جمال‌الدین بخاری

جمال‌الدین محمد بن طاهر بن محمد زیدی بخاری ستاره‌شناس ایرانی سده ۷ قمری یا ۱۳ میلادی بود.^[1][2][3] و از اهالی بخارا بود. وی در دهه ۱۲۵۰ میلادی به خدمت قوبلای‌خان درآمد تا در پکن مرکز ستاره‌شناسی اسلامی برپا کند و همگام با ستاره شناسان چینی فعالیت نماید.^[4] قوبلای‌خان با احترام به منجمان مسمان اجازه داد تا مشاهدات و پیش بینی‌های ستاره‌شناسان چینی را تحت نظر قرار دهند.

در سال ۱۲۶۷ او با اهدای هفت وسیلهٔ ستاره‌شناسی از جمله یک اسطرلاب فارسی، یک حلقه‌دار و یک کره جغرافیایی به قوبلای‌خان به اعتبار خویش افزود.^[5][6] این نخستین حلقه‌دار و کره جغرافیایی در تاریخ ستاره‌شناسی چینی است.^[7][8] وی همراه خود زیجی به زبان فارسی داشت که بعدها گم شد. آن زیچ در سال ۱۳۸۳ میلادی به چینی ترجمه شد. این زیج حاوی جداول بطلمیوسی با ارزش‌های جدید بود و در سال‌های اخیر در پکن بازسازی شده‌است.^[4]

اگر چه وی با خود اختریابی را به چین نبرد اما شیوهٔ ساخت آن را به آنان آموزش داد.^[9]

جستارهای وابسته

• اسلام در چین
• فهرست دانشمندان ایرانی پیش از دوران معاصر

پانویس

1. Liu Yingsheng and Peter Jackson. "CHINESE-IRANIAN RELATIONS iii. Mongol Period – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org (به انگلیسی). Encyclopedia Iranica. Retrieved 11 February 2017. A Persian astronomer named Jamāl-al-Dīn Boḵārī, who had already visited China in the time of Möngke...
2. Selin, Hrsg. H. (2006). Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures (2. , ed.). Berlin: Springer Netherland. p. 1143. ISBN 978-1-4020-4559-2. Retrieved 4 February 2017.{{cite book}}: نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه (link)
3. Morris Rossabi (28 November 2014). From Yuan to Modern China and Mongolia: The Writings of Morris Rossabi. BRILL. pp. 229–. ISBN 978-90-04-28529-3.
4. (van Dalen 2007)
5. (Zhu و Fuchs 1946، ص. 4)
6. Morris Rossabi (28 November 2014). From Yuan to Modern China and Mongolia: The Writings of Morris Rossabi. BRILL. pp. 281–. ISBN 978-90-04-28529-3.
7. David Woodward (1989), "The Image of the Spherical Earth", Perspecta, MIT Press, 25: 3–15 [9], JSTOR 1567135
8. Needham, Joseph (1959), Science and Civilisation in China, vol. 3, p. 376
9. Morris Rossabi (28 November 2014). From Yuan to Modern China and Mongolia: The Writings of Morris Rossabi. BRILL. pp. 282–. ISBN 978-90-04-28529-3.

منابع

• Dalen, Benno van (2007). "Zhamaluding: Jamāl al‐Dīn Muḥammad ibn Ṭāhir ibn Muḥammad al‐Zaydī al‐Bukhārī". In Thomas Hockey; et al. (eds.). The Biographical Encyclopedia of Astronomers. New York: Springer. pp. 1262–3. ISBN 978-0-387-31022-0. (PDF version)
• Zhu, Siben; Fuchs, Walter (1946), The "Mongol Atlas" of China, Taipei: Fu Jen Catholic University