From Wikipedia, the free encyclopedia
Papiroa (latinezko papȳrus-etik, eta hura antzinako grezierazko πάπυρος-tik) xafla paperkara da, Cyperus papyrus landarearen bihotzetik ateratzen dena. Antzinako Egipton eta gertuko herrialde batzuetan eskuizkribuak idazteko oso erabilia izan zen.
Sustraia laburra, sendoa eta zurtsua du, kolorez gorrixka; zurtoina, aldiz, berdea, hiru ertzekoa eta hostorik gabea da. Hostoa zurtoin antzuen buruetan izaten du, luze estua. Ginbail-itxuran antolatutako lorea du, kolorez hori marroixka; fruitua intxaurraren formakoa du, hori marroixka hura ere. Antzina, papera egiteko erabiltzen zen papiro-zurtoinaren barruko zuntza. Berez, Afrikako tropiko inguruetan eta Nilo ibaiaren inguruan hazten da papiroa. Gaur egun, etxe barruko landare apaingarri gisa erabiltzen da gehienbat.
Papiro-orriak egiteko, papiro-landarearen zurtoinaren barnealdea zerrenda luzaranetan zatitzen zen eta zerrenda horiek elkarren alboan ezartzen ziren; haien gainean zabaletara ebakitako beste zerrenda batzuk ezartzen ziren. Ondoren, gainean pisua jarriz estutzen ziren, eta, lehortzen zirenean, papirozko bi geruzak elkarri itsatsirik geratzen ziren eta orri malgu bat lortzen zen. Obra bereko papiro-orriak aske utzi beharrean buztinez lotzen ziren, eta bildukin luzetan gordetzen zituzten. Papiro zaharrenak, K.a. 3000. urte ingurukoak, Egipton aurkituak dira; Grezian eta Erromatar Inperioan ere erabili ziren. Hasierakoak letra hieratikoz idatziak dira, eta geroagokoak hieroglifo idazkeraz, latinez eta grezieraz, besteak beste. Papiroetan, literatura-lanez gainera (Aristotelesen Atenasen hondamena, esaterako), eskutitzak eta agiriak ere aurkitu dira idatzita, eta, haiei esker, antzinako gizarteari eta bizitzari buruzko berriak ezagutu ahal izan dira.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
