Τιντορέττο

Ο Τιντορέττο (ιταλ.: Tintoretto, περ. 1518 ή 1519 - 31 Μαΐου 1594), πραγματικό όνομα Γιάκοπο Ρομπούστι (Jacopo Robusti) ή, σύμφωνα με νεότερες έρευνες Γιάκοπο Κομίν (Jacopo Comin)^[14] ήταν σημαντικός ζωγράφος της Βενετικής Σχολής, ο οποίος έζησε και δημιούργησε στη Βενετία του 16ου αιώνα. Εκτός από θρησκευτικά και μυθολογικά θέματα, ο Τιντορέττο ολοκλήρωσε αρκετές προσωπογραφίες επιφανών Βενετών, αν και ο ίδιος ουδέποτε έγινε καθολικά δεκτός από τις αριστοκρατικές οικογένειες της Βενετίας, όπως αποτυπώνεται στις παραγγελίες έργων που δέχτηκε. Ο γρήγορος ρυθμός με τον οποίο ολοκλήρωνε τα έργα του προκάλεσε διχασμό μεταξύ των σύγχρονων κριτικών, καθώς για πολλούς συνιστούσε δείγμα προχειρότητας,^[15] ενώ κοινή σε πολλούς κριτικούς υπήρξε και η άποψη πως παρέκκλινε των αποδεκτών ορίων της καλλιτεχνικής παράδοσης^[16]. Σήμερα συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους ζωγράφους της Αναγέννησης.

Τιντορέττο
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Tintoretto (Ιταλικά)
Γέννηση	1519[1][2][3] Βενετία[1][4]
Θάνατος	31  Μαΐου 1594[5][6][7] Βενετία[1][4]
Τόπος ταφής	Madonna dell'Orto
Χώρα πολιτογράφησης	Βενετική Δημοκρατία
Ιδιότητα	ζωγράφος[1][8][9], σχεδιαστής[9] και εικαστικός καλλιτέχνης[10]
Σύζυγος	Faustina de Vescovi
Τέκνα	Marietta Robusti[11], Domenico Tintoretto[11] και Marco Tintoretto[11]
Κίνημα	Μανιερισμός[12] και Βενετική Σχολή[12]
Είδος τέχνης	Βενετική Σχολή, Αναγέννηση, έργο θρησκευτικής θεματολογίας[13], μυθολογικά θέματα[13] και allegory[13]
Καλλιτεχνικά ρεύματα	Μανιερισμός[12] και Βενετική Σχολή[12]
Σημαντικά έργα	St. Roch in Glory, Crucifixion, Christ Washing the Disciples' Feet, Portrait of a White-Bearded Man, Judith and Holofernes, Judith and Holofernes, St Mark's Body Brought to Venice, Tarquin and Lucretia, Adorazione dei Magi, Old man and boy, Arachne challenges Minerva in a weaving contest, Diana and Endymion or Venus and Adonis, Bacchus, Venus and Ariadne, Mercury and the Graces, Minerva Sending Away Mars from Peace and Prosperity, Ο Μυστικός Δείπνος, d:Q131588026, Leda and the Swan, Miracle of Saint Agnes, Mystic Marriage of St Catherine, Prayer in the Garden of Gethsemane, Resurrection and Three Avogadori, Portrait of an admiral, Portrait of a man, St Roch in Prison Visited by an Angel, Saint Roch heals the animals, Portrait of Sebastiano Venier (d. 1578), The Annunciation, The Assumption of the Virgin, The Crucifixion, The Massacre of the Innocents, The Raising of Lazarus, The Temptation of St Anthony, The Vision of St Peter, The beheading of St. Paul, The circumcision και Venus, Vulcan, and Cupid
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Βιογραφία

