Nerdlingena Rieso

Nerdlingena Rieso
rampart crater [+]
Lando	Germanio
Federaciaj landoj	Bavario, Baden-Virtembergo
Supermara alteco	418 m ü. NHN [+]
- koordinatoj	48° 52′ 0″ N, 10° 35′ 0″ O (mapo)48.86666666666710.583333333333 [+]
	Nerdlingena Rieso (Bavario)
	Nerdlingena Rieso (Bavario)
	Vikimedia Komunejo: Nördlinger Ries [+]
	v • d • r

La rieso-akcidento (ankaŭ rieso-trafo) estas meteorittrafo, kio okazis antaŭ ĉirkaŭ 15 megajaroj en la hodiaŭa suda Germanio. Ankoraŭ hodiaŭ montras la Nerdlingena Rieso, alfrapa kratero kun ĉirkaŭ 24-kilometra diametro, la kolosan energion, kiu estis liberigita per tiu okazaĵo. Samtempe kun la Rieso estiĝis supozeble la Ŝtonhejma Baseno kaj supozeble ankaŭ kelkaj etaj krateroj sur la Frankonia Ĵuraso kaj en la regiono de la Ŝvaba Maro.

Satelitfoto de la **Nerdlingena Rieso** (grando rondstrukturo dekstre) kaj de la **Ŝtonhejma Baseno** (maldekstre sube).

Rapidaj faktoj rampart crater [+], Lando ...

Fermi

La Nerdlingena Rieso estas unu el la plej bone esploritaj trafkrateroj de la mondo.

Meteoro

Dum nur malmultaj sekundoj trapasis la asteroido kun diametro de proksimume 1.500 metroj kaj kun la rapideco de 20 kilometroj po sekundo (72.000 km/h) la teratmosferon.

Surtrafo

Kunpremado

Elĵetaĵo

Kraterkresko

Efikoj

Hodiaŭa situacio

Ŝtonhejma baseno

Proksimume 40 kilometrojn sudokcidente de la Nerdlingena Rieso estas la Ŝtonhejma baseno, plua surtrafejo, kiu ankaŭ ekestis antaŭ proksimume 15 milionoj da jaroj, do evidente samtempe kun la Rieso. Ke la du najbaraj krateroj sendepende de aliaj ĉirkaŭ dum la sama tempo estiĝis, estas malverŝajne.

Krateroj sur la Frankonia Ĵuraso

Meteoritotrafo ĉe la "Ŝvaba Maro"

