تهاتر
عملکرد اقتصادی / From Wikipedia, the free encyclopedia
برطرف شدن یا حذف دو دِین متقابل تا اندازهای که با هم برابری کنند، تَهاتُر[1] یا پابهپا کردن[2] نام دارد.[3]
به عبارت دیگر، تهاتر عبارت است از تساقط دو دین یا دو مجموع دیونی که دو شخص در برابر یکدیگر به عهده دارند تا میزان کمترین آن دو. تهاتر در حکم تادیه دین و ایفای تعهد است؛ زیرا، با تحقق آن، بستانکار به حق خود میرسد و ذمه بدهکار نسبت به دین بری میگردد.[4]
تهاتر قهری است و در تحقق آن اراده هیچیک از دو مدیون، دخالت ندارد. پس تهاتر در زمره وقایع حقوقی قرار میگیرد. اگر هم در برخی از موارد سخن از تهاتر قراردادی به میان میآید، آن نیز تهاتر قهری است؛ با این وصف که چون موانعی در شروط تحقق تهاتر در میان هست و بدهکاران مجاز به از میان برداشتن این موانع با توافق یکدیگر هستند، پس این تهاتر را از این رو قراردادی مینامند که تهاتر قهری، شرط متحقق نتیجهٔ یک قرارداد است که برداشتن موانع تهاتر قهری از ارکان آن است. حتی تهاتر قضایی نیز در واقع، تهاتر قهری است و آن به این گونه است که تصمیمی قضایی، منجر به تحقق شرایط حصول تهاتر قهری میگردد و به گفتهٔ دیگر، اعلام قضایی تهاتر قهری است.
نکته: بین دو دین موجل که سررسید آنها یکی است تهاتر حاصل میشود و لزومی ندارد که دو دین از آغاز حال یا دارای دو اجل یکسان باشند؛ کافی است در زمان تهاتر هر دو دین حال قابل مطالبه باشد.