Konveksa presado
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Konveksa preso estas unu el la tri ĉefaj metodoj presi (apud platpreso kaj konkava preso), en kiu la presbildon formas la elstaraj (konveksaj) partoj de la kliŝo, dum la spacetoj kaj aliaj blankaĵoj la paperon ne tuŝas. Al tiu klaso da presmetodoj apartenas la klasika metodo Gutenberga de presado per moveblaj prestipoj. La presaj partoj estas reliefece elstarantaj. Oni presas nur la alte starantajn liniojn, pontojn aŭ facojn de la presŝablono. Konveksa presado estas rekta presoprocedo, tio signifas, la presŝablono transdonas la farbon rekte sur la pripresendaĵon.
Presportiloj estas aŭ unuopaj prestipoj, gisitaj skribosignoj aŭ kliŝoj.
Speco da konveksa presado estas la stampilpresado. La unuaj konataj stampiloj devenas el Ĉinio kaj estis el ligno. En la antikvo precipe estis la materialoj argilo kaj vakso, en kiuj oni presis la stampilformojn. La plej fruaj presaĵoj estis prego- resp. blindpresaĵoj sen presfarbo. La arto de stampilotondado kaj gravurado estis konata ekde la 4-a jarcento. Jam en la 8-a jarcento la ĉinoj uzis konveksan presadon. La plej antikve konservita presita libro devenas el la jaro 868. Ĝi enhavis jam ilustraĵojn faritajn per lignogravurado kaj skribon ĉizita en lignoblokon. Johannes Gutenberg plibonigis en la 15-a jarcento la presilon ĝis tiam uzatan. Per tio la libropresadon spertis haŭson kaj disvastiĝis tutmonde. Ĝisfine de la 18-a jarcento preskaŭ ne okazis novigoj ĉikampe. Ĝis en la 1970-aj jaroj konveksa presado estis la plej grava procedo por la produktado de libroj. Nuntempe ĝi ludas kompare kun aliaj presoprocedoj (ekz. malrekta presado aŭ cifereca presado) duarangan rolon.
Konveksa presado estas mekanika presoprocedo. La presaj partoj reliefiĝas sur la presŝablono, dum kiam la nepresaj partoj situas pli malalte. Ĉar la konveksa presado estas rekta presoprocedo – la presŝablono donas la farbon rekte sur la pripresendaĵon, la presbildo devas estis speguldirekta. Oni komence farbigas la ŝablonon kaj presas ĝin kontraŭ la pripresendaĵon. Por tio oni bone povas uzi preskaŭ ĉiujn paperojn kaj kartonon.
Oni distingas laŭ konsisto plurajn specojn de presŝablonoj. Malmolaj konveksaj ŝablonoj estas el ligno aŭ metalo (kupro, zinko, fero, ŝtalo, latuno aŭ alojo el plumbo, antimono kaj stano). Ili havas pro sia alta malmolecogrado ankaŭ altan rezistoforton, kio ebligas la presadon de altaj eldonkvantoj. Elastaj konveksaj ŝablonoj konsistas el linoleumo kaj mola kaj malmola gumo. Pro ilia alta elasteco nur eblas presado de malgrandkvantaj eldonoj. Plastaj presŝablonoj konsistas el plasto, celuloido, kartono aŭ sintezaj rezinoj.
La unuopaj tipoj konsistas el plumbo (plumbokompostado), ligno aŭ plasto. Kliŝoj konsistas el zinko aŭ plasto. Por duobligi kliŝojn malmultekoste kaj rapide, oni produktas stereotipiojn el plumbo. Por blind- kaj varmpregadoj oni uzas kliŝojn el latunalojoj, zinko kaj ŝtalo.
Samgrave por la presado estas la surfacokvalito de la presplato. Ĉu la surfaco estas grata, poreca aŭ glata, destinas la farbalpreno ĉe la rulpremado kaj la farbodisdono ĉe la presado. Ekzemple kuproplato fordonas multan de la alprenita farbo. Zink- kaj ferplatoj tamen konservas multan farbon.
Plua presŝablono estas la volvoplato, kiun oni uzas precipe en la prestipa kompostado. Volvoplato estas fleksiĝema fotopolimera plato, sur kiu la presaj partoj situas reliefe. Modeloj je tio estas negativfilmoj.
Ĉe tiu procedo ĝustigo estas necesa, por garantii egalan transigon de la presfarbo sur la surpresendaĵo. Nuntempe tio preskaŭ ne okazas permane, sed per preparita folio. La ĝustigon oni faras kemie.
Komence oni pretigas la plumbtipan kompostaĵon, akvafortas la kliŝojn resp. reproduktas la ilustraĵojn. Post impozado resp. paĝomuntado oni ĝustigas la paĝojn sur la presŝablono. Post pretigo de la presmaŝino oni aranĝas la farbojn kaj komencas la presadon.
La presbildo de konveksa presaĵo estas ekkonebla ĉe la konturaj premeĝoj de la literoj. Krome sur la dorsflanko de la pripresita folio ekkoneblas ombrumo. Eta reliefo estas sentebla. Per ĉi tiu procedo oni povas produkti ege klarkonturajn presbildojn. Kroma karakterizaĵo de konveksa presado estas, ke la presŝablonoj estas nur multkoste produkteblaj kompare kun aliaj presprocedoj.
Nune konveksan presadon nuntempe oni preskaŭ ne plu aplikas. La produktado de presplatoj estas multkosta. Same multkosta estas ties aranĝado, ĉar oni devas fari ĝustigon. Por deponi la kompostaĵon oni bezonas multe da spaco. La prestipoj estas ligitaj al la presŝablono, tiel ke oni ne plu povas uzi ilin.
Nuntempe oni preskaŭ nure produktas metie tre postulemajn presgrafikaĵojn aŭ arte formitajn librojn per la klasika konveksa presado. En la arta medio al la konveksaj procedoj apartenas la ligno- kaj linoleumgravurado. Aparta formo de konveksa presado estas la malrekta konveksa procedo. Ĉe ampleksaj presprojektoj la libropresado fariĝis tro material- kaj tempelspeza kaj per tio malekonomia. Kelkaj malgrandaj presejoj tamen ankoraŭ nuntempe havas plumbokompostaĵojn kaj presmaŝinojn, por ekz. rapide produkti mortanoncojn.
Ekzistas variaj presmaŝinoj por la konveksa presado:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
