genro de plantoj From Wikipedia, the free encyclopedia
Karpeno (Carpinus) estas betulaca genro de falfoliaj arboj, kiuj supraĵe similas al fago, sed kiuj estas pli parencaj al avelujo, kun glata, griza trunkoŝelo kaj kun malmola, flavblanka ligno, utiligata por maŝinoj, laboriloj kaj similaj.
Pliaj informoj Kiel legi la taksonomion, Biologia klasado ...
La folioj estas ovoformaj, la randoj duoble segilaj. La floroj staras en amento. La frukto estas glano kun triparta flugila kupulo.
Ĝi estas Mezvarma-Eŭropa arbo, kie ĝi aperas en arbaroj ofte kun kverko kaj fago. Ĝi estas malpli pretenda ol fago kaj bone toleras la ombron.
japana karpeno
Karpenoj estas somerverdaj arboj aŭ kelkfoje arbusto. La arboŝelo estas griza, glata aŭ skvameca. La brancoj estas maldikaj. Ne ekzistas pintaj burĝonoj. La flankaj burĝonoj situas strete al la branĉoj. La folioj staras alterne en du vicoj. La stipuloj estas deciduaj aŭ restas ĝis la folifalo en aŭtuno. La foliplato estas simpla, rande ĝi estas neregule duoble aŭ unuoble segildenta.
La karpenoj estas monoikaj. La floraroj aperas kusamtempe kiel la folikreskon. La maskaj floraroj estas pendantaj amentoj. Ili havas nek perigonon nek antaŭfolio. Ili havas tri ĝis 12 stamenojn. La inaj floraroj staras vertikale. La ovario estas dufaka.
La fruktoj fariĝas ĝis 15 centimetron longa spiko kun 1 ĝis 4 centimetron longaj tigoj. La fruktoj longas 3 ĝis 10 milimetron. Ĝi estas nuksoj.
La kromosomnombro estas x=8.
Karpenoj (Carpinus) estas genro de la familio de la Betulacoj (Betulaceae) en la ordo de la Fagaloj (Fagales). Ene de la Betulacoj la karpetoj formas kune kun Ostrya, korilo kaj la genro Ostryopsis la subfamilio Coryloideae). De kelkaj aŭtoroj ĝi estas rigardata kiel propra familio. La genron unuafoje priskribis Carl von Linné en sia verko Species Plantarumen la jaro 1753. La genra nomo Carpinus venis el la latina kaj jam la romianoj uzis tiun nomon por tiu planto.
Kapeno-specioj estas disvastigitaj en Eŭropo ĝis Orienta Azio. Unu specio troviĝas en norda Ameriko, la amerika karpeno (Carpinus caroliniana) plian specio, la Carpinus tropicalis, hejmiĝas en Meksikio kaj meza Ameriko: Laŭ Flora of China (flaŭro de Ĉinujo) estas distingitaj ĉ. 50 specioj, el tiuj 33 hejmiĝas en Ĉinujo, 27 el tiuj nur tie.
Agnoskitas la sekvantaj specioj[1]:
Eŭropa karpeno (Carpinus betulus L.): La specio disvastigas de Eŭropo ĝis Irano.
amerika karpeno (Carpinus caroliniana WALTER): kun du subspecioj. Ĝia hejmregiono estas Kanado kaj Usono.
Carpinus chuniana HU: La hejmregiono estas la ĉinaj provincoj Guangdongo, Gŭiĝoŭo kaj Hubejo.
korfolia karpeno (Carpinus cordata BLUME): Ĝiaj hejmregionoj estas Ĉinujo., Koreujo, japanujo kaj la malproksime orientaj regionoj de Rusujo.Ĝi ekzistas en tri varioj.
Carpinus dayongiana K.W.LIU & Q.Z.LIN: Ĝi hejmiĝas en la ĉina provinco Hunano.
Carpinus eximia NAKAI: Ĝia hejmrgiono estas Koreujo.
Carpinus fagineaLINDL.: Ĝi troviĝas en la okcidenta kaj meza Himalajo.
Carpinus fangiana HU: Ĝi hejmiĝas en la ĉinaj provincoj Siĉuano kaj Gŭangŝjio
Carpinus fargesiana H.J.P.WINKL.: Ĝi hejmiĝas en orienta kaj meza Ĉinujo. Ekzistas du varioj.
Carpinus firmifolia (H.J.P.WINKL.) HU: Ĝia hejmregiono estas la ĉina provinco Gŭiĝoŭo.
Carpinus hebestroma YAMAM.: Ĝia hejmlando estas Tajvano.
Carpinus henryana (H.J.P.WINKL.) H.J.P.WINKL.): Ĝi hejmiĝas en Ĉinujo.La specio estas dividita en tri variojn.
