Lurraren orbita baxu
From Wikipedia, the free encyclopedia
Lurraren orbita baxua, LOB edo LEO (Low Earth Orbit akronimoa), atmosferaren eta Van Allenen erradiazio gerrikoaren arteko orbita da, inklinazio angelu txikia duena.
128 minutu baino gutxiagoko periodoa du (beraz, orbita horretan dagoen gorputzak, egunean, 11,25 aldiz biratzen du Lurraren inguruan, gutxienez) eta 0,25 baino eszentrikotasun txikiagoa[1]. Kanpo espazioko objektu gehienak LOBn daude, inoiz Lurraren erradioaren herena, gutxi gorabehera, gainditzen ez duen altitudean[2]. Muga horiek ez daude zurrun definituta, baina, normalean, Lurraren gainazaletik 150 - 2000 km-ra daude. Hori, oro har, tarteko orbita zirkularra baino txikiagoa da, eta orbita geoestazionariotik urrun dago. Hori baino baxuago diren orbitak ez dira egonkorrak, eta azkar indargabetzen dira atmosferarekiko marruskaduraren ondorioz. Orbita altuagoek matxura elektronikoa azkar jasaten dute, erradiazio biziaren eta karga elektrikoen pilaketaren ondorioz. Inklinazio angelu handieneko orbitei orbita polar deitzen zaie.
Lurraren orbita baxuko objektuek, termosferan, (gutxi gorabehera, 80-500 km-ra gorantz) edo exosferan (gutxi gorabehera, 500 km-tik gorantz) gasekin topo egiten dute, orbitaren altueraren arabera.
Gizakien espazio-hegaldi tripulatu gehienak Lurraren orbita baxuan izan dira, AEBko espazio-anezka eta espazio-estaziorako misio guztiak barne. Espazio-lasterketaren hasieran, sobietarren nagusitasunaren aurretik, estatubatuarrek hegaldi suborbital probak egin zituzten (Mercury proiektua), eta munduari espazio hegaldi gisa aurkeztu zizkioten. Horiek, SpaceShipOne-ko hegaldiekin batera (lurraren orbita baxua lortzeko asmoa ez zutenak), 2005. urtera arteko orbita horren azpiko «espazio« hegaldien salbuespen bakarrak izan dira. Beste muturrean, Apollo Programaren hegaldiak dira Lurraren orbita baxutik harago joan diren tripulatutako hegaldi bakarrak.
Satelite gehienak Lurraren orbita baxuan kokatzen dira, non 27.400 km/h inguruko abiaduran (8 km/s) abiatzen diren, lurrari buelta emanez 90 minuturo. Salbuespen nagusia orbita geoestazionala behar duten komunikazio sateliteak dira. Hala ere, energia gutxiago behar da satelite bat Lurraren orbitan jartzeko, eta, gainera, sateliteak potentzia gutxiagoko transmisoreak behar ditu datuak transferitzeko; beraz, Lurraren orbita baxua komunikaziorako aplikazio askotan erabiltzen da. Orbita horiek ez direnez geoestazionalak, satelite sare bat behar da etengabeko estaldura eman ahal izateko. Orbita baxuek teledetekziorako sateliteei ere laguntzen diete lor daitekeen xehetasun mailari esker. Teledetekzio sateliteek ere aprobetxa ditzakete eguzki-sinkronoaren behe-lurraren orbitak 800 km inguruko altitudean eta inklinazio polarretik gertu. ENVISATa Lur behaketa satelite baten adibidea da, Lurraren beheko orbita mota berezi hori erabiltzen baitu.
Lurraren orbita baxuko ingurunea pilatzen ari da, ez bakarrik zabor espazialarekin .
Lurraren orbita baxuko grabitatea Lurraren gainazalekoa baino askoz txikiagoa ez bada ere (30 km-ko % 1 murritzagoa da), orbitan dauden pertsonek eta objektuek grabitate-eza jasaten dute. Hau da, hain zuzen, orbitan dagoelako, zeren gorputz bat, altuera horretan, estatikoa balitz, grabitateak azkar eroraraziko luke).
Abiaraztearekin lotutako arrastatze atmosferikoak eta grabitateak, normalean, 1.500etik 2.000 m/s-ra gehitzen dizkiote delta-v-ari, Lurraren orbita baxuko 7.800 m/s-ko abiadura lortzeko behar dena.
1957ko azaroaren 3an, Laika txakurra izan zen Lurraren orbita baxuan hil zen lehen izaki biziduna, Sputnik 2 ontzian zegoela hil baitzen.