esparexer

Galician

Alternative forms

• esparexir, esparrixir, esparxer, esparxir

Etymology

From Old Galician-Portuguese espargir, from Latin spargere (“to scatter”). Cognate with Portuguese espargir, espairecer and Spanish esparcir.^[1]

Pronunciation

• IPA^(key): /espaɾeˈʃeɾ/

Verb

esparexer (first-person singular present esparexo, first-person singular preterite esparexín, past participle esparexido)

1. (transitive) to scatter, disperse, spread; to strew
   • 1473, M. Romaní Martinez; M. P. Rodríguez Suárez (2003), Libro tumbo de pergamino. Un códice medieval del monasterio de Oseira. Santiago de Compostela: Tórculo, page 3:

     Et outrosy reçebeo grandes perdas et danos o dito mosteyro en as gerras et letigios, porque en aqueles tenpos o thesouro das escrituras, privilegios, tonbos, sentenças et recados do dito mosteyro foy moytas vezes quebrantado por las moytas gentes que en o dito mosteyro estavam de gerra et forniçon et moytas foron levadas, asy privilejos, sentenças, mandas, donaçoos, contractos et foros et outras moytas escrituras; et outras espargidas por lo dito mosteyro, en maneyra que moytas delas se perderon.

     And also the mentioned monastery received big harm and losses during the wars and quarrels, because at that times the treasury with the deeds, privileges, cartularies, sentences and inventories of the mentioned monastery, was many times violated by the many peoples that were at that monastery, in war and garrison, and many were taken away, privileges as well as sentences, bequests, donations, contracts and rentals and many other deeds; and others were scattered all through the monastery, in such a manner that many of them were lost

   • 1671, Gabriel Feijoo, Contenda dos labradores de Caldelas:

     bou correndo pola posta, s'acho jantar que comer, qu'ainda a tarde ei de esparjer unha gran pilla de bosta

     I'm running for the loaf, if I find food to eat, because this afternoon I ought to spread a large pile of dung

   Synonyms: ciscar, esbardallar, espallar

2. (intransitive) to distribute manure in a field

   Synonyms: ciscar, esbardallar

3. (intransitive or pronominal) to relax, unwind
   • 1885, Francisco Lourido Sánchez, A tola das ondas:

     Día por día, noite por noite desperta ou dormida, soñaba, pensaba naquel home. Canto facía por esparexerme, de nada me valía.

     Day after day, night after night, slept or awake, I dreamt, thought about that man. Whatever I did to relax was worthless.

Conjugation

	Singular			Plural
	First-person (eu)	Second-person (ti)	Third-person (el / ela / Vde.)	First-person (nós)	Second-person (vós)	Third-person (eles / elas / Vdes.)
Infinitive
Impersonal	esparexer
Personal	esparexer	esparexeres	esparexer	esparexermos	esparexerdes	esparexeren
Gerund
	esparexendo
Past participle
Masculine	esparexido			esparexidos
Feminine	esparexida			esparexidas
Indicative
Present	esparexo	esparexes	esparexe	esparexemos	esparexedes	esparexen
Imperfect	esparexía	esparexías	esparexía	esparexiamos	esparexiades	esparexían
Preterite	esparexín	esparexiches	esparexeu	esparexemos	esparexestes	esparexeron
Pluperfect	esparexera	esparexeras	esparexera	esparexeramos	esparexerades	esparexeran
Future	esparexerei	esparexerás	esparexerá	esparexeremos	esparexeredes	esparexerán
Conditional	esparexería	esparexerías	esparexería	esparexeriamos	esparexeriades	esparexerían
Subjunctive
Present	esparexa	esparexas	esparexa	esparexamos	esparexades	esparexan
Imperfect	esparexese	esparexeses	esparexese	esparexésemos	esparexésedes	esparexesen
Future	esparexer	esparexeres	esparexer	esparexermos	esparexerdes	esparexeren
Imperative
Affirmative		esparexe	esparexa	esparexamos	esparexede	esparexan
Negative (non)		non esparexas	non esparexa	non esparexamos	non esparexades	non esparexan

    Conjugation of esparexer

Derived terms

• esparexemento

References

• Ernesto Xosé González Seoane, María Álvarez de la Granja, Ana Isabel Boullón Agrelo (2006–2022) “espargir”, in Dicionario de Dicionarios do galego medieval (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
• Ernesto Xosé González Seoane, María Álvarez de la Granja, Ana Isabel Boullón Agrelo (2006–2022) “esparger”, in Dicionario de Dicionarios do galego medieval (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
• Xavier Varela Barreiro, Xavier Gómez Guinovart (2006–2018) “esparg”, in Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval (in Galician), Santiago de Compostela: ILG
• Antón Luís Santamarina Fernández, editor (2006–2013), “esparexer”, in Dicionario de Dicionarios da lingua galega (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
• Antón Luís Santamarina Fernández, Ernesto Xosé González Seoane, María Álvarez de la Granja, editors (2003–2018), “esparexer”, in Tesouro informatizado da lingua galega (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
• Rosario Álvarez Blanco, editor (2014–2024), “esparexer”, in Tesouro do léxico patrimonial galego e portugués (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega, →ISSN

1. Pensado, José Luis, Messner, Dieter (2003) “espaleçer”, in Bachiller Olea: Vocabulos gallegos escuros: lo que quieren decir (Cadernos de Lingua: anexos; 7)‎, A Coruña: Real Academia Galega / Galaxia, →ISBN.