Superior

Superior^[1] (ingelesez: Lake Superior, frantsesez: Lac Supérieur) Amerikako Aintzira Handietatik handiena da. Iparraldean, Kanadako Ontario eta Estatu Batuetako Minnesota estatuak ditu, hegoaldean, berriz, Estatu Batuetako Wisconsin eta Michigan.

Superior Lake Superior (en), Lac Supérieur (fr)
Datu orokorrak
Garaiera	183 m
Mota	glaziar-aintzira, rift-laku eta aintzira
Luzera	563 km
Zabalera	257 km
Azalera	82.350 km²
Sakonera	406 m
Bolumena	12.100.000 hm³ 12.100 km³
Geografia
Koordenatuak	47°31′44″N 87°45′36″W
Honen parte da	Aintzira Handiak Ameriketako Estatu Batuak eta Kanada arteko muga
Estatu burujabe	Ameriketako Estatu Batuak
Estatua	Michigan
Hidrografia
Betebidea	ikusi Nipigon ibaia, Saint Louis ibaia, Pigeon ibaia, Pic ibaia, Michipicoten ibaia eta Kaministiquia ibaia
Hustubidea	St. Marys ibaia
Erresidentzia denbora	191 a
Arroaren azalera	207.200 km²
Arro hidrografikoa	Lake Superior drainage basin (en)

Hedaduraz, munduko ur gezako aintzirarik handiena da (82.100 km²); hala ere, Siberiako Baikalek bolumen eta sakonera handiagoak ditu.

Izena

Anishinaabez Gichigami («ur handia») izena du. Zenbait kantutan Gitche Gumee izena ere ematen zaio. Supérieur izena XVII. mendeko frantziar esploratzaileek jarri zioten, Huron aintziraren gainean dagoelako.

Geografia

Superior Aintzira Handien sartaldean dago; denetan goienean dagoena da, itsas mailatik 183 metrora, eta hortik datorkio izena. 25.700 km²-ko eremua du, hots, Txekiar Errepublika baino handiagoa da. 563 kilometroko luzera, 257 kilometroko zabalera eta, batez beste, 149 metroko sakonera ditu^[2]. Ekialdean, Michipicoten uhartearen inguruan du sakontasun handiena (406 m). Bestalde, 12.232km^3-ko ur bolumena dauka.

Superiorren 210 ibai baino gehiago isurtzen dira, luzeenak Nipigon eta Saint Louis. Hustubidea St. Marys ibaia da, Huronera isurtzen dena. Uharte nagusia Royale da. Estatu Batuen eta Kanadaren arteko muga lerroa Royale uhartetik iparraldera luzatzen da St. Marys ibairaino.

Aintziraren ertzean herri askorik ez da, baina izotzak urtuta egoten diren 6-7 hilabeteetan itsasontzi asko ibili ohi da.

Ekologia

80 arrain espezietik gora deskribatu dira Superior aintziran. Bertako arrainak lutxo arrunta, eguzki-arraina, Fundulus diaphanus, Coregonus hoyi, Salvelinus fontinalis, Lota lota, Coregonus artedi, Acipenser fulvescens, Salvelinus namaycush... eta kanpotik ekarritakoak izokin arrunta, amuarrain arrunta, karpa, ortzadar-amuarraina...

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2015/1/2 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

1. Euskaltzaindia. (2012-05-25). 170. araua: Amerikako toponimia. .
2. Great Lakes Factsheet No. 1: Physical Features and Population Epa.gov

Kanpo estekak

• Datuak: Q1066
• Multimedia: Lake Superior / Q1066