Ruĝa Listo de la Monda Heredaĵo

La Listo de Monda Heredaĵo en Danĝero aŭ la Ruĝa Listo de la Monda Heredaĵo estas aprobita kaj eldonita ĉiujare de la Komitato de la Monda Heredaĵo laŭ Artikolo 11.4 de Konvencio pri la protektado de Monda Heredaĵo Kultura kaj Natura.^[1]

Landoj kun endanĝeritaj mondaj heredaĵoj. Nombro de heredaĵoj indikita per koloro:

 Pli ol ses heredaĵoj

 kvin heredaĵoj

 Kvar heredaĵoj

 Tri heredaĵoj

 Du heredaĵoj

 Unu heredaĵo

La listo enhavas 53 ejojn situantajn en 33 landoj.^[2] Enskriboj en la listo estas endanĝeritaj mondaj heredaĵoj, kiuj bezonas urĝajn intervenojn, specialajn sekurigojn kaj financajn rimedojn, kiuj ebligus kunordigitajn operaciojn de Unesko por certigi reboniĝon kaj bonan staton de la objektoj.

La objektoj en la listo

Legendo de tabelo

Ref. n-ro – referenca numero;

Objekto – esperanta nomo de la enksribo kaj ĝia angla originalo;

Loko – administra unuo, lando; geografiaj koordinatoj;

Tipo – klasifiko de Monda heredaĵo de Unesko:^[3]

• kultura (K),
• natura (N),
• miksita – kultura kaj natura (K,N);

Enskribiĝo – jaro de enskribiĝo en la Liston de Monda heredaĵo de Unesko;

Danĝeriĝo – jaro de enskribiĝo en la Ruĝan Liston;

Kialo – Kialo de enskribiĝo en la Ruĝan Liston.

