Σουλιώτης οπλαρχηγός From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Φώτος Τζαβέλας (αλβανικά: Foto Xhavella) (Σούλι, 1770 - Κέρκυρα[1], 1809) ήταν Σουλιώτης οπλαρχηγός.
| Φώτος Τζαβέλας | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Foto Xhavella (Αλβανικά) |
| Γέννηση | 1770 Σούλι Θεσπρωτίας |
| Θάνατος | 1809 Κέρκυρα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα Αλβανικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | στρατιωτικός |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Δέσπω Τζαβέλα |
| Τέκνα | Κίτσος Τζαβέλας Φωτεινή Τζαβέλα Νικόλαος Τζαβέλας Γιώργος Τζαβέλας |
| Γονείς | Λάμπρος Τζαβέλας και Μόσχω Τζαβέλα |
| Αδέλφια | Ζυγούρης Τζαβέλας |
| Οικογένεια | Τζαβελαίοι |
Οι «Τζαβελαίοι» αλλιώς και «Τζαβελάτες»[2] ήταν γνωστή φάρα από την περιοχή του Σουλίου της Ηπείρου, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στους αγώνες των Σουλιωτών και κατά την επανάσταση του 1821[3]. Ο Φώτος Τζαβέλας ήταν πρωτότοκος γιος του Λάμπρου Τζαβέλα και της Μόσχως. Διαδέχθηκε τον πατέρα του στην ηγεσία των Σουλιωτών, μετά τη μάχη της Κιάφας και την ήττα του Αλή Πασά κατά την οποία ο Πασάς αναγκάσθηκε να ανταλλάξει τους ομήρους που κρατούσε από το 1792 με σημαντικούς Αρβανίτες που είχαν πιαστεί αιχμάλωτοι από τους Σουλιώτες. Έτσι ελευθέρωσε και τον Φώτο που γύρισε στο Σούλι, και, μετά τον θάνατο του πατέρα του, τον εκλέξανε αρχηγό τους οι Σουλιώτες[4]. Παρά τη συνθηκολόγηση, ο Αλή Πασάς ξεκίνησε νέες επιθέσεις (1800 - 1803) εναντίον των Σουλιωτών. Τα γιουρούσια των Αρβανιτάδων του Αλή εναντίον των Σουλιωτών δεν έφεραν αποτέλεσμα, το καλοκαίρι του 1800.Γι' αυτό αποφάσισε ο Πασάς κι έφτιαξε πύργους στην γύρω από το Σούλι περιοχή, και πολιόρκησε, με το ασκέρι του, έτσι, τους Σουλιώτες.[5] Ο Φώτος Τζαβέλας διακρίθηκε στις μάχες αυτές για τον ηρωισμό του και το πνεύμα του ηγέτη[6] [7]. Αναδείχτηκε μεγάλος πολέμαρχος κι έδειξε τόση ανδρεία που οι Σουλιώτες ορκίζονταν «στο σπαθί του Φώτου». Τον Δεκέμβριο του 1803, ο Τουρκαλβανός άρχοντας καταλαμβάνει το Σούλι. Οι Σουλιώτες αναγκάζονται να διασκορπιστούν. Ο Φώτος Τζαβέλας κατέφυγε στην Πάργα κι έπειτα στην Κέρκυρα, τότε κομμάτι της Ιόνιου Πολιτείας υπό ρωσική και οθωμανική επικυριαρχία, όπου άλλωστε, είχαν προσφύγει πολλές σουλιώτικες φάρες.
Αλβανόγλωσσα τραγούδια Σουλιωτών κατά την παραμονή τους στην Κέρκυρα επιρρίπτουν στο Φώτο Τζαβέλα την ευθύνη για την απομάκρυνσή τους από το Σούλι.[8]
Στην Κέρκυρα υπηρέτησε ως αξιωματικός στην Ελληνική Λεγεώνα, το στρατιωτικό σώμα που είχε δημιουργηθεί από τους Ρώσους, προκειμένου να προστατέψουν το νησί που τότε κατείχαν. Στο εν λόγω σώμα είχαν ενταχθεί κι άλλοι Σουλιώτες, πολλοί κλεφταρματολοί, ντόπιοι νησιώτες κι εθελοντές από την κυρίως Ήπειρο.
Το 1807 η Κέρκυρα καταλαμβάνεται από τους Γάλλους. Ο Φώτος Τζαβέλας ορίστηκε από τους Γάλλους χιλίαρχος του Αλβανικού Συντάγματός τους. Απεβίωσε το 1809 από άγνωστη αιτία[1] και θάφτηκε στο μοναστήρι της Παναγίας της Πλατυτέρας, όπου σώζεται ο τάφος του μέχρι σήμερα. Ενόσω ζούσε, απέκτησε με τη γυναίκα του, Δέσπω, τέσσερις γιους, τον Νικόλα, τον Κίτσο, τον Ιωάννη ή Μπακατσέλο και τον Κωνσταντή, που έζησαν και πήρανε μέρος στην Επανάσταση. Επίσης είχε και μια κόρη την Φωτεινή, που παντρεύτηκε το 1828, τον Γενναίο Κολοκοτρώνη. [9]
Η γραπτή επικοινωνία του αλβανόφωνου Τζαβέλα με άλλους αλβανόφωνους γινόταν στα ελληνικά, όπως συνέβαινε με τους αλβανόφωνους στην Τσαμουριά και γενικά στην Ήπειρο, ενώ ένα ημερολόγιό του δείχνει ότι τον ύστερο δέκατο ογδοο αιώνα οι Σουλιώτες γνώριζαν καλά τα ελληνικά.[10]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
