La vitacoj[2] (latine Vitaceae) estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo vitaloj (Vitales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 15 genrojn, kaj preskaŭ 1000 speciojn[1],[3]. Ĝia tipa genro estas vito[2].
 | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Uvoj de vina vito (Vitis vinifera) | ||||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| vito Vitis L. | ||||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj | ||||||||||||||||
Tiuj plantoj estas insekt- kaj mem-polenitaj. La tigoj estas lignecaj. La folioj ĝenerale entranĉitaj, kontraŭ tiuj kreskas ĉiroj aŭ infloreskoj. La korolo estas reduktita, la bero estas multgrajna.
Floroformulo: Ka3-7Ko3-7A37G(1-8), ovario supre staranta.
La vina vito estas kulturata jam 6-8000 jarojn. Ties praplanto estas verŝajne Vitus sylvestris.
Taksonomio
Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (19 maj. 2020)[1],[3], jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj[4]:
- Angiospermae - angiospermoj
- Vitales Juss. ex Bercht. & J.Presl - vitaloj
- Vitaceae Juss. - vitacoj
- Acareosperma Gagnep. - akareospermo
- Ampelocissus Planch. - ampelociso
- Ampelopsis Michx. - ampelopso[5]
- Cayratia Juss. - kajratio
- cissus L. - ciso
- Clematicissus Planch. - klematiciso
- Cyphostemma (Planch.) Alston - cifostemo
- Ituterion Raf. - ituterio*
- Leea D. Royen ex L. - liao
- Muscadinia - muskadinio*
- Nothocissus (Miq.) Latiff - notociso**
- Parthenocissus Planch. - partenociso[6]
- Psedera Neck. ex Greene - psedero
- Rhoicissus Planch. in A. de Candolle & C. de Candolle - roiciso
- Tetrastigma (Miq.) Planch. - tetrastigmo
- Vitis L. - vito[2]
- Yua C.L. Li - juo
- Vitaceae Juss. - vitacoj
- Vitales Juss. ex Bercht. & J.Presl - vitaloj
- *genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.
- **genro akceptita en WFO sed ne en TPL. Tamen laŭ WFO, estas neniu akceptita specio en ĝi.
La familio havas ĉ. 50 speciojn kun 3 gravaj kulturitaj areoj.
- La specioj de Nord-Ameriko havas malalt-kvalitajn berojn, sed ili rezistas al la vinberujaj malsanoj (filoksero, peronosporo (foliŝimo), melduo)
- Specioj de Orient-Azio ne estas gravaj.
- Specioj de la Mediteraneo: plej gravaj.
Oni plimultigas ilin per vegetativaj metodoj (vergoj)
- vinberujo (vitoŝimo estas funga malsano de la vitofolioj) estas ĉirohava arbedo, preskaŭ ĉiuj devenas el al norda mezvarmaj regionoj. Ili havas manforme lobaj folioj kaj dolĉaj tre sukoplenaj beroj. Multaj specioj kulturataj por la bero (Vitis vinifera, labrusca), kiuj servas seke (sekvinbero) aŭ sukoplene kiel manĝaĵo aŭ donas bazmaterialon por vinproduktado (vinfarado).
- sovaĝa vinberujo (Parthenocissus pubescens) estas ornamplanto kun adheraj disketoj.
- ampelopso estas volvogrimpanta arbedo kun volvofadenoj sen disketoj por alfiksiĝo. Ili havas kvinpintajn foliojn similajn al tiuj de la vinberujo.
Referencoj
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