Carpinus insularis N.H.XIA, K.S.PANG & Y.H.TONG: Tiu ĉi specio estis unue priskribita en la jaro 2014 el Honkongo.
japana Karpeno (Carpinus japonica BLUME: Ĝia hejmlando estas meza kaj suda Japanio.
Carpinus kawakamii HAYATA: Ĝia hejmlando estas Tajvano kaj la sudorienta Ĉinujo. La specio konsistas el du varioj.
Carpinus kweichowensis HU.: La hejmregionoj estas la ĉinaj provincoj Gŭiĝoŭo kaj Junano.
Carpinus laxiflora (SIEBOLD & ZUCC.) BLUME: Ĝiaj hejmlandoj estas Japanujo kaj Koreujp.
Carpinus lipoensis Y.K.LI: Ĝi hejmiĝas en la ĉina provinco Gŭiĝoŭo.
Carpinus londoniana H.J.P.WINKL.: Ĝi hejmiĝas en Tajlando, Laoso, Birmo kaj la suda Ĉinujo. Ĝi ekzistas en kvar varioj:
Carpinus luochengensis J.Y.LIANG: Ĝia hejmregiono estas Tibeto.
Carpinus mengshanensis S.B.LIANG & F.Z.ZHAO: Ĝia hejmregiono estas la ĉina provinco Ŝandongo.
Carpinus microphylla Z.C.CHEN EX Y.S.WANG & J.P.HUANG: Ĝia hejmregiono estas Tibeto.
Carpinus mollicoma HU: Ĝia hejmregionoj estas Tibeto, la sudokcidenta Siĉuano kaj Junano.
Carpinus monbeigiana HAND.-MAZZ.: Ĝi hejmiĝas de Tibeto ĝis Junano.
Carpinus omeiensis HU & W.P.FANG: Ĝi hejmiĝas en la ĉinaj provincoj Siĉuano kaj Gŭiĝoŭo.
Orienta Karpeno (Carpinus orientalis MILL.: Ĝi havas du subspeciojn. Ĝi hejmiĝas en sudorienta Eŭropo, Hungarujo, de la duoninsulo Krimeo kaj de Turkio ĝis Irano.
Carpinus paohsingensis W.Y.HSIA: La hejmlando estas Ĉinujo.
Carpinus polyneura FRANCH.: Ĝia hejmregiono estas suda Ĉinujo. Ekzistas tri variojn.
Carpinus pubescens BURKILL: Ĝia hejmregiono estas Ĉinujo kaj norda Vjetnamio. Carpinus purpurinervisHU: Ĝia hejmregiono estas la ĉinaj provincoj Guizhou kaj Guangxi.
Carpinus putoensis W.C.CHENG: Ĝia hejmrgiono estas la ĉina provinco Zhejiang.
Carpinus rankanensis HAYATA: Ĝia hejmlando estas Tajvano. Ĝi ekzistas en du varioj.
Carpinus rupestris A.CAMUS: Ĝi hejmiĝas en la ĉinaj provincoj Junano, Guangxi kaj Guizhou
Carpinus shensiensis HU: Ĝia hejmregiono estas la ĉinaj provincoj Gansu kaj Shaanxi.
Carpinus shimenensis C.J.QI: Ĝi hejmiĝas en la ĉina provinco Hunano.
Carpinus tientaiensis W.C.CHENG: Ĝi hejmiĝas en la ĉina provinco Zhejiang.
Carpinus tropicalis (DONN.SM.) LUNDELL: Ekzistas du subspecioj. El Meksikio ĝis Mezameriko.
Carpinus tsaiana HU: la hejmo estas la ĉinaj provincoj Junano kaj Guizhou.
Carpinus tschonoskii MAXIM., sin.: Carpinus mianningensis T.P.LI): Hejmregiono suda Ĉinujo, Koreujo kaj Japanujo.
Korea Karpeno aŭ Carpinus turczaninowiiHANCE, sin.: Carpinus coreana NAKAI: Hejmlandoj Ĉinujo, Koreujo kaj Japanujo.
Carpinus viminea WALL. EX LINDL.: La hejmregionoj estas himalajo ĝis Koreujo kaj la norda Hindoĉinio.
La ligno de karpenoj ne estas valora materialo. Pro ĝia malmoleco ĝi tamen estas uzata por fari martelokapoj kaj ilteniloj.
Andreas Roloff, Andreas Bärtels: Flora der Gehölze. Bestimmung, Eigenschaften und Verwendung. Mit einem Winterschlüssel von Bernd Schulz. 3., korrigierte Auflage. Eugen Ulmer, Stuttgart (Hohenheim) 2008, ISBN 978-3-8001-5614-6, paĝo 158.
.jpg)
