اشکال سوسیالیسم
From Wikipedia, the free encyclopedia
اشکال سوسیالیسم یا مشخصات سوسیالیسم (به انگلیسی: Types of socialism) شامل طیفی از نظامهای اقتصادی و اجتماعی است که با مالکیت اجتماعی و کنترل دموکراتیک[1][2][3] ابزارهای تولید[4][5][6][7] و خودمدیریتی سازمانی شرکتها[8][9] و همچنین تئوریها و جنبشهای سیاسی مرتبط با سوسیالیسم مشخص میشوند.[10] مالکیت اجتماعی ممکن است به اشکال مالکیت عمومی، جمعی یا مشارکتی یا به مالکیت اجتماعی بر سهام[11] اشاره داشته باشد که در آن ارزش اضافی به طبقه کارگر و در نتیجه کل جامعه میرسد.[12] سوسیالیسم انواع مختلفی دارد و هیچ تعریف واحدی همه آنها را در بر نمیگیرد[13] اما مالکیت اجتماعی عنصر مشترکی است که در اشکال مختلف آن وجود دارد.[1][14][15] سوسیالیستها در مورد میزان ضرورت کنترل اجتماعی یا تنظیم اقتصاد اختلاف نظر دارند. اختلاف نظر مورد این که جامعه تا چه حد باید مداخله کند و اینکه آیا دولت بهویژه دولت موجود وسیلهای مناسب برای تغییر است یا نیست.[16]
بهعنوان یک اصطلاح، سوسیالیسم طیف وسیعی از نظامهای اقتصادی–اجتماعی نظری و تاریخی را نشان میدهد و همچنین توسط بسیاری از جنبشهای سیاسی در طول تاریخ برای توصیف خود و اهدافشان مورد استفاده قرار گرفتهاست که باعث ایجاد انواع مختلفی از سوسیالیسم میشود.[10] نظامهای اقتصادی سوسیالیستی را میتوان بیشتر به دو شکل بازاری و غیر بازاری تقسیم کرد.[17] سوسیالیسم نوع اول از بازارها برای تخصیص نهادهها و کالاهای سرمایهای بین واحدهای اقتصادی بهره میبرد. نوع دوم سوسیالیسم، مشتمل بر برنامهریزی است و شامل یک سیستم حسابداری مبتنی بر محاسبه نوع برای ارزشگذاری منابع و کالاها است که در آن تولید بهطور مستقیم برای استفاده انجام میشود.[18][19]
جنبشهای سیاسی متعددی مانند آنارشیسم، کمونیسم، جنبش کارگری، مارکسیسم، سوسیال دموکراسی و سندیکالیسم وجود داشتهاند که اعضای آنها تحت تعاریفی از این اصطلاح—برخی از این تفاسیر متقابل هستند و همه آنها بحثهایی را در مورد معنای واقعی سوسیالیسم ایجاد کردهاند—خود را سوسیالیست میخواندند.[2][13] سوسیالیستهایی که خود را متفاوت توصیف میکنند، از سوسیالیسم برای اشاره به چیزهای مختلفی مانند یک سیستم اقتصادی،[3][4][5][6][7] یک نوع جامعه،[8] یک دیدگاه فلسفی،[1] یک سوسیالیسم اخلاقی در قالب مجموعهای از ارزشها و آرمانهای اخلاقی[20][21][22][23] یا نوع خاصی از شخصیت انسانی استفاده کردهاند.[24] برخی از تعاریف سوسیالیسم بسیار مبهم هستند[24] در حالی که برخی دیگر به قدری خاص هستند که فقط شامل اقلیت کوچکی مانند شیوه تولید،[25] سوسیالیسم دولتی[26] یا لغو کار مزدی بودند که در گذشته بهعنوان سوسیالیسم توصیف شدهاند.[27]