ دانشجویان ایران | |||
---|---|---|---|
بخشی از خیزش ۱۴۰۱ ایران | |||
تاریخ | ۲۷ شهریور ۱۴۰۱[1] – اکنون (۲ سال، ۴ هفته و ۱ روز) | ||
موقعیت | دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ایران | ||
علت(ها) | خیزش ۱۴۰۱ ایران | ||
اهداف | براندازی نظام جمهوری اسلامی | ||
روشها |
| ||
وضعیت | در جریان | ||
طرفهای مدنی درگیر | |||
| |||
شخصیتهای پیشرو | |||
| |||
تلفات و کشتهها | |||
| |||
آمار تا ۲۴ آذر ۱۴۰۱ |
جنبش دانشجویی در ایران در دروان جمهوری اسلامی، همواره دوران پرفراز و نشیبی را گذراندهاست. در طول سالهای پس از حمله به کوی دانشگاه تهران در ۱۸ تیر ۱۳۷۸، بخشی از جنبش دانشجویی با رفتن شماری از نخبگان از ایران کمرنگ شد و در مقاطعی دانشجویان بسیجی و «پیرو خط رهبری»، زمام امور را در دانشگاهها در دست گرفتند.[11]
در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸، با شکلگیری جنبش سبز در اعتراض به نتایج انتخابات، دانشجویان بهخصوص در دانشگاههای تهران بار دیگر با قشرهای دیگر برای اعتراض به خیابان آمدند.[11]
اعتراضهای ۱۳۹۸ دانشجویان به دنبال اعتراضات آبان ۹۸ و اعتراضات دی ۱۳۹۸ شکل گرفت. که با حملهٔ نیروهای امنیتی و لباس شخصی به دانشگاه و بازداشت گستردهٔ دانشجویان همراه بود. فضای دانشگاه بیش از پیش امنیتی و اعتراضات برای انجام اصلاحات مورد نظر در دانشگاهها اغلب صنفی، و نه اعتراض برای اصلاحات اساسی در جامعه، شد.[11][12][13][14]
ساقط شدن هواپیمای اوکراینی با موشکهای سپاه پاسداران که موجب اعتراضات دی ۱۳۹۸ ایران شد بار دیگر فرصت ابراز وجود جدی را برای دانشجویان و فعالان جنبش دانشجویی فراهم کرد. صدایی که همهگیری ویروس کرونا و تعطیلی دانشگاهها به دنبال آنلاین شدن فعالیتهای آموزشی، موجب انقطاع آن شد.[11]
با شکلگرفتن اعتراضات سراسری در ایران پس از کشتهشدن مهسا امینی در شهریور ۱۴۰۱، جریان تازهای از جنبش دانشجویی شکل گرفت. دانشجویان در آغاز سال تحصیلی با این اعتراضات سراسری که شعار پیشروی «زن، زندگی، آزادی» شعار محوری آن است همراهی کردند. این نسل از دانشجویان مطالبتشان را با زبان اعتراضی متفاوتی فریاد زده و از رکاکت کلام نیز ابایی ندارند.[11]
به دلیل ادامهدار بودن این رویداد در دانشگاههای مختلف ایران هنوز آمار دقیق و ثابتی وجود ندارد.
آمار رسمی | آمار خبرگزاری حقوق بشر (هرانا) | منبع | |
---|---|---|---|
تعداد دانشجویان بازداشت شده | - |
۶۳۷ |
[15] |
تعداد دانشگاههای معترض | - |
۱۴۴ |
|
تعداد دانشجویان ممنوعالورود | - |
- |
روزشمار اعتراضات ۱۴۰۱ دانشجویان ایران بهصورت جزءبهجزء اعتراضات دانشجویی را روایت میکند که از ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ در پی کشته شدن مهسا امینی آغاز شد. این اعتراضات از دانشگاه تهران آغاز شد و با همراهی دانشگاههای تهران و شهرستانها ادامه پیدا کرد.
در ماههای شهریور و مهر ۱۴۰۱ سلسه اعتراضات دانشجویان در دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف و سایر دانشگاههای تهران و شهرستانها جریان داشت. در ۱۰ مهر ماه حمله به دانشگاه صنعتی شریف، در ادامهٔ سرکوب خیزش ۱۴۰۱ ایران رخ داد. نیروهای امنیتی همراه با شمار بسیاری از نیروهای موسوم به لباس شخصی در شامگاه یکشنبه ۱۰ مهر با محاصره دانشگاه صنعتی شریف تهران و حمله به دانشجویان، ضمن ضربوشتم و تیراندازی، شمار نامعلومی از دانشجویان را زخمی یا بازداشت و به مکانهای نامعلومی انتقال دادند.[16][17][18] همچنین حمله و تیراندازی در پارکینگ دانشگاه نیز گزارش شدهاست.[19]
در آبان ماه ۱۴۰۱ اعتراضات ۱۴۰۱ دانشجویان ایران ادامه داشت. این اعتراضات از ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ در پی کشته شدن مهسا امینی آغاز شد. در آبان ماه اعتراضات دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف با همراهی دانشگاههای تهران و شهرستانها ادامه پیدا کرد.
