From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Νουρσουλτάν Αμπισούλι Ναζαρμπάγεφ (καζακικά: Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев, μεταγραφή : Nūrsūltan Äbışuly Nazarbaev, 6 Ιουλίου 1940-) είναι Καζάχος πολιτικός και πρόεδρος του Καζακστάν από το 1991 έως την παραίτηση του στις 19 Μαρτίου 2019.[16] Το 1989 έγινε γραμματέας του κομμουνιστικού κόμματος του Καζακστάν και ανακηρύχθηκε πρωθυπουργός της χώρας μετά την ανεξαρτησία της από την Σοβιετική Ένωση. Κατέχει τον τίτλο «Ηγέτης του Έθνους». Τον Απρίλιο του 2015, ο Ναζαρμπάγεφ επανεκλέχθηκε πρωθυπουργός συγκεντρώνοντας σχεδόν το 98% των ψήφων.
Ο Ναζαρμπάγεφ έχει κατηγορηθεί για καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από αρκετές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σύμφωνα με την εφημερίδα The Guardian, κυβερνά υπό ένα αυταρχικό καθεστώς. Έχει επίσης επικριθεί από ορισμένους για αργοπορία στην αντιμετώπιση της διαφθοράς, καταστολή της αντιπολίτευσης, μη δημοκρατικές εκλογές και ανεπαρκή ελευθερία λόγου.[17]
Από την ανεξαρτησία του Καζακστάν ως σήμερα δεν έχουν διεξαχθεί εκλογές που να θεωρήθηκαν ελεύθερες ή δίκαιες από την Δύση. Το 2010 ο ίδιος ανακοίνωσε μεταρρυθμίσεις ώστε να ενθαρρυνθεί ένα πολυκομματικό σύστημα. Τον Ιανουάριο του 2017 ο Ναζαρμπάγεφ πρότεινε συνταγματικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα μεταβιβάζουν εξουσίες στο Κοινοβούλιο του Καζακστάν.
Ο Ναζαρμπάγεφ γεννήθηκε στο Τσεμόλγκαν στις 6 Ιουλίου του 1940. To 1984 έγινε πρόεδρος του συμβουλίου υπουργών και εργάστηκε στο πλευρό του πρώτου γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος του Καζακστάν, Ντινμουκχάμεντ Κουνάεφ . Ο πατέρας του ήταν φτωχός, που εργάστηκε για πλούσια οικογένεια.[18] Ανέλαβε το 1989 πρώτος γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος του Καζακστάν και διατηρήθηκε στο αξίωμα ως το 1991. Ο Ναζαρμπάγεφ άσκησε κριτική εναντίον του επικεφαλής της Ακαδημίας Επιστημών, Ασκάρ Κουνάεφ στην 16η σύνοδο του Κομμουνιστικού Κόμματος του Καζακστάν τον Ιανουάριο του 1986. Ο αδερφός του Κουνάεφ, που ήταν αφεντικό του Ναζαρμπάγεφ, οργίστηκε και ένιωσε προδομένος και ζήτησε την αποπομπή του σημερινού Προέδρου. Την ίδια στιγμή οι υποστηρικτές του Ναζαρμπάγεφ πέτυχαν την απόλυση του Κουνάεφ. Ο τελευταίος αντικαταστάθηκε από έναν Ρώσο, τον Γκενάντι Κολμπίν, διορισμός που πυροδότησε ταραχές που διήρκεσαν 3 ημέρες. Ο Κολμπίν αντικαταστάθηκε από τον Ναζαρμπάγεφ, στις 22 Ιουνίου του 1989.[18] Στις 22 Φεβρουαρίου του 1990 έγινε πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ από τις 22 Φεβρουαρίου ως τις 24 Απριλίου του 1990, οπότε και εξελέγη πρόεδρος του Καζακστάν από το Ανώτατο Σοβιέτ. Υποστήριξε τον Μπόρις Γιέλτσιν στο πραξικόπημα που έγινε τον Αύγουστο του 1991. Ακόμη, ο πρόεδρος της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσώφ ήθελε να τον διορίσει αντιπρόεδρο της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά ο Ναζαρμπάγιεφ αρνήθηκε.
