تحلیل محتوا
From Wikipedia, the free encyclopedia
تحلیل محتوا از روشهای اسنادی است که به بررسی نظام مند، عینی، کمّی و تعمیم پذیر پیامهای ارتباطی میپردازد. این روش در دستهبندی روشها، پنهانگر محسوب میشود و از آن برای بررسی محتوای آشکار پیامهای موجود در یک متن میپردازد و در نتیجه وارد تاویل و نشانهشناسی محتوای پیام نمیشود. تحلیل محتوا روشی مناسب برای پاسخ دادن به سؤالهایی دربارهٔ محتوای یک پیام است. هر چند در رویکردهای اولیه، ادعا میشد که تحلیل محتوا میتواند علاوه بر محتوای پیام، به ویژگیهای مؤلف و تأثیر بر مخاطب بپردازد، اما امروزه دو کارکرد اخیر را تنها در روشهای تلفیقی میدانی و اسنادی امکانپذیر میدانند.[1]
از تحلیل محتوا در طیفی از رشتههای علوم کتابداری و اطلاعرسانی (علم اطلاعات و دانششناسی)، مدیریت اطلاعات، علم سنجی، علوم ارتباطات، جامعهشناسی، روانشناسی، زبانشناسی و مطالعات رسانه استفاده میشود. این روش بر روی روزنامهها، کتب درسی، فیلمهای سینمایی، برنامههای تلویزیونی، سخنرانیها، پاسخهای باز به سوالات و مصاحبهها و سایر حوزههای پیامهای ارتباطی به کار گرفته میشود.
معمولاً زمانی که از تحلیل محتوا به عنوان یک روش نام برده میشود، تحلیل محتوای کمی مورد نظر است. با این حال، امروزه از تحلیل محتوای کیفی نیز در روشهای پژوهش اسنادی نام برده میشود که به گونهای همان تحلیل محتوای مضمونی یا تماتیک است. در تحلیل محتوای کیفی، تلاش بر این است تا با کدگذاری باز، محوری و زمینهای، مقولات محتوایی موجود در پیامهای ارتباطی شناسایی و استخراج شود.