Kria lingvo

La Kria (krie: ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ Nēhiyawēwin, angle Cree, france Cri) estas la lingvo indiĝena la plej parolata en Kanado kun ĉirkaŭ 70 000 parolantoj.

Kria lingvo
ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ Nēhiyawēwin
natura lingvo • makrolingvo • moderna lingvo
Cree-Montagnais-Naskapi
Parolata en	Kanado
Parolantoj	10 875
Denaskaj parolantoj	117,400
Skribo	Latina alfabeto, Kanadaj Indiĝenaj Silaboj
Lingvistika klasifiko
Algia Algonkena Centra algonkena Kria
Oficiala statuso
Oficiala lingvo en	Nordokcidentaj Teritorioj
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
ISO 639-1	cr
ISO 639-3	cre
Glottolog	cree1271
Angla nomo	Cree
Franca nomo	cri
Vikipedio
Vizitu vikipedion en la kria lingvo!
v • d • r

Malgraŭ la ne tre grandnombra parolantaro la parolejo de la lingvo etendiĝas tra ĉ. 60 longitudaj gradoj. Do aperis pluraj dialektoj, fonetike klasifikeblaj laŭ pluraj kriterioj, ekzemple:

• La longaj vokaloj ê kaj î parte estas apartaj fonemoj, parte kunfandiĝis.
• La orientaj dialektoj inter Labradoro kaj Ontario distingas inter š (ŝ) kaj s, la okcidentaj ne.
• La sono de retrofleksa "l", supozata en la pra-algonkina lingvo, disevoluis al diversaj sonoj en diversaj dialektoj.

Eblas klasi la dialektojn en naŭ grupojn, kiuj de okcidento al oriento estas:

• Kria preria (apartena al la ipsilona dialekto)
• Kria arbara (th-dialekto)
• Kria marĉa (n-dialekto), kies okcidenta varianto diferencas de la orienta per kunfandiĝo de š kaj s
• Kria alka (l-dialekto)
• Jakoba-Golfa Kria (ipsilona dialekto), kies norda varianto diferencas de la suda per la kunfandiĝo de ê kaj î, kiu tamen ne malhelpas interkomprenon
• Atikamekŭ (r-dialekto)
• Okcidenta Montara (l-dialekto)
• Inu (l-dialekto; foje nomata Orienta Montara)
• Naskapi (ipsilona dialekto)

Vidu ankaŭ

• Kategorio Kria lingvo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
• Vikipedio en la kria lingvo (Reta enciklopedio)

• Krioj

Literaturo

• The Cree syllabary at Omniglot
• Cree at Languagegeek.com
• Barber, F. Luis: James Evans and the Cree Syllabic. In: Victoria Library Bulletin Toronto. July 1940. vol. 2. No. 2. 16 p.
• Burwash, Nathaniel: The Gift to a Nation of Written Language. S.l., 1911. 21 p.
• Evans, James: Cree Syllabic Hymn Book. Norway House, 1841. In: Bibliographical Society of Canada; Facsim. Series 4. Toronto, 1954. 23 p.)
• Steller, Lea-Katharina (geb. Virághalmy): Alkalmazkodni és újat adni – avagy „accomodatio“ a paleográfiában Arkivigite je 2006-03-02 per la retarkivo Wayback Machine In: Paleográfiai kalandozások. Szentendre, 1995. ISBN 963-450-922-3
• Ray, Margaret: The James Evans Collection. In: Victoria Library Bulletin Toronto. July 1940. vol. 2. No. 2. 16 p.

Eksteraj ligiloj

• Kategorio Kria lingvo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

• Foto of Cree People in Canada
• Revigligi la krian kaj la oĝibvan lingvojn de Manitobo per TikTok (esperante). Tutmondaj Voĉoj (2021-09-30). Arkivita el la originalo je 2023-08-28. Alirita 2023-11-01 .