From Wikipedia, the free encyclopedia
Irlandaren Independentziako Gerra (beste izen batzuk: 1922ko Anglo-Irlandar Itunaren aurkari errepublikazaleek Tan Gerra deritzote; Britainia Handian, Anglo-irlandar Gerra; Irlandan, berriz, ingelesez Irish War of Independence eta irlanderaz Cogadh na Saoirse; bere garaian the Troubles edo «Arazoak» zeritzoten, baina gero Ipar Irlandako gatazkari ezarri zaio izen hori) 1919ko urtarrilean hasi eta 1921ko uztailean bukatu zen. Batez ere Irlandan IRAk Erresuma Batuko Gobernuaren aurka antolatu eta emandako gerrilla erako gatazka armatua izan zen.
| Irlandaren Independentziako Gerra Irish War of Independence Cogadh na Saoirse | |||
|---|---|---|---|
 Irlandako Independentzia Gerraren oroitarri edo monumentua | |||
| Data | 1919ko urtarrilaren 21a – 1921ko uztailaren 11 (halere bortizkeriak 1922ko uztaila arte iraungo zuen) | ||
| Lekua | Irlanda | ||
| Emaitza | Anglo-irlandar Ituna; Britainiar agintaritzaren amaiera Irlandako 32 konderrietako 26etan. | ||
| Gudulariak | |||
| |||
| Buruzagiak | |||
| |||
| Indarra | |||
| |||
| Galerak | |||
| |||
Irlandan 1919-1921 urte arteko gatazka honetan borrokatu zen IRA aipatzean IRA Zaharra (Old IRA) izendatu ohi da, honela beranduago izen berbera erabiliko zuten talde ezberdinen arteko desberdintasuna eginez.
1880. hamarkadatik aurrera, Irlandako Alderdi Parlamentarioan ("Irish Parliamentary Party edo IPP") zeuden irlandar nazionalistek behin eta berriz Britainia Handiari Home Rule delakoa (autogobernua) eskatzen zioten. , or self-government, from Britain. Antzeko erakunde nazionalistek, esate baterako Arthur Griffithen Sinn Féin alderdiak, Irlandaren Independentzian inguruko zenbait modu edo era argudiatzen zituzten, halere azken jarrera hau garai haietan oso urria eta gutxienekoa zen.
1912an Britainiar Gobernuak Home Rule eskakizunari baiezkoa eman zion, berehala krisi denbora luze bat nagusitu zen. Erresuma Batuak eta Ulstergo Unionistek talde armatuen antolakuntzari ekin zioten —Ulster Volunteers («Ulsterko Boluntarioak») zirelakoak— autogobernu itzulketa horri aurre egiteko asmoz. Aurkako aldean eta erantzun bezala Irlandar Nazionalistek Irish Volunteers («Irlandar Boluntarioak») deituriko talde armatuak antolatu zituzten.
Britainiar Legebiltzarrak Hirugarren Home Rule Agiria onartu zuen, nahiz eta honen barruan Ulsterko Unionistek Irlandaren banaketaren atal bat sartzea lortu, baina agiri honen burutzapena beranduagoko utzi zen 1914ko Abuztuan Lehen Mundu Gerra hasiberria baitzen. Irlandar nazionalisten gehiengoak IPP alderdiko buruen eta John Redmonden Britainia Handia eta bere Aliatuen aldeko jarrera hartzearen aldeko deiei jaramon egin zieten, modu honen bitartez beren asmo edo xedea gerra hau amaitu eta behin Home Rule agiriaren betetzea lortzea zen. Irish Volunteers edo Irlandar Boluntarioen mugimenduak bat-bateko barne haustura jasan zuen, gehiengo batek betiere John Redmonden gidaritzapean National Volunteers («Boluntario Nazionalak») erakunde sortu berrian sartu ziren. Gelditzen ziren gainontzeko Irish Volunteers taldeko kideek, Eoin MacNeill buru zutelarik, Home Rule agiria emana izan arte erakunde hau indar betez mantentzen sahiatu ziren. Bien bitartean Irish Volunteer erakunde honen barneko sail batek, Irish Republican Brotherhood («Irlandar Anaitasun Errepublikanoa») taldearen gidaritzapean, Britainiar agintaritzaren aurkako altxamendu baten antolatze eta prestatze lanetan hasi zen.
Datuak: Q208297
Multimedia: Irish War of Independence / Q208297Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
