Mohammad Reza Pahlavi

Mohammad Reza Pahlavi (persieraz: محمدرضا پهلوی‎, Mohammad Rezā Pahlavi; Teheran, 1919ko urriaren 26a - Kairo, Egipto, 1980ko uztailaren 27a), Mohammad Reza Xah (persieraz: محمدرضا شاه‎, Mohammad Rezā Šāh) ere deitua, Irango xah edo enperadorea izan zen, 1941etik 1979ra.

Mohammad Reza Pahlavi
Irudi gehiago
Xah 1941eko irailaren 16a - 1979ko otsailaren 11 ← Reza Shah Pahlavi
Bizitza
Jaiotza	Teheran, 1919ko urriaren 26a
Herrialdea	Pahlavi Iran
Heriotza	Kairo, 1980ko uztailaren 27a (60 urte)
Hobiratze lekua	Al-Rifa'i Mosque (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: linfoma
Familia
Aita	Reza Shah Pahlavi
Ama	Tadj ol-Molouk of Iran
Ezkontidea(k)	Fawzia Fuad Egiptokoa  (1939 -  1945) Soraya Esfandiary-Bakhtiari  (1951 -  1958) Farah Pahlavi  (1959 -  1980)
Seme-alabak	ikusi Shahnaz Pahlavi (en) Reza Pahlavi Farahnaz Pahlavi (en) Ali Reza Pahlavi (en) Leila Pahlavi (en)
Haurrideak	ikusi Hamdamsaltaneh Pahlavi (en) Fatemeh Pahlavi (en) Ashraf Pahlavi (en) Prince Ali Reza Pahlavi (en) Gholam Reza Pahlavi (en) Ahmad Reza Pahlavi (en) Abdul Reza Pahlavi (en) Shams Pahlavi (en)
Leinua	Phalavi dinastia
Hezkuntza
Heziketa	Institut Le Rosey (en)
Jarduerak
Jarduerak	politikaria eta monarka
Jasotako sariak	ikusi Croix de guerre 1939–1945  (1948ko abuztuaren 3a) Knight Grand Cross with Collar of the Order of Merit of the Italian Republic  (1957ko abuztuaren 26a) Ohorezko Legioko gurutze handia  (1939ko ekainaren 15a) Knight Grand Cross of the Order of the Bath Chief Commander of the Legion of Merit  (1947ko urriaren 7a) Elisabet Katolikoaren Ordenaren lepokoa  (1957ko maiatzaren 22a) Order of the White Lion Order of the Golden Spur  (1948ko abuztuaren 20a) Order of the Crown of the Realm  (1968ko urtarrilaren 16a) Royal Victorian Chain  (1948ko uztailaren 21a) Grand Collar of the Order of Prince Henry  (1967ko uztailaren 27a) Grand Cross Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany  (1955eko otsailaren 27a) Collar of the Supreme Order of the Chrysanthemum  (1958ko maiatzaren 13a) Grand Star of the Decoration for Services to the Republic of Austria  (1960) The honorary doctor of Lebanese University honorary doctor of Harvard University Grand Cross of the Order of the Liberator General San Martín  (1965eko maiatzaren 17a) Order of Propitious Clouds Order of the Redeemer Grand Cross of the Order of Polonia Restituta Grand Cross with Collar of the Order of the White Rose of Finland  (1970eko ekainaren 22a) Order of Merit for National Foundation Order of the Million Elephants and the White Parasol Knight of the Order of the Elephant  (1959)
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Bigarren Mundu Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Xiismoa

Bizitza

Reza Xah Pahlaviren seme zaharrena zen. Suitzan hezi zuten, eta 1935ean itzuli zen Irana. 1941ean egin zuten enperadore, Sobietar Batasunak eta Britainia Handiak Iran okupatu eta haren aita, nazien laguntzailea zela-eta, aginpidetik kendu ondoren. 1946an erretiratu ziren sobietarrak eta britainiarrak Irandik, eta Amerikako Estatu Batuek enperadorea bere alde jartzea lortu zuten. Petrolioaren ustiakuntzak garrantzi handia hartu zuen berehala.

1950retik aurrera, gatazka latzak izan ziren xaharen eta Mohammad Mosaddeq ministro nazionalistaren artean; 1951n Mosaddeqek, Irango Parlamentuan, petrolioaren nazionalizazioa lortu zuen, baina gorabehera askoren ondoren, Mohammad Rezak Mosaddeq kargutik kendu eta baliorik gabe utzi zuen neurri hura, Estatu Batuen interesen alde betiere. Estatu Batuek emaniko laguntzez baliatu zen Irango modernizazioari ekiteko, eta ezkerreko politika-mugimendu oro ezabatzeko. 1970retik aurrera, harreman estuagoak izan zituen Sobietar Batasunarekin eta Ekialdeko Europako herriekin eta, ondoren, Txinarekin. Neutraltasuna aldarrikatu zuen kanpo arazoetan, eta lehen bezain irmo iraun zuen Irango ezkertiarren zapalkuntzan.

1978an, herri xehearen egoera zailaz baliatu ziren buruzagi xiiak, Mendebaldeko gizarte-moldeak barneregi zituen Irango aginpideaz jabetzeko, eta 1979ko urtarrilean Ruhollah Khomeinik, Parisko erbestean zen aiatola xiiak, Irango buruzagitza hartu zuen. Mohammad Rezak Egiptora jo zuen, eta Kairon hil zen, 1980an.

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Mohammad Reza Pahlavi

• Datuak: Q128245
• Multimedia: Mohammad Reza Pahlavi / Q128245