اوزنكی

Ottoman Turkish

اوزنگیلر

Alternative forms

• իւզէնկի (üzengi) — Armeno-Turkish

Etymology

Inherited from Proto-Turkic *üŕeŋgü, from earlier *yüŕeŋgü (“stirrup”), and thus related to یوزوك (yüzük, “ring”);^[1] cognate with Azerbaijani üzəngi, Bashkir өҙәңге (öźəñge), Chuvash йӑрана (jărana), Kazakh үзеңгі (üzeñgı), Kyrgyz үзөңгү (üzöŋgü), Turkmen üzeňňi, Uyghur ئۈزەڭگە (üzengge) and Uzbek uzangi.

Noun

اوزنگی • (üzengi)

1. stirrup, a ring or hoop for a horseman's foot while mounting or riding

   Synonym: ركاب (rikâb)

   • 1868, Miguel de Cervantes, chapter 2, in Յովհաննէս Տէրոյենց [Yovhannēs Tēroyencʻ], transl., Տօն Քիշեօդ: Գըսմը էվվէլ [Don Kişyot: Kısmı evvel, Don Quixote: Part 1], Constantinople: Yovhannēs Tēroyencʻ Press, page 15:

     Պունու սէօյլէյիպ կիթտի Տօն Քիշեօդուն իւզէնկիսինի դուդտու․ օլ տախի հայլը զահմէթ իլէ ադտան էնտի․ չիւն ախշամըն սաաթ տօգուզու (կէճէնին սաաթ իւչիւ) իտի քի սապահտան պէրի աղզընա պիր շէյ գօմամըշ ըտը։ (Armeno-Turkish)

     Bunu söyleyib gitdi Don Kişyotun üzengisini tutdu; ol dahi haylı zahmet ile atdan endi; çün ahşamın saat dokuzu (gecenin saat üçü) idi ki sabahdan beri ağzına bir şey komamış ıdı.

     And saying this, he went to hold Don Quixote’s stirrup […]

Derived terms

• اوزنگی آغاسی (üzengi ağası, “ancient official”)
• اوزنگی قایشی (üzengi kayışı, “stirrup strap”)
• اوزنگیلتمك (üzengiletmek, “to make or let be spurred with a stirrup”)
• اوزنگیلمك (üzengilemek, “to spur up a beast with the stirrup”)

 

Descendants

• Turkish: üzengi
• → Albanian: yzengji
• → Georgian: უზანგი (uzangi)
• → Macedonian: узенгија (uzengija)
• → Middle Armenian: զանկու (zanku)
• → Serbo-Croatian: uzèngija／узѐнгија

References

1. Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “*jüŕ-”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill

Further reading

• Çağbayır, Yaşar (2007) “üzengi”, in Ötüken Türkçe Sözlük (in Turkish), volume 1, Istanbul: Ötüken Neşriyat, page 5070
• Kélékian, Diran (1911) “اوزنكی”, in Dictionnaire turc-français‎, Constantinople: Mihran, page 187
• Meninski, Franciszek à Mesgnien (1687) “Stapes”, in Complementum thesauri linguarum orientalium, seu onomasticum latino-turcico-arabico-persicum, simul idem index verborum lexici turcico-arabico-persici, quod latinâ, germanicâ, aliarumque linguarum adjectâ nomenclatione nuper in lucem editum‎, Vienna, column 1592
• Meninski, Franciszek à Mesgnien (1680) “اوزنكی”, in Thesaurus linguarum orientalium, Turcicae, Arabicae, Persicae, praecipuas earum opes à Turcis peculiariter usurpatas continens, nimirum Lexicon Turkico-Arabico-Persicum‎, Vienna, column 514
• Nişanyan, Sevan (2002–) “üzengi”, in Nişanyan Sözlük
• Redhouse, James W. (1890) “اوزنكی”, in A Turkish and English Lexicon‎, Constantinople: A. H. Boyajian, page 251