Francisco Ignacio Madero González (Parras, 1873ko urriaren 30a - Mexiko Hiria, 1913ko otsailaren 22a) Mexikoko politikaria zen. Europan egin zituen ikasketak, eta horiek amaitu ondoren Mexikora itzuli zen. 1908an liburu bat argitaratu zuen (La Sucesión Presidencial en 1910), gobernuak debekatu egin zuena. Porfirio Díaz diktadoreak atxilotu zuen, 1910eko hauteskundeak igaro arte. Hauteskundeak Díazek irabazi zituen. Maderok Estatu Batuetara ihes egin, eta Mexikon matxinada antolatu zuen. Ia Mexiko osoa matxinatu zen Porfirio Díazen aurka. 1911ko otsailean, Mexikon sartu eta Ciudad Juárez hartu zuen, Díaz lehendakaritza uztera behartuz. Hauteskundeen ondoren, lehendakari izendatu zuten (1911ko azaroa). Politikarako eta gizarte-arazoetarako zuen ikuspegi mugatuaren ondorioz, larrialdi asko igaro zituen, Zapataren Plan de Ayala delakoa eta Orozcoren eta Félix Díazen matxinadak, besteak beste. Victoriano Huertak eman zuen estatu-kolpeak aginpidetik kendu zuen (1913ko otsaila), eta fusilaturik hil zen.
| Francisco I. Madero | |||
|---|---|---|---|
 | |||
1911ko azaroaren 6a - 1913ko otsailaren 19a ← Francisco León de la Barra - Pedro Lascuráin Paredes → | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | Parras (udalerria), 1873ko urriaren 30a | ||
| Herrialdea |  Mexiko | ||
| Heriotza | Mexiko Hiria, 1913ko otsailaren 22a (39 urte) | ||
| Hobiratze lekua | Monumento a la Revolución (en)  | ||
| Heriotza modua | giza hilketa: bala zauria | ||
| Familia | |||
| Aita | Francisco Madero Hernández | ||
| Ezkontidea(k) | Sara Pérez de Madero (en) | ||
| Haurrideak | ikusi
| ||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | Lycée Hoche (en) Mount St. Mary's University (en) HEC Paris (1888 - 1892) Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn (1893 - 1893) | ||
| Hizkuntzak | gaztelania | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | politikaria, idazlea, musikaria, militarra eta enpresaburua | ||
| Kidetza | HEC Alumni (en) | ||
| Zerbitzu militarra | |||
| Parte hartutako gatazkak | Mexikoko Iraultza | ||
| Sinesmenak eta ideologia | |||
| Alderdi politikoa | Partido Nacional Antirreeleccionista (en) Progressive Constitutionalist Party (en) | ||
   | |||
San Luis de Potosí plana
Boterea lortzeko, laguntasunaren bila, hona hemen zer idatzi zuen:
| « | Erkideok: armak hartzera eta Porfirio Díaz jeneralaren gobernua eraistera deitzen badizuet, ez da azken hauteskundeetan egin zuen atentatuagatik bakarrik ezpada haren diktadurapean herriak izango duen etorkizun ilunetik ateratzeko, oligarkia zientifiko higuingarria, kezka barik eta arrapaladan, baliabide nazionalak jaten ari baita; eta agintean jarraitzen uzten badiegu, laster herrialdea lotsagarri eta doilorturik izango dute; aberastasun guztiak zurrupatu eta miseria gorrian utziko dute. | » |
| S. Herzog, "Breve historia de la Revolución Mexicana". Mexiko, 1960. | ||
Erreferentziak
Kanpo estekak
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