 Translimaj enskriboj

Ref. n-ro	Objekto	Foto	Loko	Tipo	Enskribiĝo	Danĝeriĝo	Kialo
90	Abu Mena Abu Mena		Abusir,  Egiptio 30.841667 °N, 29.663889 °O / 30.841667; 29.663889 (mapo)	K (iv)	1979	2001	Kolapso de kelkaj konstruaĵoj pro argilo en tero, kiu iĝas duonflua ĉe kontakto kun akvo.[4]
573	Naturprotektejo Aïr kaj Ténéré Air and Ténéré Natural Reserves		Arlit (Departemento),  Niĝero 18.283333 °N, 8 °O / 18.283333; 8 (mapo)	N (vii)(ix)(x)	1991	1992	Milito kaj tumultoj.[5]
21	Malnova Urbo (Halepo) Ancient City of Aleppo		Gubernio Halepo,  Sirio 36.233333 °N, 37.166667 °O / 36.233333; 37.166667 (mapo)	K (iii)(iv)	1986	1992	Detruiĝo de multaj konstruaĵoj pro milito.[6]
22	Malnova Urbo (Bosra) Ancient City of Bosra		Gubernio Daraa,  Sirio 32.518056 °N, 36.481667 °O / 32.518056; 36.481667 (mapo)	K (i)(iii)(vi)	1980	2013	Malbona situacio en la lando – milito.[7]
20	Malnova Urbo (Damasko) Ancient City of Damascus		Damaska Gubernio,  Sirio 33.511389 °N, 36.306389 °O / 33.511389; 36.306389 (mapo)	K (i)(ii)(iii)(iv)(vi)	1979	2013	Malbona situacio en la lando – milito.[7]
1348	Mortaj Urboj Ancient Villages of Northern Syria		Masivo Belus, Sirio 36.334167 °N, 36.844167 °O / 36.334167; 36.844167 (mapo)	K (iii)(iv)(v)	2011	2013	Malbona situacio en la lando – milito.[7]
190	Arkeologia loko en Cyreno Archaeological Site of Cyrene		Al Ĝabal Al Aĥdar (altaĵo),  Libio 32.825 °N, 21.858333 °O / 32.825; 21.858333 (mapo)	K (ii)(iii)(vi)	1982	2016	Malstabileco de la lando, armeaj grupoj ĉeestas la lokon.[8]
183	Arkeologia loko, Leptis Magna Archaeological Site of Leptis Magna		Al Ĥums,  Libio 32.638333 °N, 14.293056 °O / 32.638333; 14.293056 (mapo)	K (i)(ii)(iii)	1982	2016	Malstabileco de la lando, armeaj grupoj ĉeestas la lokon.[8]
184	Arkeologia loko, Sabrata Archaeological Site of Sabratha		Sabrata,  Libio 32.805278 °N, 12.485 °O / 32.805278; 12.485 (mapo)	K (iii)	1982	2016	Malstabileco de la lando, armeaj grupoj ĉeestas la lokon.[8]
1130	Aŝuro Ashur (Qal'at Sherqat)		Gubernio Saladino,  Irako 35.456667 °N, 43.2625 °O / 35.456667; 43.2625 (mapo)	K (iii)(iv)	2003	2003	Milito kaj estonta konstruado de akvobaraĵo endanĝerigas la objekton.[9]
366	Arkeologia loko, Ĉan Ĉan Chan Chan Archaeological Zone		Departemento La Libertad,  Peruo 8.111111 °S, 79.075 °U / -8.111111; -79.075 (mapo)	K (i)(iii)	1986	1986	Rapida detruiĝo de konstruaĵoj pro natura erozio.[10]
420	Potosí (urbo) City of Potosí		Potosí (urbo),  Bolivio 19.583611 °S, 65.753056 °U / -19.583611; -65.753056 (mapo)	K (ii)(iv)(vi)	1987	2014	Daŭra kaj senkontrola fosado en monto Cerro Rico, kiu povas kolapsi kaj endanĝerigi la urbon.[11]
658	Coro kaj ĝia haveno Coro and its Port		Falcón,  Venezuelo 11.416667 °N, 69.666667 °U / 11.416667; -69.666667 (mapo)	K (iv)(v)	1993	2005	Fortaj pluvoj de Novembro 2004 ĝis Februaro 2005 forte detruis multajn konstruaĵojn.[12]
1229	Krak des Chevaliers kaj Citadelo de Saladino Crac des Chevaliers and Qal’at Salah El-Din		Gubernioj: Homs, Latakia,  Sirio 34.781667 °N, 36.263056 °O / 34.781667; 36.263056 (mapo)	K (ii)(iv)	2006	2013	Malbona situacio en la lando – milito.[7]
208	Kultura pejzaĝo kaj arkeologiaj restaĵoj en Bamijana valo Cultural Landscape and Archaeological Remains of the Bamiyan Valley		Provinco Bamijano,  Afganio 34.831944 °N, 67.826667 °O / 34.831944; 67.826667 (mapo)	K (i)(ii)(iii)(iv)(vi)	2003	2003	La objekto estas rompebla pro abandono, milito, rabado kaj minado en la kavernoj.[13]
854	Orienta Rennello East Rennell		Provinco Rennell kaj Bellona,  Salomonoj 11.683056 °S, 160.183056 °O / -11.683056; 160.183056 (mapo)	N (ix)	1998	2013	Arbohakado ŝanĝas la ekosistemon kaj endanĝerigas la objekton.[14]
76	Nacia parko Everglades Everglades National Park		Florido,  Usono 25.316667 °N, 80.933333 °U / 25.316667; -80.933333 (mapo)	N (viii)(ix)(x)	1979	1993 (ĝis 2007), 2010	Poluo, urba kaj vilaĝa kreskado malplibonigas la akvan ekosistemon.[15]