kritiko

Rieso-trafo

J. Baier: Zur Herkunft und Bedeutung der Ries-Auswurfprodukte für den Impakt-Mechanismus Arkivigite je 2009-05-01 per la retarkivo Wayback Machine. - Jber. Mitt. oberrhein. geol. Ver., N. F. 91, 9-29, 2009.
J. Baier: Die Auswurfprodukte des Ries-Impakts, Deutschland, in Documenta Naturae, Vol. 162, München, 2007. ISBN 978-3-86544-162-1
J. Baier: Zur Herkunft der Suevit-Grundmasse des Ries-Impakt Kraters, in Documenta Naturae, Vol. 172, München, 2008. ISBN 978-3-86544-172-0
E. M. Shoemaker, E. C. T. Chao: New evidence for the impact origin of the Ries basin, Bavaria, Germany. en: Journal of Geophysical research. An international quarterly. American Geophysical Union. Washington DC 66.1961. ISSN 0148-0227
J. Pohl, H. Gall: Bau und Entstehung des Ries-Kraters. en: Geologica Bavarica. Landesamt, München 76.1977 (Bezugsquelle) ISSN 0016-755x
D. Stöffler, R. Ostertag: The Ries impact crater. in: Fortschritte der Mineralogie. Beiheft. Schweizerbart, Stuttgart 61.1983. ISSN 0015-8186
R. Hüttner, H. Schmidt-Kaler: Die Geologische Karte des Rieses 1 : 50 000. Erläuterungen zu Erdgeschichte, Bau und Entstehung des Kraters sowie zu den Impaktgesteinen. en: Geologica Bavarica. Landesamt, München 104.1999. (Bezugsquelle) ISSN 0016-755x
D. Stöffler, N. A. Artemieva, E. Pierazzo: Modeling the Ries-Steinheim impact event and the formation of the moldavite strewn field. in: Meteoritics and Planetary Science. journal of the Meteoritical Society, Amherst MA 37.2002, S.1893-1907. ISSN 1086-9379
K. Lemcke: Geologische Vorgänge in den Alpen ab Obereozän im Spiegel vor allem der deutschen Molasse. in: Geologische Rundschau. Springer, Berlin-Heidelberg 73.1984, 1, S.386. ISSN 0016-7835
G. S. Collins, H. J. Melosh, R. A. Marcus: Earth Impact Effects Program. A Web-based computer program for calculating the regional environmental consequences of a meteoroid impact on Earth. in: Meteoritics & Planetary Science. journal of the Meteoritical Society, Amherst MA 40.2005, 6, S.817–840. (pdf) ISSN 1086-9379
E. C. T. Chao, R. Hüttner, H. Schmidt-Kaler: Aufschlüsse im Ries-Meteoriten-Krater. Beschreibung, Fotodokumentation und Interpretation. Bayerisches Geologisches Landesamt, München 1992 (4. Aufl.).
J. Kavasch: Meteoritenkrater Ries - Ein geologischer Führer. Verlag Auer, Donauwörth 1992 (10.Aufl.). ISBN 3-403-00663-6

Pliaj krateroj

E. P. J. Heizmann, W. Reiff: Der Steinheimer Meteorkrater. Verlag Dr. Friedrich Pfeil, München 2002. ISBN 3-89937-008-2
C. R. Mattmüller: Ries und Steinheimer Becken. Ferdinand Enke Verlag, Stuttgart 1994. ISBN 3-432-25991-3
H. Illies: Nördlinger Ries, Steinheimer Becken, Pfahldorfer Becken und die Moldavite. in: Oberrheinische geologische Abhandlungen. Schweizerbart, Stuttgart 18.1969. ISSN 0078-2939
D. Storzer, W. Gentner, R. Steinbunn: Stopfenheimer Kuppel, Ries Kessel, and Steinheim Basin. A triple cratering event. in: Earth and planetary Science letters. North-Holland Publishing, Amsterdam 13.1971,1, S.76-68. ISSN 0012-821X
E. Rutte: Neue Ries-äquivalente Krater mit Brekzien-Ejekta in der südlichen Frankenalb, Süddeutschland. en: Geoforum. journal of physical, human and regional geosciences. Elsevier Science, London 7.1971, S.84-92. ISSN 0016-7185
H. Schmidt-Kaler: „Stopfenheimer Kuppel“ keine Impaktstruktur! in: Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Monatshefte. Schweizerbart, Stuttgart 2.1974, S.127-132. ISSN 0028-3630
R. Hüttner, W. Reiff: Keine Anhäufung von Astroblemen auf der Fränkischen Alb. in: Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Monatshefte. Schweizerbart, Stuttgart 1977, S.415-422. ISSN 0028-3630
F. Hofmann: Horizonte fremdartiger Auswürflinge und Versuch Ihrer Deutung als Impaktphänomen. en: Eclogae Geologicae Helvetiae. Birkhäuser, Basel 66.1973,1, S.83-100. ISSN 0012-9402
F. Hofmann: Spuren eines Meteoriteneinschlags in der Molasse der Ostschweiz und deren Beziehung zum Riesereignis. en: Bulletin der Vereinigung schweizerischer Petroleum-Geologen und -Ingenieure. Riehen-Basel 44.1978, 107, S.17-27. ISSN 0366-4848
J. Classen: Der umstrittene Meteoritenkrater Wipfelsfurt im Donautal. in: Veröffentlichungen der Sternwarte Pulsnitz. Pulsnitz 15.1979. ISSN 0586-495x