परिवर्तन

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit परिवर्तन (parivártana). By surface analysis, परि- (pari-) +‎ वर्तन (vartan).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /pə.ɾɪ.ʋəɾ.t̪ən/, [pɐ.ɾɪ.ʋɐɾ.t̪ɐ̃n]

Noun

परिवर्तन • (parivartan) m (Urdu spelling پری ورتن) (formal)

1. change, transformation

   Synonym: बदलाव (badlāv)

2. transmutation
3. exchange, conversion

Declension

	singular	plural
direct	परिवर्तन parivartan	परिवर्तन parivartan
oblique	परिवर्तन parivartan	परिवर्तनों parivartanõ
vocative	परिवर्तन parivartan	परिवर्तनो parivartano

Declension of परिवर्तन (masc cons-stem)

References

• McGregor, Ronald Stuart (1993) “परिवर्तन”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “परिवर्तन”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
• Platts, John T. (1884) “परिवर्तन”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.
• “परिवर्तन”, in ریخْتَہ لُغَت (rexta luġat) - Rekhta Dictionary [Urdu dictionary with meanings in Hindi & English], Noida, India: Rekhta Foundation, 2025.

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• পৰিৱৰ্তন (Assamese script)
• ᬧᬭᬶᬯᬃᬢᬦ (Balinese script)
• পরিবর্তন (Bengali script)
• 𑰢𑰨𑰰𑰪𑰨𑰿𑰝𑰡 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀭𑀺𑀯𑀭𑁆𑀢𑀦 (Brahmi script)
• ပရိဝရ်္တန (Burmese script)
• પરિવર્તન (Gujarati script)
• ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑌰𑌿𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨 (Grantha script)
• ꦥꦫꦶꦮꦂꦠꦤ (Javanese script)
• 𑂣𑂩𑂱𑂫𑂩𑂹𑂞𑂢 (Kaithi script)
• ಪರಿವರ್ತನ (Kannada script)
• បរិវត៌ន (Khmer script)
• ປຣິວຣ຺ຕນ (Lao script)
• പരിവര്തന (Malayalam script)
• ᢒᠠᡵᡳᠸᠠᡵᢠᠠᠨᠠ (Manchu script)
• 𑘢𑘨𑘱𑘪𑘨𑘿𑘝𑘡 (Modi script)
• ᢒᠠᠷᠢᠸᠠᠷᢐᠠᠨᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧂𑧈𑧒𑧊𑧈𑧠𑦽𑧁 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐬𑐶𑐰𑐬𑑂𑐟𑐣 (Newa script)
• ପରିଵର୍ତନ (Odia script)
• ꢦꢬꢶꢮꢬ꣄ꢡꢥ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆫𑆴𑆮𑆫𑇀𑆠𑆤 (Sharada script)
• 𑖢𑖨𑖰𑖪𑖨𑖿𑖝𑖡 (Siddham script)
• පරිවර්‍තන (Sinhalese script)
• 𑩰𑩼𑩑𑩾𑩼 𑪙𑩫𑩯 (Soyombo script)
• 𑚞𑚤𑚮𑚦𑚤𑚶𑚙𑚝 (Takri script)
• பரிவர்தந (Tamil script)
• పరివర్తన (Telugu script)
• ปริวรฺตน (Thai script)
• པ་རི་ཝ་རྟ་ན (Tibetan script)
• 𑒣𑒩𑒱𑒫𑒩𑓂𑒞𑒢 (Tirhuta script)
• 𑨞𑨫𑨁𑨭𑨫𑩇𑨙𑨝 (Zanabazar Square script)

Etymology

Compound of परिवृत् (parivṛt, “to turn around”) +‎ -अन (-ana).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɐ.ɾi.ʋɐ́ɾ.tɐ.nɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /pɐ.ɾi.ʋɐɾ.t̪ɐ.n̪ɐ/

Adjective

परिवर्तन • (parivártana) stem

1. causing to turn around

Declension

Masculine a-stem declension of परिवर्तन

	singular	dual	plural
nominative	परिवर्तनः (parivártanaḥ)	परिवर्तनौ (parivártanau) परिवर्तना¹ (parivártanā¹)	परिवर्तनाः (parivártanāḥ) परिवर्तनासः¹ (parivártanāsaḥ¹)
vocative	परिवर्तन (párivartana)	परिवर्तनौ (párivartanau) परिवर्तना¹ (párivartanā¹)	परिवर्तनाः (párivartanāḥ) परिवर्तनासः¹ (párivartanāsaḥ¹)
accusative	परिवर्तनम् (parivártanam)	परिवर्तनौ (parivártanau) परिवर्तना¹ (parivártanā¹)	परिवर्तनान् (parivártanān)
instrumental	परिवर्तनेन (parivártanena)	परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām)	परिवर्तनैः (parivártanaiḥ) परिवर्तनेभिः¹ (parivártanebhiḥ¹)
dative	परिवर्तनाय (parivártanāya)	परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām)	परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ)
ablative	परिवर्तनात् (parivártanāt)	परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām)	परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ)
genitive	परिवर्तनस्य (parivártanasya)	परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ)	परिवर्तनानाम् (parivártanānām)
locative	परिवर्तने (parivártane)	परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ)	परिवर्तनेषु (parivártaneṣu)

