آرکسین (انگلیسی: Orexin؛ ) که با نام هایپوکرتین هم شناخته میشود یک نوروپپتید است که انگیختگی، بیداری و اشتها را تنظیم میکند.[1] شایعترین نوع حمله خواب که طی آن، مبتلایان بیماری تن عضلانی خود را بهطور موقت از دست میدهند (کاتاپلکسی)؛ در اثر فقدان آرکسین در مغز بهدنبال تخریب سلولهای تولیدکنندهٔ آن بهوجود میآید.[2][3]
اطلاعات اجمالی پریپرو-آرکسین, شناسهها ...
بستن
اطلاعات اجمالی پیشساز پپتید آرکسین (هایپوکرتین), شناساگرها ...
بستن
در مغز انسان تنها ۱۰٬۰۰۰ تا ۲۰٬۰۰۰ یاخته عصبی تولیدکنندهٔ آرکسین وجود دارد[2] که بیشتر در نواحی اطراف مثلث مغزی و هیپوتالاموس جانبی واقع شدهاند.[1][4] شاخههای این یاختههای به نواحی دیگر گسترده شده و در تنظیم بیداری، اشتها و سایر رفتارها نقش دارند.[1] در انسان دو نوع پپتید آرکسین، و دو نوع گیرنده آرکسین وجود دارد.[5][4]
آرکسین در سال ۱۹۹۸ توسط دو گروه مستقل دانشمندان که بر روی مغز موش آزمایشگاهی مطالعه میکردند، بهطور همزمان کشف شد.[6][7] یک گروه آنرا آرکسین (مشتق از واژهٔ لاتین اورکسوس به معنای اشتها) نامیدند و گروه دیگر، آنرا هایپوکرتین نام نهادند؛ چرا که در هیپوتالاموس تولید شده و شباهت اندکی به پپتید سکرتین دارد.[2]
امروزه از نام هایپوکرتین برای نامیدن ژنهای تولیدکنندهٔ پپتید و و از آرکسین برای خودِ پپتید استفاده میشود.[8] سیستم آرکسین مغز موش، آفنیته بالایی با مغز انسان دارد.[5]
Stanford Center for Narcolepsy FAQ (retrieved 27-Mar-2012) Sakurai T, Amemiya A, Ishii M, Matsuzaki I, Chemelli RM, Tanaka H, Williams SC, Richardson JA, Kozlowski GP, Wilson S, Arch JR, Buckingham RE, Haynes AC, Carr SA, Annan RS, McNulty DE, Liu WS, Terrett JA, Elshourbagy NA, Bergsma DJ, Yanagisawa M (February 1998). "Orexins and orexin receptors: a family of hypothalamic neuropeptides and G protein-coupled receptors that regulate feeding behavior". Cell. 92 (4): 573–85. doi:10.1016/S0092-8674(00)80949-6. PMID 9491897. de Lecea L, Kilduff TS, Peyron C, Gao X, Foye PE, Danielson PE, Fukuhara C, Battenberg EL, Gautvik VT, Bartlett FS, Frankel WN, van den Pol AN, Bloom FE, Gautvik KM, Sutcliffe JG (January 1998). "The hypocretins: hypothalamus-specific peptides with neuroexcitatory activity". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 95 (1): 322–7. doi:10.1073/pnas.95.1.322. PMC 18213. PMID 9419374. Gotter AL, Webber AL, Coleman PJ, Renger JJ, Winrow CJ (July 2012). "International Union of Basic and Clinical Pharmacology. LXXXVI. Orexin receptor function, nomenclature and pharmacology". Pharmacological Reviews. 64 (3): 389–420. doi:10.1124/pr.111.005546. PMID 22759794.