Ribelo de Grandpolujo (pole: Powstanie wielkopolskie) estis armea ribelo de polaj loĝantoj de Provinco Poznano kaj taĉmentoj de la Pola Militista Organizo kontraŭ Vajmara Respubliko okaziĝinta ekde la 27a de decembro 1918 kiam venis al Poznano fama pola patrioto kaj mondfama pianisto Ignacy Jan Paderewski kaj daŭris du monatoj.
.jpg)
Poloj postulis revenon de la teritorioj de prusa aneksaĵo al Pollando plifirmiganta sian sendependecon.
La ribelo de Grandpolujo eksplodis la 27-an de decembro 1918 en Poznań, dum vizito de revenanta al Pollando Ignacy Jan Paderewski, kiu dumvoje al Varsovio alvenis la 26-an de decembro al Poznań, aplaŭde salutata. Venontan tagon la 27-an de decembro Paderewski alparolis al siaj samlandanoj amase kolektiĝintaj antaŭ hotelo Bazar. La saman tagon okazis tumultoj kiuj fariĝis bataloj de taĉmentoj de Polska Organizacja Wojskowa (Pola Militista Organizo), konspire fondita de Józef Piłsudski.
La taĉmentoj de la Pola Militista Organizo dum mallonga tempo konkeris la tutan provincon kun escepto de ĝiaj nordaj kaj sud-orientaj randoj. La ribelo finiĝis la 16-an de februaro 1919 per armistico en Treviro.
La ribelo estis unu el kvar, krom la ribelo de Grandpolujo de 1806, ribelo de Sejny en 1919 kaj la Dua Silezia Ribelo en 1920, venkaj ribeloj en la historio de Pollando. La unua ribelo de tiama periodo, krom la Tria Silezia Ribelo de 1921, kiu ebligis realigon de ĉiuj elektitaj celoj.
Posta reprezalio de ribelinto dum la Dua Mondmilito
- 17.10.1939: En Inowrocław sur mallibereja korto la armeo de Nazia Germanio pafmortigis pastron Mateusz Zabłocki, kiu en 1920 partoprenis la ribelon.
Memorigo
Bataloj de la ribelo de Grandpolujo estis post 1990 memorigitaj sur la Tombo de Nekonata Soldato en Varsovio per surskribo sur unu el tabuloj: "Powstanie Wielkopolskie" ("leviĝo de granda Polio").
Bibliografio
- Antoni Czubiński, Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Geneza-charakter-znaczenie (Ribelo de Grandpolujo 1918-1919. Komenco-karaktero-signifo), Eldonejo Kurpisz, Poznań 2002
- Roman Dmowski, Polityka polska i odbudowanie państwa (Pola politiko kaj rekonstruo de la ŝtato), 1925
- Joseph Lamia, Der Aufstand in Posen (The Uprising in Poznan). Berlin 1919 germane
Eksteraj ligiloj
- Rekonstrukcje wydarzeń, fotografie, materiały archiwalne, wywiady i multimedialne prezentacje Rekonstruo de la eventoj, fotoj, arkivaj materialoj, intervjuoj kaj vidaŭdaj prezentaĵoj
- Wielkopolskie Muzeum Walk Niepodległościowych w Poznaniu[rompita ligilo] Grandpoluja Muzeo pri Sendependecaj Bataloj en Poznań
- Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego[rompita ligilo] Societo de Memoro pri Ribelo de Grandpolujo
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
