گریوه

به تپه یا پشتهٔ جداافتاده در یک دشت گَریوه^[1] گفته می‌شود.^[2] گریوه‌ها به شکل تپه ای منزوی با اضلاع شیب دار، اغلب عمودی و بالای کوچک و نسبتاً مسطح هستند. گریوه‌ها سطوح کوچک‌تری نسبت به تخت‌تپه‌ها، فلات‌ها دارند. به دلیل شکل‌های متمایزشان، گریوه‌ها اغلب نشانه‌هایی برای مسیریابی در دشت‌ها و مناطق کوهستانی هستند. جغرافی دانان برای تمایز دو شکل زمین از این قاعده استفاده می‌کنند که بالای یک تخت‌تپه پهن‌تر از ارتفاع آن است، در حالی که سطح بالای گریوه باریک‌تر از ارتفاع آن است.^[3] واژه گریوه در فارسی از واژه گَریو به معنای پشت گردن گرفته شده‌است.

گریوه‌های دره یادبود، یوتا - آریزونا.

تشکیل

وقتی پوش‌سنگ سخت بر روی لایه‌ای از سنگ‌های کم‌مقاومت که در نهایت فرسوده می‌شود، پوشانده شود، گریوه‌ها در اثر هوازدگی و فرسایش تشکیل می‌شوند. سنگ سخت‌تر در بالای گریوه در برابر فرسایش مقاومت می‌کند. پوش‌سنگ از سنگ کمتر مقاوم زیر در برابر سایش باد محافظت می‌کند که باعث می‌شود آن را منزوی نگه دارد. از آنجایی که قسمت بالایی در اثر سایش و هوازدگی بیشتر فرسایش می‌یابد، مواد اضافی که می‌ریزند به شیب دامنه واریزه‌ای اطراف پایه می‌افزایند. در مقیاس بسیار کوچکتر، همین فرایند دودکش جن را تشکیل می‌دهد.

گریوه‌های معروف در آمریکا

گریوه‌های میتن مانیومنت ولی در خط ایالت یوتا - آریزونا، دو مورد از متمایزترین و شناخته شده‌ترین گریوه‌ها هستند. این گریوه‌ها زمینه‌ای در صحنه‌های بسیاری از فیلم‌های با مضمون وسترن، از جمله هفت فیلم به کارگردانی جان فورد، فراهم کرد. برج شیاطین در شمال شرقی وایومینگ یک گریوه است که از سنگ آذرین کوژسنگ به‌جای ماسه‌سنگ، سنگ آهک یا سایر سنگ‌های رسوبی تشکیل شده‌است.^[4]

برج شیاطین در وایومینگ

نگارخانه

• 
  کورت بیوت در نزدیکی سدونا، آریزونا
• 
  کاچاغاکابرد، خواجه‌لی، جمهوری آذربایجان
• 
  گریوه‌های پاونی، علفزار ملی پاونی، کلرادو
• 
  استان تامانراست ، الجزایر

جستارهای وابسته

• خرسنگ

منابع

1. «گریوه» [زمین‌شناسی] هم‌ارزِ «butte»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر ششم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۸۵-۶ (ذیل سرواژهٔ گریوه)
2. فرهنگستان زبان فارسی.
3. "Mesa and Butte". Science Clarified. 2008. Archived from the original on 2 December 2013.
4. "Devils Tower National Monument – Geologic Formations". National Park Service. 10 Mar 2014. Retrieved 13 Mar 2014.

• وبگاه پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور برگرفته از کتاب فشارکی، پ. ، فرهنگ جغرافیا، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۹