135	Fortikaĵoj de Panamo en Karibio: Portobelo-San Lorenzo Fortifications on the Caribbean Side of Panama: Portobelo-San Lorenzo		Provincio Kolono,  Panamo 9.553889 °N, 79.655833 °U / 9.553889; -79.655833 (mapo)	K (i)(iv)	1980	2012	Malbona stato de la fortifikaĵoj, manko de protektado kaj konservado.[16]
136	Nacia Parko Garamba Garamba National Park		Provinco Orientale,  Demokratia Respubliko Kongo 4 °N, 29.25 °O / 4; 29.25 (mapo)	N (vii)(x)	1980	1984 (ĝis 1992), 1996	Ŝtelĉasado kaj milito, kiu endanĝerigas flagospeciojn.[17]
277	Hatra Hatra		Gubernio Ninivo,  Irako 35.588056 °N, 42.718333 °O / 35.588056; 42.718333 (mapo)	K (ii)(iii)(iv)(vi)	1985	2015	Detruo farita de ISIS.[18]
1565	Malnova Urbo (Hebrono) Hebron		Gubernio Hebron,  Palestino 31.524167 °N, 35.108889 °O / 31.524167; 35.108889 (mapo)	K (ii)(iv)(vi)	2017	2017
885	Historia Centro en Ŝahrisabz Historic Centre of Shakhrisyabz		Provinco Kaŝkadarjo,  Uzbekio 39.05 °N, 66.833333 °O / 39.05; 66.833333 (mapo)	K (iii)(iv)	2000	2016	La malnovajn konstruaĵojn anstataŭis modernaj konstruaĵoj, tio faris nereverseblajn ŝanĝojn al la historia aspekto.[19]
1033	Historia Centro en Vieno Historic Centre of Vienna		Vieno,  Aŭstrio 48.2 °N, 16.366667 °O / 48.2; 16.366667 (mapo)	K (ii)(iv)(vi)	2001	2017	Konstruado de turdomoj kaj aliaj altaj konstruaĵoj en la centro de Vieno, malbone influas la universalan aspekton de la objekto.[20]
611	Historia Urbo Zabid Historic Town of Zabīd		Provinco Al Hudajda,  Jemeno 14.2 °N, 43.316667 °O / 14.2; 43.316667 (mapo)	K (ii)(iv)(vi)	1993	2000	Malpliboniĝanta stato de la historiaj konstruaĵoj kaj manko de konservado.[21]
1182	Insuloj kaj Protektitaj Areoj en Kalifornia Golfo Islands and Protected Areas of the Gulf of California		Baja California, Baja California Sur, Sonora, Sinaloa, Nayarit  Meksiko 27.633333 °N, 112.55 °U / 27.633333; -112.55 (mapo)	N (vii)(ix)(x)	2005	2019	Rapida formortado de vakito.[22]
137	Nacia Parko Kahuzi-Biega Kahuzi-Biega National Park		Sud-Kivuo, Provinco Maniema,  Demokratia Respubliko Kongo 2.5 °S, 28.75 °O / -2.5; 28.75 (mapo)	N (x)	1980	1997	Ŝtelĉasado, arbohakado kaj milito, multaj armeaj grupoj kaŝiĝas tie.[23]
801	Naciaj Parkoj ĉe Lago Turkana Lake Turkana National Parks		Kenjo 3.052222 °N, 36.503611 °O / 3.052222; 36.503611 (mapo)	N (viii)(x)	1997	2018	Akvobaraĵo malbone influis ekosistemon kaj hidrologion de la lago.[24]
1150	Mara Komerca Urbo Liverpool Liverpool – Maritime Mercantile City		Liverpool,  Unuiĝinta Reĝlando (Britio) 53.406667 °N, 2.844444 °U / 53.406667; -2.844444 (mapo)	K (ii)(iii)(iv)	2004	2012	Manko de ĝenerala administrado.[25]
475	Nacia Parko Manovo-Gounda St. Floris Manovo-Gounda St Floris National Park		Bamingui-Bangoran,  Centr-Afrika Respubliko 9 °N, 21.5 °O / 9; 21.5 (mapo)	N (ix)(x)	1988	1997	Kontraŭleĝaj paŝtejoj kaj ŝtelĉasistoj, kiuj povis mortigi ĝis 80% de bestoj.[26]
211	Minareto de Ĝam Minaret and Archaeological Remains of Jam		Provinco Gor,  Afganio 34.396667 °N, 64.516111 °O / 34.396667; 64.516111 (mapo)	K (ii)(iii)(iv)	2002	2002	Manko de protektado kaj konservado.[27]
724	Mezepokaj Monumentoj en Kosovo Medieval Monuments in Kosovo		Kosovo 42.661111 °N, 20.265556 °O / 42.661111; 20.265556 (mapo)	K (ii)(iii)(iv)	2004	2006	Malstabileco de la lando, malbona konservado kaj manko de jura statuso de la objekto.[28]
155	Naturrezervejo sur Monto Nimba Mount Nimba Strict Nature Reserve		Prefektejo Lola,  Ebur-Bordo,  Gvineo 7.6 °N, 8.383333 °U / 7.6; -8.383333 (mapo)	N (ix)(x)	1981	1992	Alveno de multaj rifuĝintoj kaj propono de ferominado.[29]
1503	Ceremonia Centro de Orienta Mikronezio Nan Madol Nan Madol: Ceremonial Centre of Eastern Micronesia		Insulo Temwen,  Federacio de Mikronezio 6.839722 °N, 158.330833 °O / 6.839722; 158.330833 (mapo)	K (i)(iii)(iv)(vi)	2016	2016	Kreskado de mangrovoj kaj subfosiĝo de la konstruaĵoj.[30]
153	Nacia Parko Niokolo-Koba Niokolo-Koba National Park		Regionoj: Tambacounda, Kédougou,  Senegalo 13 °N, 12.666667 °U / 13; -12.666667 (mapo)	N (x)	1981	2007	Ŝtelĉasado kaj paŝtado.[31]