بنابر ادعای هرانا خبرگزاری مجموعهٔ فعالان حقوق بشر در ایران از ۲۶ شهریور تا ۲۴ آذر، ۶۳۷ دانشجو در جریان اعتراضات بازداشت شدهاند.[23][24] کانون بینالمللی دانشگاهیان ایرانی هم تعداد بازداشتشدگان را بیش از ۶۵۰ دانشجو اعلام کرد.[25][26][27]
با گسترده شدن اعتراضات دانشجویی، بهصورت گسترده از ورود تعدادی از دانشجویان معترض به داخل فضای آموزشی و رفاهی دانشگاهها ممانعت شد و اصطلاحاً به آنان «ممنوعالورود» گفته شد.[28] در ادامه با مصوبه شورای امنیت ملی، علاوه بر رئیس دانشگاه به کمیته انضباطی نیز اختیار ممنوعالورود کردن دانشجویان معترض داده شد.[29]
کمپین حقوق بشر ایران از گزارشهای متعددی خبر دادهاست، مبنی بر اینکه دانشجویان دختر و پسر دستگیرشده در حین بازداشت مورد شکنجه و آزار جنسی قرار گرفتهاند.[30] در گزارش تفصیلی کمپین حقوق بشر ایران آمدهاست که یک زن کرد ایرانی به شبکه سیانان گفتهاست که در حین بازداشت هم شاهد خشونت جنسی دیگران بوده و هم خودش متحمل خشونت جنسی شدهاست: «دخترانی بودند که مورد تجاوز جنسی قرار گرفتند و سپس به شهرهای دیگر منتقل شدند». او میافزاید: «آنها در مورد این چیزها میترسندصحبت کنند.»[30] «شوراهای صنفی دانشجویان کشور» از ضرب و شتم و آزار جنسی فعال دانشجویی سها مرتضایی در هنگام بازداشت خبر داد.[31][32][33][34]
همزمان با افزایش اعتراضات دانشجویی، «شیوهنامه اجرایی آییننامه انضباطی دانشجویان» در آبان ۱۴۰۱ تغییراتی کرد و از ۱ آذر به دانشگاهها ابلاغ شد. تشدید مجازاتهای مرتبط با ضوابط پوشش و حجاب، حذف حق رؤیت مستندات پرونده توسط دانشجو، الزام گرفتن مجوز برای گروههای مجازی بالای ۱۰۰ نفر، قانونی شدن اطلاع جزئیات پرونده به خانواده و تغییرات در تخلفات سیاسی از جمله مهمترین این تغییرات بودند.[40] در این آییننامه، مجازاتهایی که برای دانشجویان در نظر گرفته شده شدیدتر شده و تا سقف «اخراج دانشجو از دانشگاه»، «اخراج دانشجو از دانشگاه با محرومیت از تحصیل در کلیه دانشگاهها تا پنج سال»، «ابطال پایاننامه و رساله و مدرک تحصیلی» افزایش پیدا کردهاست.[41][42]
بیش از دو هزار نفر از دانشگاهیان در سراسر ایالات متحده طی نامهای خطاب به جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا، درخواست کردند تا برای حمایت از دانشجویان معترض ایرانی در برابر سرویسهای امنیتی اقدامات بیشتری انجام دهد.[56][57]
شورای هماهنگی تشکلهای صنفی فرهنگیان ایران ضمن اعتراض به «سرکوب گسترده اعتراضات مردم، پادگانی شدن برخی مدارس و دستگیری دانشآموزان و دانشجویان و معترضان خیابانی»، از معلمان و دانشآموزان خواست از رفتن به مدرسه خودداری کنند.[58][59] این نخستین دعوت رسمی یک تشکل صنفی برای اعتصاب پس از شروع اعتراضات اخیر در ایران محسوب میشود.[60]
کارگران پیمانی نفت نیز در پی آغاز اعتصابات سراسری دانشجویی هشدار دادهاند که «اگر کشتار پایان نیابد کار را رها خواهند کرد».[61][7] گروهی از دانشآموزان دختر مقطع متوسطه، موسوم به «دانشآموزان پیشرو»، اعلام کردند که از روز دوشنبه در اعتراض به حجاب اجباری و بازداشت غیرقانونی دانشآموزان در اعتراضهای مدنی روزهای اخیر، مقنعه از سر برمیدارند.[8] معلمی در قشم کلاس را تا آزاد شدن دانشآموزان بازداشتی تعطیل کرد.[62][61]
همزمان با اعتراضات خیابانی، شمار افراد و صاحبان کسب و کاری که به شیوههای مختلف از جمله از مسیر لینکدین آمادگی خود را برای برگزاری اعتصابی سراسری اعلام میکنند رو به افزایش است.[63] تعدادی از رانندگان کامیون با ارسال ویدیوهایی اعلام کردند برای حمایت از اعتراضهای اخیر مردم ایران از ۷ مهر ۱۴۰۱ دست به اعتصاب میزنند.[64]
