آستانه حسی
From Wikipedia, the free encyclopedia
آستانهٔ حسی (انگلیسی: Sensory Threshold) در دانش روان فیزیک، ضعیفترین محرک محسوس برای یک فرد است. مگر در مواردی خاص که تعریف دیگری ارائه شده باشد، معمولاً ضعیفترین محرک محسوس، ضعیفترین محرکی در نظر گرفته میشود که در نیمی از موارد، کشف شده باشد.
این مقاله نیازمند ویکیسازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوهنامه، محتوای آن را بهبود بخشید. (ژوئیه ۲۰۲۱) |
حوزه | روانشناسی |
---|---|
ادعا شده که یک قاشق چای خوری شکر، در ۹ لیتر آب، حداقل لازم برای کشف حسی طعم شیرینی در محلول آب است |
در سدهٔ ۱۷ میلادی، فلاسفهٔ تجربهگرایی مانند جان لاک معتقد بودند که ذهن انسان نظیر لوحهای نانوشته است. محرکهای حسی روی این لوحه، اثراتی به جای میگذارند؛ و تنها این اثرات باقی مانده بر لوحه، همه تجارب انسان را تشکیل میدهند.[1] بعدها در سدهٔ ۱۸ میلادی فلاسفهٔ دیگری مانند ایمانوئل کانت از دیدگاه عقلگرایی این ادعا را مورد انتقاد قرار دادند. کانت معتقد بود که ذهن انسان یک لوحهٔ نانوشته نیست. بلکه لوحهای است که از قبل الگوهایی روی آن نقش بستهاند. محرکهای حسی، تنها در حدود این الگوهای از قبل تنظیمشده، ثبت میگردند؛ و تجارب انسان را میسازند.[2] این مباحث فلسفی بعدها دستمایهای شد برای ارنست هاینریش وبر تا مطالعات آزمایشگاهی خود را پیرامون این عقاید آغاز کند.
اگر کسی در کولهپشتی شما یک سنگ نیمکیلویی قرار دهد و شما از این تغییر بیخبر باشید، در صورتی که کولهپشتی شما از قبل خالی بوده باشد؛ کشف نیم کیلو وزن اضافه، ساده است. اما اگر از قبل کولهپشتی شما ۲۰ کیلو بار شده باشد؛ این اضافه وزن قابل توجه نیست. این تفاوت در زمینه قبلی و تناسب آن با حداقل تفاوت محسوس، اولین بار توسط ارنست هاینریش وبر مورد تفحص قرار گرفت. تفکرات او پیرامون چگونگی تعیین و تعریف آستانهٔ حسی منجر به ایجاد تقسیماتی جدید و ابداع اصطلاحات جدیدی شد.[3]
در ادامه برای اندازهگیری ارتفاع آستانه در مورد هر یک از حواس اصلی، روشهایی توسط وبر و دیگران تکامل یافتند.
تا به حال چندین نوع مختلف، آستانهٔ حسی پیشنهاد شدهاند. پیش از ارنست هاینریش وبر، بین آستانه حسی و انواع مختلفی که زیر مجموعهٔ آستانهٔ حسی محسوب میشوند تفاوتی تعریف نشده بود.
از جمله:
- آستانهٔ مطلق: ضعیفترین محرک محسوس برای یک فرد است.
- آستانهٔ تشخیص: ضعیفترین محرکی که نه تنها وجودش کشف شود بلکه نوعش توسط فرد تعیین شود.
- آستانهٔ تفاوت: ضعیفترین سطح تغییر در شدت یک محرک که دستگاه حسی فرد قادر به کشف آن باشد. (حداقل تفاوت قابل توجه / به انگلیسی: just noticeable difference)
- آستانهٔ نهایی: سطحی از شدت یک محرک که پس از آن هیچ تفاوتی با افزایش شدت محرک، توسط فرد حس نشود. در بعضی دیگر از زبانها سابقاً «سقف نهایی» نامیده میشد.[4][5]
در ادامه، این تحقیقات و مباحث بین وبر و دیگران منجر به پیشنهاد یک قانون شد. قانونی که پس از تکمیل توسط گوستاو تئودور فچنر به منظور قدرشناسی از زحمات ارنست هاینریش وبر، (قوانین وبر فچنر به انگلیسی:Weber–Fechner) نامگذاری شد.