La Emancipiga Proklamo estis prezidenta proklamo kaj administracia ordono eligita fare de prezidanto Abraham Lincoln la 1-an de januaro 1863. Per ununura bato, ĝi ŝanĝis la federacian juran pozicion de pli ol 3 milionoj da sklavigitaj personoj en la difinitaj lokoj de la sudaj ŝtatoj de "sklavoj" al "liberigitoj". Ĝi havis la praktikan efikon ke tuj kiam sklavo evitis la kontrolon de la konfederacia registaro, per forkurado aŭ tra progresoj de federaciaj trupoj, la sklavo iĝis laŭleĝe liberigita. Poste ĝi atingis kaj liberigis ĉiujn la difinitajn sklavojn. Ĝi estis eldonita kiel militordono dum la Usona Enlanda Milito, direktita al ĉiuj areoj en ribelo kaj ĉiuj segmentoj de la ekzekutivo (inkluzive de la armeo kaj mararmeo) de Usono.[1]
Ĝi proklamis la liberecon de sklavoj en la dek ŝtatoj kiuj daŭre estis en ribelo.[2] Ĉar ĝi estis eldonita sub la militpovoj de la prezidanto, ĝi nepre ekskludis areojn ne en ribelo - ĝi validis por pli ol 3 milionoj el la 4 milionoj de sklavoj en Usono tiutempe. La Proklamo estis bazita sur la konstitucia aŭtoritato de la prezidanto kiel ĉefkomandanto de la armetrupoj;[3] ĝi ne estis leĝo aprobita fare de la Usona Kongreso. La Proklamo ankaŭ ordonis ke taŭgaj personoj inter tiuj liberigitoj povus esti rekrutitaj en la pagitan servon de la militfortoj de Usono, kaj ordonis al la Unia Armeo (kaj ĉiuj segmentoj de la ekzekutivo) "rekoni kaj konservi la liberecon de" la eks-sklavoj. La Proklamo nek kompensis la eks-posedantojn, nek faris eksterleĝan sklavecon, nek donis civitanecon al la eks-sklavoj (nomitaj liberuloj). Ĝi igis la nuligon de sklaveco eksplicita militcelo, aldone al la celo de reunuigado de la Unio.[4] Proksimume 20,000 ĝis 50,000 sklavoj en regionoj kie ribelo jam estis subigita estis tuj emancipitaj. Ĝi ne povis esti devigita en lokoj ankoraŭ sub ribelo, sed ĉar la unia armeo prenis kontrolon de konfederaciitaj regionoj, la Proklamo disponigis la laŭleĝan kadron por liberigado de pli ol 3 milionoj da sklavoj en tiuj regionoj. Antaŭ la Proklamo, laŭ la Leĝo por Fuĝintaj Sklavoj de 1850, evitis ke sklavojn estu aŭ resenditaj al siaj mastroj aŭ tenitaj en tendaroj kiel kontrabando por poste reveno. La Proklamo validis nur por sklavoj en Konfederaci-tenitaj teroj; ĝi ne validis por tiuj en la kvar ŝtatoj kiuj ne estis en ribelo (nome Kentukio, Marilando, Delavaro, kaj Misurio, kiuj estis nenomitaj), nek al Tenesio (nenomita sed okupita de uniaj soldatoj ekde 1862) kaj ankaŭ ne pli malsupra Luiziano (ankaŭ sub okupo), kaj specife ekskludis tiujn distriktojn de Virginio baldaŭ formontaj la ŝtaton de Okcidenta Virginio. Ankaŭ specife ekskludis (nomitaj) kelkajn regionojn jam kontrolitaj fare de la unia armeo. Emancipiĝo en tiuj lokoj venos post apartaj ŝtatagoj kaj/aŭ la ratifiko de decembro 1865 de la Dektria Amendo, kiu faris sklavecon kaj kontrakligitan sklavecon, krom tiuj laŭregule juĝite pro krimo, kontraŭleĝa al ĉiuj lokoj submetitaj al usona jurisdikcio.[5]
La 22-an de septembro 1862, Lincoln estis eliginta preparan proklamaverton ke li ordigos la emancipigon de ĉiuj sklavoj en iu ŝtato kiu ne finis sian ribelon kontraŭ la Unio antaŭ la 1a de januaro, 1863. Neniu el la konfederaciaj ŝtatoj restarigis sin al la Unio, kaj la ordono de Lincoln, subskribita kaj eldonita la 1an de januaro, 1863, ekvalidiĝis. La Emancipiga Proklamo kolerigis blankajn sudulojn (kaj ties subtenemulojn) kiuj antaŭvidis rasmiliton, indignigis kelkajn nordusonajn demokratojn, fortigis kontraŭ-sklavecajn trupojn, kaj subfosis fortojn en Eŭropo kiu volis interveni por helpi la Konfederacion.[6] La Proklamo levis la spiritojn de afrikusonanoj kaj liberaj kaj sklavoj. Ĝi permesis al multaj sklavoj eskapi for de siaj majstroj kaj atingi uniajn liniojn por akiri sian liberecon.
La Emancipiga Proklamo plilarĝigis la celojn de la enlanda milito. Kvankam sklaveco estis grava temo kiu kondukis al la milito, la nura misio de Lincoln ĉe la komenco de la milito estis konservi la Union. La Proklamo igis liberigi la sklavojn eksplicita celo de la unia militinvesto. Establi la forigon de sklaveco kiel unu el la du primarajn militcelojn helpis malinstigi intervenon de Britio kaj Francio.[7] La Emancipiga Proklamo neniam estis defiita en tribunalo. Por certigi la forigon de sklaveco en la tuta Usono, Lincoln agitis por trairejo de la Dektria Amendo. La Kongreso aprobis ĝin per la necesa dutriona voĉdonado la 31-an de januaro 1865, kaj ĝi estis ratifita fare de la ŝtatoj la 6-an de decembro 1865.[8]
Notoj
Ĉefa fonto
Eksteraj ligiloj
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