۱۵۰ دانشگاه در سراسر جهان برای اولین بار در حمایت از اعتراضات سراسری در ایران تجمع برگزار خواهند کرد.[65] دانشگاههای آمریکا و اروپا استرالیا و نیوزیلند در میان برگزار کنندگان این تجمع هستند.[65][66] گروهی از «استادان ایرانی آزادیخواه» که این خبر را منتشر کردهاند میگویند که دانشجوها و استادان دانشگاه در ایران در سه ماه گذشته در جریان اعتراضات ایران هدف سرکوب خشونت بار حکومت قرار گرفتهاند. بارها دانشگاههای ایران هدف حمله نیروهای امنیتی قرار گرفتهاند. دانشجویان بسیاری در بازداشت بهسر میبرند. روز یکشنبه خبر احضار و بازداشت دو استاد دانشگاه و اخراج یک استاد دیگر منتشر شد.[65]
جمعی از استادان گروه موسیقی دانشگاه تهران در بیانیهای از تعطیلی کلاسهای درس خبر داده و اعلام کردهاند، تشکیل هرگونه کلاسی در چنین شرایطی «بیمسئولیتی اجتماعی ما تلقی خواهد شد.» علی شریفی زارچی از اساتید دانشگاه شریف و عضو هیئت علمی بیوانفورماتیک و هوش مصنوعی، دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف اعلام کرد تا آزاد شدن دانشجویان بازداشت شده هیچ کلاسی را برگزار نخواهد کرد. مجید رفیعی، شهرام خزائی، آذین موحد و علیرضا بحرینی، از استادان دانشگاه شریف نیز در حمایت از اعتصاب سراسری دانشجویان اعلام کردند که کلاسهای درس خود را تعطیل میکنند.[7]
لیلی گلهداران استاد دانشگاه هنر شیراز با انتشار متن استعفای خود در شبکههای اجتماعی اعلام کرد در حمایت از مردم کشور و در اعتراض به جمهوری اسلامی از تدریس در دانشگاه و عضویت در هیئت علمی استعفا دادهاست.[9][61] فرشاد عسگریکیا، عمار آشوری، استاد دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد تهران مرکز، و غلامرضا شهبازی استاد رشته نمایش در دانشگاههای هنر و سوره استعفا کردند.[61]
حامد اکرمی، مونس بسکابادی، مهدی بهشتینژاد، رسول جلیلی، رضا خدادادی، منا سلطانی، فاطمه شکیب، رضوان صادقزاده، سودابه صالحی، کوروش گلناری، مسعود علیا، امیر مازیار، بنفشه مقدم و کامبیز موسویاقدم از استادان دانشگاه هنر در بیانیهای اعلام کردند در اعتراض به بازداشت دانشجویان اعتصاب میکنند.[61]
جمعی از استادان دانشگاه فردوسی مشهد نیز با انتشار بیانیهای خواستار «پایان دادن به هرگونه خشونت» شدند.[67]
بیش از ۲۰۰ نفر از استادان دانشگاه علوم پزشکی تبریز، با ارسال نامهای به رئیس دانشگاه، از دانشجویان حمایت کردهاند.[68]
در این نامه که با یادی از آیلار حقی، دانشجوی رشته پزشکی دانشگاه آزاد تبریز، که چهارشنبه ۲۵ آبان در تبریز کشته شد آغاز میشود، اساتید خواستار آزادی دانشجویان بازداشت شده و حفظ امنیت دانشگاه شدهاند.[69]
بر اساس گزارش شوراهای صنفی دانشجویان کشور، تعدادی از استادان دانشگاه به نامهای محمد راغب، نگار ذیلابی، شادی فیروزگر، نیلوفر رضوی و اسلام ناظمی تعلیق یا توبیخ شدهاند.[70][71]
حسین مصباحیان، یکی از استادان گروه فلسفه دانشگاه تهران اخراج شد. وی اعلام کرد که بعد از ۱۶ سال حضور در گروه فلسفه «فاقد قرارداد استخدامی شده یعنی در عمل اخراجشده» است.[72]
هرانا، ارگان خبری فعالان حقوق بشر در ایران تعداد دانشجویان بازداشتی را ۵۷۶ نفر اعلام کردهاست.[73] در ۲۴ ساعت گذشته ۷ دانشجو دستگیر شدند.[73] طبق گزارش خبرگزاری هرانا ۱۴۳ دانشگاه در ایران تا کنون به اعتراضات سراسری پیوستهاند.[74]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.