![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Chamber_A%252C_Yazilikaya_06.jpg/640px-Chamber_A%252C_Yazilikaya_06.jpg&w=640&q=50)
تشوب
From Wikipedia, the free encyclopedia
تشوب خدای آبوهوای هوریان و همچنین رئیس پانتئون هوریان بود. ریشهشناسی نام او نامشخص است، اگرچه توافق شده است که از نظر زبانشناسی میتوان آن را واژهای هوری طبقهبندی کرد. از نام او هم نوشتههای آوایی و هم لوگوگرام گواهی شده است. تشوب در جایگاه خدایی مرتبط با آبوهوا، میتواند هم مخرب و هم محافظ به تصویر کشیده شود. پدیدههای آبوهوایی منفرد از جمله بادها، برق، رعد و باران را میتوان به عنوان سلاح او توصیف کرد. همچنین اعتقاد بر این بود که او باعث رشد پوشش گیاهی و ایجاد رودخانهها و چشمهها میشود. موقعیت برتر او در مذهب هوری نشاندهنده اهمیت گسترده خدایان آبوهوا در شمال بینالنهرین و نواحی مجاور بود، جایی که بر خلاف جنوب، کشاورزی عمدتاً به بارندگی متکی بود تا آبیاری. اعتقاد بر این بود که قدرت او هم بر فانیان و هم بر دیگر خدایان، هم در زمین و هم در آسمان گسترش مییابد. با این حال دریا و جهان زیرین تحت کنترل او نبود. تجسمِ تشوب نادر است، اگرچه توافق بر این است که او معمولاً بهعنوان چهرهای مسلح و ریشدار به تصویر کشیده میشود که گاهی دستهای از آذرخش را در دست دارد. یکی از این نمونهها از یازلیکایا شناخته شده است. در برخی موارد، او در حال راندنِ ارابهای تجسم شده است که دو گاو نر مقدس آن را میکِشند.
تشوب | |
---|---|
خدای آبوهوا، پادشاه خدایان | |
![]() | |
مرکز فرهنگی غالب | کومه، عرفه، حلب، کاهات، کومانی |
سلاح | پدیده آبوهوا |
جانوران | گاو نر |
مرکوب | ارابهای که شری و هوری میرانند. |
اطلاعات شخصی | |
والدین | آنو و کوماربی |
خواهر و برادر | شاوشکا، تاشمیشو، آرانزا |
شریک زندگی | هپات |
فرزندان | شاروما، آلانزو، کونزیشالی |
همتایان | |
همتای بینالنهرینی | ادد |
همتای اوگاریتی | بعل |
همتای هیتی | تارهونا |
همتای لووی | تارهونز |
همتای اورارتویی | تیشبا |
بنا به آهنگ پیدایش، تشوب از جمجمهٔ شکافتهٔ کوماربی بدنیا آمد که در جریان درگیری بر سر پادشاهی، اندام جنسی آنو را گاز گرفت. به این سنت در منابع دیگری از جمله سرودی از حلب و کتیبه لووی نیز اشاره شده است. در مقابل، یک اشاره مجزا به خدای ماه کوشوح که به جای پدرش است نیز شناخته شده است. در متنهای منفرد، خداییان مختلفی را میتوان به عنوان خواهر و برادر او نام برد، از جمله شاوشکا، تاشمیشو و آرانزاه. همسر او هپات بود، الههای که در ابتدا در حلب پرستش میشد و در مقطعی در پانتئون هوریان گنجانده شد. فرزندان آنها شاروما، آلانزو و کونزیشالی بودند. خدایان دیگری که گمان میرود به دربار تشوب تعلق دارند عبارتند از تنو، پنتیکالی، گاوهای نر شیری و حوری و خدایان کوه نامنی و حزی. اعضای اطرافیان او معمولاً در اصطلاحا کالوتی، فهرستهای پیشکش هوری، برشمرده میشدند. فهرستهای خدا نشان میدهد که تشوب را میتوان همتای دیگر خدایان آبوهوا دانست که در بینالنهرین و غرب در سوریه پرستش میشدند، از جمله اداد و بعل اوگاریتی. در آناتولی او همچنین بر تارحونا هیتی و تارحونز لووی تأثیر گذاشت، اگرچه همه این خدایان نیز جدا از یکدیگر پرستش میشدند.
پرستش تشوب نخستین بار در دوره اور سوم گواهی شده است، همراه با آن شواهد اولیه از جمله اسامی تئوفوری هوری و کتیبه سلطنتی از اورکش نیز وجود دارند. منابع بعدی نشان میدهد که مرکز اصلی آیین او شهر کومه بوده که هنوز به طور قطعی مکانیابی نشده است. شهر مقدس دیگر او ارافا بود، پایتخت پادشاهیِ همنام واقع در مجاورت کرکوک امروزی در عراق. هر دوی این شهرها بهعنوان مراکز مذهبی با اهمیت فرامنطقهای تلقی میشدند و بعضی از اشارهها به فرمانروایان بینالنهرین که گهگاه برای آنها پیشکش میفرستادند، در دست است. در امپراتوری میتانی، مکان اصلی مرتبط با او کاهات در شمال سوریه بود. در کیزوواتنا در جنوب شرقی ترکیه او را در کومانی پرستش میکردند. علاوه بر این، به دلیل نفوذ فرهنگی هوریان، او به عنوان خدای آبو هوای حلب شناخته شد. او همچنین در بسیاری از شهرهای دیگر هوری پرستش میشد، و در نیمه دوم هزاره دوم پیش از دوران مشترک او خدایی بود که معمولاً در اسامی تئوفوری هوری ذکر میشد و نمونههایی متعددی از آن در متنهای نوزی شناسایی شده است. همچنین در متون اوگاریتی به عنوان یک خدای پرستششده رایج گواهی شده است که نشان میدهد عناصر هوری و محلی در اعمال مذهبی این شهر به هم پیوسته بودند. علاوه بر این، او در مذهب هیتی و مذهب لووی گنجانده شد. هیپوستاز او در ارتباط با حلب در این زمینه اهمیت خاصی یافت.
اسطورههای هوری گوناگونی که بر تشوب متمرکز هستند، شناخته شده است. بسیاری از آنها در ترجمههای هیتی باقی ماندهاند، اگرچه رویدادهایی که در آنها توصیف میشوند، بازتاب الهیات هوری هستند، نه هیتی. بسیاری از آنها بر صعود تشوب به مقام پادشاه خدایان و درگیری او با کوماربی و متحدانش، مانند هیولای دریایی هدامو، غول سنگی اولیکومی یا دریای شخصیتشده تمرکز میکنند. این متنها معمولاً به عنوان چرخه کوماربی نامیده میشوند، اگرچه یادآوری شده که تشوب به طور مؤثر شخصیت اصلی همه آنها است و این مساله منجر به پیشنهادهای تغییر نام گاهبهگاه میشود. تشوب همچنین یک شخصیت اصلی در آهنگ رهایی است که طرح داستانش بر تلاشهای او برای تضمین آزادی ساکنان ایگینگالیش از ابلا متمرکز است. دو قسمت از متنهای حفظشده علاوه بر این، به دیدارهای او با ایشارا، الهه حامی شهر دوم، و آلانی، ملکه جهان زیرین، میپردازند. تفسیر روایت به عنوان یک کل و صحنههای منفرد آن همچنان موضوع بحث علمی است. اشارههای بیشتری به او در تعدادی از متنهای ادبی با تمرکز بر قهرمانان انسانی، از جمله داستان آپو و اقتباس هوری از حماسه گیلگمش، شناسایی شده است.