Gramatika sortzaile
From Wikipedia, the free encyclopedia
Gramatika sortzailea edo gramatika generatiboa 1950eko hamarkadan jaio zen hizkuntzalaritza eskola bat da. Gramatikari deskribatzaileak hizkuntzaren egitura aztertzen duen bitartean, gramatika sortzaileak hizkuntzaren sakoneko egitura (B-hizkuntza) ikertzea du helburu; bereziki hizkuntza ume-umetatik dakitenek ezagutzen dituzten arauak edo gaitasuna (competence, hizkuntzaren senezko ezaguera), eta hizkuntzaren aldian-aldiko erabiltzeak edo ekintzak (performance) aztertzen ditu. Gramatikari sortzaileen arabera, gramatika guztiek eredu bera dute (gramatika unibertsala) eta eredu hori ikertu eta formalizatzea da hizkuntzalarien lana. Horrela, gramatika sortzailearen helburu nagusia giza hizkuntzaren natura, jatorria eta eboluzioa ikertzea da. Beraz, hizkuntzalaritza kognitiboak ez bezala, ez du hizkuntzaren dimentsio kognitiboa eta psikologikoa lantzen; ezta gizartean duen lekua eta erabilera ere: horretaz soziolinguistika arduratzen da.
Noam Chomskyk eman zion sorrera bere Syntactic Structures liburua argitaratu zuenean (1957). Oihartzun handia sortu zuen, eta geroztik aldatzen eta garatzen joan da.