From Wikipedia, the free encyclopedia
Vibrafono estas kiel frapinstrumento pluevoluo de marimbo.
Ĝi distingiĝas de marimbo per tio, ke la platoj konsistas el malmola metalalojo anstataŭ el ligno. Oni frapas vibrafonon per frapiloj, kies supra finaĵo konsistas el fadenvolvita gumokapo. La tonamplekso kutime estas tri oktoj ekde f ĝis f3. La vibrafono estis patentita en 1916 en usono kiel „ŝtalmarimbo“.
Sub la platoj pendas agorditaj resonanctuboj por la plifortigo de la sono. Je kelkaj vibrafonoj ĉi tiuj estas sub la altaj tonoj pro vidaj kaŭzoj. Interne ili tamen estas subdividitaj, por ke ili havu la ĝustan longecon. En la tuboj troviĝas rotacidiskoj, kiujn impulsas elektromotoro. Tio fermas kaj malfermas alterne la tubojn, kio donas al vibrafono depende de la turnrapideco ĝian karakterizan vibrosonon. Krome oni povas dampi la sonon per pedalo, por difini la sondaŭron, simile al piano.
Vibrafono estas unu el la klasikaj instrumentoj de ĵazo. La unuan sonregistraĵon de vibrafono kun ĵazpeco faris Lionel Hampton en la jaro 1930. Samtempe Red Norvo jam ludis vibrafonon kiel soloinstrumento en ĵazo, la privilegion de la unua sonregistraĵo tamen tenas Lionel Hampton. Dum sonregistrado en la studioj de NBC en Los-Anĝeleso Louis Armstrong malkovris vibrafonon kaj petis Hampton-on ludi ĝin. Hampton, kiu konis la instrumenton laŭ la principo de ksilofono, elprovis tion sukcese kaj sekve popularigis vibrafonon kiel ĵazinstrumento. Dum kiam Norvo ludis la instrumenton pianiste, bandestro Hampton uzis ĝin frazige-perkute antaŭ la fono de ritmaj ripetfrazoj de sia bandego.
La sukcesa Modern Jazz Quartet estrate de pianisto John Lewis kaj vibrafonisto Milt Jackson ege kontribuis per klasikaj ĵazinterpretaĵoj al renomo de vibrafono kiel soloinstrumento. Al la generacio de Milt Jackson apartenas la vibrafonistoj Terry Gibbs, Teddy Charles, Victor Feldman, poste la frue mortinta Eddie Costa, Larry Bunker same kiel Mike Mainieri. La sonidealon de Lem Winchester, mortinta en 1961, laŭludis muzikistoj kiel Gary Burton, Tom van der Geld] kaj Bobby Hutcherson, kiu revoluciigis la vibrafonludadon kaj „post 15 jaroj de Milt-Jackson-regado“ (Berendt/Huesmann) liberiĝis de la prapatro de la instrumento.
Perkutinstrumetisto Cal Tjader enkondukis vibrafonon en la latinidan ĵazon kaj estas ĝis nun unu el la muzike plej influaj vibrafonistoj. Direktate de Martin Denny, Julius Wechter enkondukis la vibrafonon en la havajan muzikon kaj stampis per ĝi la muzikstilon „ekzotiko“, kiu estis populara en la 1950-aj kaj 1960-aj jaroj. Sed ankaŭ en la fonmuziko de la 1960-aj jaroj la instrumento tenas sian rolon. Ankaŭ nuntempe oni uzas ĝin en modernaj muzikpecoj, ĉar ĝi havas atmosferan sonon.
La germanaj ĵazmuzikistoj Gunter Hampel kaj Karl Berger uzas vibrafonon ekde la mezo de la 1960-aj jaroj en libera ĵazo. Hampel kreis en siaj variaj ensembloj sonplektaĵojn, uzante vibrafonon kun flutoj kaj altregistre ludataj saksofonoj.
Vibrafono apartenas ene de la frapinstrumenta grupo al la bastonmuzikiloj. Per tio oni povas studi ĝin je ĉiuj institutoj muzikedukaj (muzikaltlernejoj, konservatorioj ktp), kiuj instruas la fakon frapinstrumento. Kelkaj institutoj ankaŭ proponas apartan instruadon sur la kampo ĵazo.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