Την 1η Δεκεμβρίου 1991 αναδείχθηκε νικητής των προεδρικών εκλογών, κερδίζοντας 91,5% των ψήφων σε εκλογές στις οποίες δεν υπήρχε άλλος υποψήφιος για να τον αντιμετωπίσει.[19] Τον Μάιο του 1992 μετονόμασε την Κρατική Επιτροπή Άμυνας σε υπουργείο άμυνας και διόρισε υπουργό τον Σαγκαντάτ Νουρμαγκαμπέτοφ. Την ίδια περίοδο ξεκίνησε ο σχεδιασμός ενός νέου Συντάγματος. Καθώς το νέο Σύνταγμα ενίσχυσε τις προεδρικές εξουσίες, δυνάμεις τις αντιπολίτευσης πραγματοποίησαν διαδηλώσεις (10-17 Ιουνίου) με αίτημα τον σχηματισμό συνασπισμένης κυβέρνησης και την παραίτηση του Ανωτάτου Συμβουλίου και της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Σεργκέι Τερεστσένκο. Στις 18 Ιουνίου του 1992 οι διαδηλώσεις κατεστάλησαν με βίαια. Το δε κοινοβούλιο, που αποτελείτο από βουλευτές του Κομμουνιστικού Κόμματος, ενέκρινε το σύνταγμα στις 28 Ιανουαρίου του 1993.[20] Τον Απρίλιο του 1995 με δημοψήφισμα επεκτάθηκε η θητεία του Ναζαρμπάγεφ στο ύπατο αξίωμα ως το 2000.[21] Το 1997 μετέφερε την πρωτεύουσα από την Αλμάτι στην Αστανά.[22][23]
Στις προεδρικές εκλογές του 1999, του 2005 και του 2011 επανεξελέγη με πολύ μεγάλη διαφορά. Στις εκλογές του 2005 έλαβε το συντριπτικό ποσοστό του 91,15%. Ορκίστηκε στις 11 Ιανουαρίου 2006, για μία ακόμα επταετή θητεία. Στις 18 Μαΐου 2007 το Κοινοβούλιο ψήφισε να επιτρέψει στον πρόεδρο Ναζαρμπάγεφ να διεκδικήσει απεριόριστο αριθμό από θητείες[24]. Το κυβερνών κόμμα κέρδισε σχεδόν το 90% των ψήφων στις βουλευτικές εκλογές, τον Αύγουστο του ιδίου έτους. Στις 2 Απριλίου του 2008 ο Ναζαρμπάγεφ έγινε ο πρώτος λαμπαδηδρόμος της χώρας του, κατά το πέρασμα της Ολυμπιακής Φλόγας από το Αλμάτι.[25] Το 2011 ο Ναζαρμπάγεφ προκήρυξε πρόωρες προεδρικές εκλογές για τις 3 Απριλίου, μετά την απόρριψη από το Συνταγματικό Συμβούλιο ενός σχεδίου για διεξαγωγή δημοψηφίσματος με σκοπό την παραμονή του προέδρου στο αξίωμά του ως το 2020.[26] Κέρδισε τις προεδρικές εκλογές στις 3 Απριλίου 2011, με ποσοστό 95,5% των ψήφων. Ωστόσο, οι παρατηρητές του ΟΑΣΕ επεσήμαναν ατασθαλίες και νοθεία κατά την εκλογική διαδικασία.[27] Τον Απρίλιο του 2015 ο Ναζαρμπάγεφ επανεξελέγη με ένα αυτοκρατορικό ποσοστό, 97,7% των ψήφων και με ρεκόρ προσέλευσης στις κάλπες (95%).[28] Επικαλούμενος την οικονομική κρίση, διέλυσε τη βουλή και προκήρυξε πρόωρες εκλογές τον Μάρτιο του 2016, στις οποίες το κυβερνών κόμμα αναδείχθηκε πρώτο με ποσοστό 82%.[29]. Ένα δημοψήφισμα το 1995, είχε σκοπό να παρατείνει την εξουσία του μέχρι το 2000 αλλά εκλεγόταν συνεχώς.