718	Naturrezervejo Okapi Okapi Wildlife Reserve		Provinco Orientale,  Demokratia Respubliko Kongo 2 °N, 28.5 °O / 2; 28.5 (mapo)	N (x)	1996	1997	Orominado, rabado kaj mortigo de elefantoj pro milito.[32]
148	Malnova Urbo (Jerusalemo) Old City of Jerusalem and its Walls		Jerusalemo,  Israelo 31.776667 °N, 35.234167 °O / 31.776667; 35.234167 (mapo)	K (ii)(iii)(vi)	1981	1982	Manko de konservado, nova urboplanado povus endanĝerigi la objekton.[33]
385	Malnova Urbo (Sanao) Old City of Sana'a		Provinco Sanao,  Jemeno 15.355556 °N, 44.208056 °O / 15.355556; 44.208056 (mapo)	K (iv)(v)(vi)	1986	2015	Detruo pro milito.[34]
362	Malnova Urbo (Ghadames) Old Town of Ghadamès		Ghadames,  Libio 30.133333 °N, 9.5 °O / 30.133333; 9.5 (mapo)	K (v)	1986	2016	Malstabileco de la lando, armeaj grupoj ĉeestas la lokon.[8]
116	Malnova Urbo (Djenné) Old Towns of Djenné		Djenné,  Malio 13.906389 °N, 4.555 °U / 13.906389; -4.555 (mapo)	K (iii)(iv)	1988	2016	Detruo de la materialoj, erozio kaj urbanizado.[35]
1492	Kultura Pejzaĝo de Suda Jerusalemo, Battiro Palestine: Land of Olives and Vines – Cultural Landscape of Southern Jerusalem, Battir		Battiro,  Palestino 31.719722 °N, 35.130556 °O / 31.719722; 35.130556 (mapo)	K (iv)(v)	2014	2014	Socio-kulturaj kaj geopolitikaj ŝanĝoj povas detrui la pejzaĝon.[36]
385	Malnova Urbo (Ŝibam) Old Walled City of Shibam		Provinco Hadramaut,  Jemeno 15.926944 °N, 48.626667 °O / 15.926944; 48.626667 (mapo)	K (iii)(iv)(v)	1982	2015	Milito malebligas protektadon de la objekto.[34]
1257	Pluvarbaroj Atsinanana Rainforests of the Atsinanana		Madagaskaro 14.466667 °S, 49.7 °O / -14.466667; 49.7 (mapo)	N (ix)(x)	2007	2010	Kontraŭleĝa arbohakado de raraj arbotipoj, ŝtelĉasado de endanĝeritaj lemuroj.[37]
196	Biosfera rezervejo Río Plátano Río Plátano Biosphere Reserve		La Mosquitia,  Honduro 15.744444 °N, 84.675 °U / 15.744444; -84.675 (mapo)	N (vii)(viii)(ix)(x)	1982	1996 (ĝis 2007), 2011	Kontraŭleĝa arbohakado, okupacio, malstabileco de la regiono.[38]
287	Roka arto en Tadrart Akakus Rock-Art Sites of Tadrart Acacus		Fezano,  Libio 24.833333 °N, 10.333333 °O / 24.833333; 10.333333 (mapo)	K (iii)	1985	2016	Malstabileco de la lando, armeaj grupoj ĉeestas la lokon.[8]
280	Nacia Parko Salonga Salonga National Park		Provincoj: Bandundu, Ekvatora,  Demokratia Respubliko Kongo 2 °S, 21 °O / -2; 21 (mapo)	N (vii)(ix)	1984	1999	Ŝtelĉasado, konstruado de loĝejoj.[39]
276	Arĥeologia Urbo Samaro Samarra Archaeological City		Gubernio Saladino,  Irako 34.2 °N, 43.866667 °O / 34.2; 43.866667 (mapo)	K (ii)(iii)(iv)	2007	2007	Milito malebligas protektadon de la objekto.[40]
199	Ĉasrezervejo Selous Selous Game Reserve		Regionoj: Ruvuma, Mtwara, Lindi, Morogoro, Pwani,  Tanzanio 9 °S, 37.4 °O / -9; 37.4 (mapo)	N (ix)(x)	1982	2014	Ŝtelĉasado malkreskas la bestan populacion.[41]
23	Palmira Site of Palmyra		Gubernio Homs,  Sirio 34.554167 °N, 38.266667 °O / 34.554167; 38.266667 (mapo)	K (i)(ii)(iv)	1980	2013	Malbona situacio en la lando – milito.[7]
119	Timbuktuo Timbuktu		Timbuktuo,  Malio 16.773333 °N, 2.999444 °U / 16.773333; -2.999444 (mapo)	K (ii)(iv)(v)	1988	2012	Milito en norda Malio, danĝeroj por konservado.[42]
1139	Tombo de Askia Tomb of Askia		Gao,  Malio 16.289722 °N, 0.044444 °U / 16.289722; -0.044444 (mapo)	K (ii)(iii)(iv)	2004	2012	Milito en norda Malio, danĝeroj por konservado.[43]
1022	Tomboj de reĝoj de Bugando en Kasubio Tombs of Buganda Kings at Kasubi		Kampalo,  Ugando 0.329167 °N, 32.553333 °O / 0.329167; 32.553333 (mapo)	K (i)(iii)(iv)(vi)	2001	2010	Incendio, kiu bruligis parton de la objekto.[44]
1167	Tropika Pluvarbaro Sumatra Tropical Rainforest Heritage of Sumatra		Sumatro,  Indonezio 2.5 °S, 101.5 °O / -2.5; 101.5 (mapo)	N (vii)(ix)(x)	2004	2011	Arbohakado, kontraŭleĝa ŝtelĉasado, konstruado de strato, malforteco de registaro.[45]
63	Nacia Parko Virungo Virunga National Park		Provincoj: Nord-Kivuo, Orientale,  Demokratia Respubliko Kongo 0.916667 °N, 29.166667 °O / 0.916667; 29.166667 (mapo)	N (vii)(viii)(x)	1979	1994	Arbohakado kaj ŝtelĉasado rezulte de alveno de rifuĝintoj pro milito en Ruando[46]