• ¹Vedic

Feminine ī-stem declension of परिवर्तनी

	singular	dual	plural
nominative	परिवर्तनी (parivártanī)	परिवर्तन्यौ (parivártanyau) परिवर्तनी¹ (parivártanī¹)	परिवर्तन्यः (parivártanyaḥ) परिवर्तनीः¹ (parivártanīḥ¹)
vocative	परिवर्तनि (párivartani)	परिवर्तन्यौ (párivartanyau) परिवर्तनी¹ (párivartanī¹)	परिवर्तन्यः (párivartanyaḥ) परिवर्तनीः¹ (párivartanīḥ¹)
accusative	परिवर्तनीम् (parivártanīm)	परिवर्तन्यौ (parivártanyau) परिवर्तनी¹ (parivártanī¹)	परिवर्तनीः (parivártanīḥ)
instrumental	परिवर्तन्या (parivártanyā)	परिवर्तनीभ्याम् (parivártanībhyām)	परिवर्तनीभिः (parivártanībhiḥ)
dative	परिवर्तन्यै (parivártanyai)	परिवर्तनीभ्याम् (parivártanībhyām)	परिवर्तनीभ्यः (parivártanībhyaḥ)
ablative	परिवर्तन्याः (parivártanyāḥ) परिवर्तन्यै² (parivártanyai²)	परिवर्तनीभ्याम् (parivártanībhyām)	परिवर्तनीभ्यः (parivártanībhyaḥ)
genitive	परिवर्तन्याः (parivártanyāḥ) परिवर्तन्यै² (parivártanyai²)	परिवर्तन्योः (parivártanyoḥ)	परिवर्तनीनाम् (parivártanīnām)
locative	परिवर्तन्याम् (parivártanyām)	परिवर्तन्योः (parivártanyoḥ)	परिवर्तनीषु (parivártanīṣu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of परिवर्तन

	singular	dual	plural
nominative	परिवर्तनम् (parivártanam)	परिवर्तने (parivártane)	परिवर्तनानि (parivártanāni) परिवर्तना¹ (parivártanā¹)
vocative	परिवर्तन (párivartana)	परिवर्तने (párivartane)	परिवर्तनानि (párivartanāni) परिवर्तना¹ (párivartanā¹)
accusative	परिवर्तनम् (parivártanam)	परिवर्तने (parivártane)	परिवर्तनानि (parivártanāni) परिवर्तना¹ (parivártanā¹)
instrumental	परिवर्तनेन (parivártanena)	परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām)	परिवर्तनैः (parivártanaiḥ) परिवर्तनेभिः¹ (parivártanebhiḥ¹)
dative	परिवर्तनाय (parivártanāya)	परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām)	परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ)
ablative	परिवर्तनात् (parivártanāt)	परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām)	परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ)
genitive	परिवर्तनस्य (parivártanasya)	परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ)	परिवर्तनानाम् (parivártanānām)
locative	परिवर्तने (parivártane)	परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ)	परिवर्तनेषु (parivártaneṣu)

• ¹Vedic

Noun

परिवर्तन • (parivártana) stem, n

1. turning or whirling round, moving to and fro
2. rolling about or wallowing on
3. revolution, end of a period of time
4. barter, exchange
5. cutting or clipping the hair
6. protecting, defending
7. inverting, taking or putting anything in a wrong direction
8. requital, return

Declension

Neuter a-stem declension of परिवर्तन

	singular	dual	plural
nominative	परिवर्तनम् (parivártanam)	परिवर्तने (parivártane)	परिवर्तनानि (parivártanāni) परिवर्तना¹ (parivártanā¹)
vocative	परिवर्तन (párivartana)	परिवर्तने (párivartane)	परिवर्तनानि (párivartanāni) परिवर्तना¹ (párivartanā¹)
accusative	परिवर्तनम् (parivártanam)	परिवर्तने (parivártane)	परिवर्तनानि (parivártanāni) परिवर्तना¹ (parivártanā¹)
instrumental	परिवर्तनेन (parivártanena)	परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām)	परिवर्तनैः (parivártanaiḥ) परिवर्तनेभिः¹ (parivártanebhiḥ¹)
dative	परिवर्तनाय (parivártanāya)	परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām)	परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ)
ablative	परिवर्तनात् (parivártanāt)	परिवर्तनाभ्याम् (parivártanābhyām)	परिवर्तनेभ्यः (parivártanebhyaḥ)
genitive	परिवर्तनस्य (parivártanasya)	परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ)	परिवर्तनानाम् (parivártanānām)
locative	परिवर्तने (parivártane)	परिवर्तनयोः (parivártanayoḥ)	परिवर्तनेषु (parivártaneṣu)

• ¹Vedic

Descendants

• → Hindi: परिवर्तन (parivartan) (learned)

References

• Monier Williams (1899) “परिवर्तन”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 601, column 3.