Ο Ναζαρμπάγεφ ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά στην κρατική τηλεόραση την παραίτησή του έπειτα από μαζικές λαϊκές διαμαρτυρίες, στις 19 Μαρτίου 2019. Ο ίδιος επικαλέστηκε "την ανάγκη για μια νέα γενιά ηγετών". Παρά την παραίτησή του από πρόεδρος, παρέμεινε ισόβιος πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας και πρόεδρος του κόμματος Νουρ Οτάν. Την ημέρα της παραίτησής του έλαβε τον τιμητικό τίτλο elbasy (από το 2010 το Κοινοβούλιο του είχε απονείμει τον εν λόγω τίτλο) (=επικεφαλής του έθνους, επικεφαλής του λαού) και για διάδοχό του (αντικαταστάτη) όρισε τον Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ.[30] Το 2022, κατά τη διάρκεια των ταραχών στη χώρα, απομακρύνθηκε από τη θέση του προέδρου του Συμβουλίου Ασφάλειας του Καζακστάν[31].
Ο Τοκάγιεφ πρότεινε τη μετονομασία της πρωτεύουσας Αστανά σε Νουρ Σουλτάν, προς τιμήν του πρώτου προέδρου της χώρας. [32] Το Κοινοβούλιο υπερψήφισε την μετονομασία.[33]
Η πολιτική του χαρακτηρίζεται μετριοπαθής και τηρεί ισορροπία ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Παρότι το Καζακστάν είναι μέλος του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, επί προεδρίας του Ναζαρμπάγεφ διατηρούνται άριστες διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ. Ο ίδιος ο πρόεδρος πραγματοποίησε επίσημες επισκέψεις στο Ισραήλ το 1995 και το 2000.[34] Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, ο Ναζαρμπάγεφ διατηρεί στενούς δεσμούς με την Τεχεράνη.[35] Το 2007, μιλώντας στο κοινοβούλιο, τάχθηκε υπέρ της ένταξης στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.[36]. Έχει συναντηθεί επίσης με τον πρόεδρο της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, το 2009, καθώς επίσης το ίδιο έτος ο πρώην βρετανός υπουργός Τζόναθαν Άιτκεν δημοσίευσε βιογραφία του, με τίτλο "Ο Ναζαρμπάγιεφ και η δημιουργία του Καζακστάν".
Στην εσωτερική πολιτική, ο πρόεδρος κήρυξε πόλεμο κατά της διαφθοράς[37] και υιοθέτησε 10 βήματα εναντίον του φαινομένου.[38]. Η Διεθνής Διαφάνεια κατατάσσει τη χώρα του στην 124η θέση ανάμεσα στις χώρες με διαφθορά το 2004, με βαθμό 2,2, στην κλίμακα 0-10 με το 0 να δείχνει υψηλή διαφθορά.
Ο Ναζαρμπάγεφ έχει αποκληθεί ως ένας από τους τελευταίους σοβιετικούς ολιγαρχικούς.[39] Πιστεύεται ότι έχει μεταφέρει τουλάχιστον 1 δις δολάρια σε εμβάσματα πετρελαίου σε ιδιωτικούς του λογαριασμούς σε άλλα κράτη και ότι η οικογένειά του ελέγχει πολλές σημαντικές επιχειρήσεις στο Καζακστάν.[39] Ο ΟΑΣΕ επέκρινε τον τρόπο διεξαγωγής των εκλογών του 2005,[21] του 2011,[27] και του 2016.[29]
Κατά την σοβιετική εποχή ήταν άθεος, ωστόσο αργότερα έγινε Μουσουλμάνος.[40] Την ίδια περίοδο αποπειράθηκε να καταπολεμήσει την τρομοκρατία στο Καζακστάν.[41]
Έχει νυμφευτεί τη Σάρα Αλπύσοβνα Ναζαρμπάγεβα, με την οποία έχει αποκτήσει 3 κόρες : Νταρίγκα, Ντινάρα και Αλίγια.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.