From Wikipedia, the free encyclopedia
کشت هیدروپونیک یا آبکشت[1] (به فرانسوی: Hydroponie یا Hydroponique، هیدروپونی یا هیدروپونیک) (به انگلیسی: Hydroponics، هایدروپُنِکس) شیوهٔ کشت گیاه بدون خاک میباشد. در این نوع کشت متخصصان نیازهای غذایی گیاه را اندازهگیری کرده و به جای خاک با استفاده از آبی که به گیاه داده میشود با افزودن عناصر ریزمغذی و درشتمغذی و نگهداشتن گیاه توسط مواد نگهدارنده بیاثر مانند پرلیت عملاً نیاز به خاک منتفی میشود.
آبکشت، روشی است که نسبت به راهکارهای سنتی در کشاورزی مزیتهای زیادی دارد. این فرایند به آب کمتری نیاز داشته، کاملاً استریل است و بازدهی بیشتری نیز دارد.
معمولاً از مواد کدر، برای جلوگیری از ورود نور خورشید و همینطور جلوگیری از رشد خزه در محیط ریشه که از تمام جهات محصورند و فقط در قسمت قرارگیری گیاه باز هستند؛ استفاده میشود. میتوان از لولههای گشاد پیویسی، کیسههای نایلونی سیاه رنگ و مانند اینها برای ساخت بستر کشت استفاده کرد.
کشت هیدروپونیک به صورتهای گوناگونی اعمال میشود در سادهترین و قدیمیترین روش کشت هیدروپونیک گیاهان را در بسترهای از جنس کاه کشت میکرده و مواد غذایی را در اختیار گیاهان کشت شده در این بسترها قرار میدهند. روشهای جدید تری نیز بکار برده میشود مانند روش NFT که در آن مواد غذایی به صورت یک لایهٔ نازک در اختیار گیاه قرار میگیرد. دو سیستم تغذیه گیاهان در هیدروپونیک وجود دارد:
سیستم باز: که در آن عناصر شیمیایی ای (ماکرو و میکرو) که گیاه به آنها نیاز دارد، فقط یک بار در دسترس گیاه قرار میگیرد و بعد از استفاده، از پایین بسترهای کشت به وسیله سوراخهای تعبیه شده از قبل در زیر بسترها، خارج میشود.
سیستم بسته: که در آن مواد غذایی محلول در آب بیشتر از یک بار استفاده میشوند. برای اینکه محلول غذایی در سیستم بسته، با افت کیفیت روبرو نشود، باید دایماً به وسیله دستگاههای کنترل کیفیت، اندازهگیری شود و آن قسمت از عناصر شیمیایی محلول در آب جاری در محدوده ریشه گیاهان، که جذب ریشه شدهاند و محلول دیگر آنها را با خود ندارد، به محلول، اضافه شوند.
کشاورزی هیدروپونیک ( آب کشت ) از انواع مختلف سیستمها برای رشد گیاهان استفاده میکند. در زیر به معرفی سه نوع اصلی سیستم هیدروپونیک و بررسی عملکرد هر یک پرداخته میشود:
به طور کلی، انتخاب سیستم هیدروپونیک باید با توجه به نوع گیاهان، شرایط محیطی و هدف کشت مورد نظر انجام شود.
کشاورزی هیدروپونیک به عنوان یک روش نوین در تولید محصولات کشاورزی، نقش مهمی در تأمین محصولات خاص و همچنین توسعه بازارهای محلی و جهانی ایفا میکند. در زیر به برخی از کاربردهای گسترده این روش اشاره شده است:
با توجه به این کاربردهای گسترده، کشاورزی هیدروپونیک به عنوان یک روش نوین و پرامکانات، میتواند نقش مهمی در تأمین مواد غذایی و توسعه اقتصادی در سطح ملی و جهانی ایفا کند.
در این نوع کشت نیازی به شخم و آبیاری نیست و مصرف آب به صورت چشمگیری کاهش مییابد، همچنین در این روش ضدعفونی کردن محیط رشد بسیار ساده و کم هزینه است. چون محلول غذایی به صورت مایع است به راحتی میتوان آن را کنترل کرد. همچنین در جایی که خاک مناسب ندارد یا دچار بعضی بیماریها است قابل کشت میباشد. کنترل شرایط محیطی از جمله نور، دما، رطوبت و ترکیب هوا بسیار سادهتر است. ۱_ جایی که خاک مناسب وجود ندارد یا خاک، آلوده به بیماری است؛ میتوان گیاه را کشت نمود.
۲_ در این روش تولید چون به شخم و آمادهسازی زمین، ضدعفونی خاک و سایر عملیات مربوط نیاز نیست، احتیاج به نیروی کار تا حد زیادی کاهش مییابد.
۳_حداکثر عملکرد در این روش موجب میشود تا در جاهایی که جمعیت زیاد و زمین گران است، تولید محصول اقتصادی باشد. بدین ترتیب که گیاهان رشد سریع تری داشته، ضمن تولید عملکرد بیشتر، محصول زودرس تر خواهد بود.
۴_ صرفه جویی در مصرف آب و مواد غذایی از مزایای اصلی این روش است، زیرا مصرف آب در این روش بسیار کمتر از روشهای کشت در خاک است، ضمن اینکه عناصر غذایی در حد مطلوب و مورد نیاز گیاه تأمین میشود.
۵_ کاهش در آلودگی خاک و آب به لحاظ مصرف کمتر و بهینه سموم و کودهای شیمیایی صورت میگیرد.
۶_ هر گیاهی را میتوان در محیط هیدروپونیک کشت داد و نیاز به مبارزه با علفهای هرز و سم پاشی با آفت کشهای خطرناک کم میشود به طوری که در محیط رشد گیاهان، آفات و بیماریهای کمتری وجود دارد و گیاه اغلب در شرایط عاری از حشرات و عوامل بیماریزای ریشه ای (خاکزی) بهطور سالم و تمیز رشد میکند
۷_امکان تنظیم بهتر عوامل محیطی از ویژگی این روش است، به طوری که در محیطهای گلخانه ای میتوان شدت نور، رطوبت، دما و ترکیب هوا را تنظیم نمود.
۸_ افراد مبتدی علاقمند میتوانند یک سیستم کوچک را در گلخانه منزل یا در حیاط، بسازند. سیستمهای هیدروپونیک کوچک، تمیز و سبک و قابل جابه جایی را میتوان ساخت یا در صورت موجود بودن در بازار؛ خریداری کرد.[3]
مهمترین عیب این روش نیاز به سرمایهگذاری بالا میباشد؛ زیرا تمام سیستم به صورت اتوماتیک میباشد. نیاز به افراد متخصص میباشد. آلودگی آبهای زیر زمینی هم در اثر مخلوط شدن با محلول غذایی مشکلی دیگر است. این معایب با توجه به سیر تکاملی و ایجاد تکنولوژی برطرف گردیدهاست در ضمن آلودگی آبهای زیر زمینی در سیستم بسته وجود ندارد که این روش توسط یکی از اعضای مرکز پژوهشهای بدون خاک ایران در زمینه تولید علوفه هیدروپونیک ابداع شدهاست.
یکی از روشهای متداول کشت علوفه میباشد و با توجه به خشکسالی در بعضی مناطق استفاده از این روش اجتناب ناپذیر است.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.