Referencoj

1. Convention Concerningthe Protection of the World Cultural and Natural Heritage (angle).
2. World Heritage List Statistics (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
3. The Criteria for Selection (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
4. Abu Mena, Threats to the Site (2001) (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
5. Air and Ténéré Natural Reserves, Threats to the Site (1992) (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
6. World Heritage Centre - Five years of Conflict - The State of Cultural Heritage in the Ancient City of Aleppo (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
7. Syria’s Six World Heritage sites placed on List of World Heritage in Danger (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
8. Libya’s five World Heritage sites put on List of World Heritage in Danger (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
9. Ashur (Qal'at Sherqat) (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
10. Chan Chan Archaeological Zone (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
11. City of Potosí (Plurinational State of Bolivia) added to List of World Heritage in Danger (angle).
12. Coro and its Port (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
13. Cultural Landscape and Archaeological Remains of the Bamiyan Valley (angle).
14. World Heritage Committee inscribes East Rennell on the List of World Heritage in Danger (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
15. Everglades National Park (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
16. Fortifications on the Caribbean Side of Panama: Portobelo-San Lorenzo (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
17. Garamba National Park (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
18. Minister of State Böhmer condemns destruction of Iraqi cultural sites in Nimrud by the ISIS terrorist group and calls for peace in Iraq (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
19. Historic Centre of Shakhrisyabz, Uzbekistan, added to List of World Heritage in Danger (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
20. Historic Centre of Vienna inscribed on List of World Heritage in Danger (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
21. Historic Town of Zabid (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
22. The Islands and Protected Areas of the Gulf of California (Mexico) inscribed on the List of World Heritage in Danger (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
23. Kahuzi-Biega National Park (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
24. Lake Turkana National Parks (Kenya) inscribed on List of World Heritage in Danger (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
25. Liverpool – Maritime Mercantile City (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
26. Manovo-Gounda St Floris National Park (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
27. Minaret and Archaeological Remains of Jam (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
28. Medieval Monuments in Kosovo (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
29. Mount Nimba Strict Nature Reserve (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
30. Four sites inscribed on UNESCO’s World Heritage List (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
31. Niokolo-Koba National Park (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
32. Okapi Wildlife Reserve (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
33. Old City of Jerusalem and its Walls (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
34. Yemen’s Old City of Sana’a and Old Walled City of Shibam added to List of World Heritage in Danger (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
35. Mali’s Old Towns of Djenné on List of World Heritage in Danger (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
36. Palestine: Land of Olives and Vines - Cultural Landscape of Southern Jerusalem, Battir, inscribed on World Heritage List and on List of World Heritage in Danger (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
37. Rainforests of the Atsinanana (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
38. Río Plátano Biosphere Reserve (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
39. Salonga National Park (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
40. Samarra Archaeological City (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
41. Poaching puts Tanzania’s Selous Game Reserve on List of World Heritage in Danger (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
42. Timbuktu (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
43. Tomb of Askia (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
44. Tombs of Buganda Kings at Kasubi (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
45. Tropical Rainforest Heritage of Sumatra (angle). Alirita 11-a de junio 2021.
46. Virunga National Park (angle). Alirita 11-a de junio 2021.

• Kategorio Ruĝa Listo de la Monda Heredaĵo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)