Ο Τιντορέττο γεννήθηκε στη Βενετία το 1518 ή 1519, ωστόσο η ακριβής ημερομηνία γέννησής του δεν είναι εξακριβωμένη^[17]. Ήταν το μεγαλύτερο από 21 αδέλφια.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Ο πατέρας του, Τζοβάννι, ήταν βαφέας υφασμάτων (ιταλ. tintore) απ' όπου και προέρχεται το προσωνύμιο Τιντορέττο του καλλιτέχνη (tintoretto = ο μικρός βαφέας ή ο γιος του βαφέα).^[18] Η οικογένειά του καταγόταν είτε από την πόλη Λούκα (Lucca) στην Τοσκάνη είτε από τη Μπρέσια και εγκαταστάθηκε στη Βενετία λίγο καιρό πριν τη γέννηση του ζωγράφου.^[19] Το πραγματικό όνομα της οικογένειας ήταν Κομίν (ιταλ. Comin), αλλά ο πατέρας έλαβε το προσωνύμιο Robusti (= ρωμαλέος) ως αναγνώριση της θαρραλέας του συμβολής στην υπεράσπιση της πόλης Πάντοβα κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της από τις δυνάμεις της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το 1509.^[14] Ο ίδιος ο Τιντορέττο απέκτησε το προσωνύμιο Furioso (ακάθεκτος, έξαλλος, μαινόμενος) λόγω του μανιώδους τρόπου με τον οποίο ζωγράφιζε. Όταν Βενετοί αξιωματούχοι τον ρώτησαν γιατί ζωγράφιζε με τόσο γρήγορους ρυθμούς, σε σύγκριση με τους άλλους συναδέλφους του, ο καλλιτέχνης απάντησε: «Επειδή αυτοί δεν έχουν γύρω τους τόσα πολλά ζωύφια που να τους τρελαίνουν».^[20]

Τιντορέττο, Η Μεταστροφή του Αποστόλου Παύλου, περ. 1544. Λάδι σε καμβά, 152.7 × 236.3 cm, Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον (1961.9.43).

Λίγες πληροφορίες είναι γνωστές σχετικά με την εκπαίδευσή του. Η έλλειψη ομοιομορφίας ως προς το ύφος των έργων που φιλοτέχνησε την περίοδο 1535-1544 είναι τέτοια, που καθίσταται δύσκολο να σκιαγραφηθούν με βεβαιότητα τα στάδια της εκπαίδευσής του και η εξέλιξη της τεχνοτροπίας του.^[21] Πρώιμες πηγές παραδίδουν πως εκδιώχτηκε από το εργαστήριο του Τιτσιάνο, είτε από ζήλια, όπως ισχυρίζεται ο ζωγράφος και βιογράφος Κάρλο Ριντόλφι [en], είτε, σύμφωνα με τον Μάρκο Μποσκίνι, από αδυναμία κατανόησής του εκ μέρους του δασκάλου του.^[15] Παρά τον πιθανό μυθοπλαστικό χαρακτήρα αυτών των ισχυρισμών, η επίδραση του Τιτσιάνο είναι ιδιαίτερα παρούσα στα πρώιμα έργα του ζωγράφου, όπως για παράδειγμα στη Μεταστροφή του Αποστόλου Παύλου, πίνακα που φιλοτέχνησε γύρω στο 1544.^[21]

Πέρα από τον Τιτσιάνο, πολλοί άλλοι καλλιτέχνες, συχνά με αντίθετες τεχνοτροπίες ή συνδεδεμένοι με την τοσκανική και τη ρωμαϊκή παράδοση αντί της βενετικής, φαίνεται να επηρέασαν τον νεαρό Τιντορέττο. Στον τοίχο του εργαστηρίου του, σύμφωνα με τον Ριντόλφι, υπήρχαν χαραγμένες οι λέξεις: «Το σχέδιο του Μιχαήλ Αγγέλου και το χρώμα του Τιτσιάνο» («Il disegno di Michelangelo e 'l colorito di Tiziano».^[22] Πράγματι η επίδραση του Μιχαήλ Αγγέλου στο έργο του είναι σημαντική. Άλλοι καλλιτέχνες από τους οποίους άντλησε στοιχεία είναι ο Πορντενόνε, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι και ο Ραφαήλ.^[23] Το έργο του Τιντορέττο μαρτυρεί την εις βάθος γνώση των διαφόρων καλλιτεχνικών τάσεων της εποχής του, πάνω στην οποία ο ζωγράφος οικοδόμησε το προσωπικό του ύφος.^[24]

Αυτή η στυλιστική ποικιλία στις αναφορές του νεαρού Τιντορέττο ώθησε τους ιστορικούς στο συμπέρασμα ότι το εργαστήρι όπου μαθήτευσε αναλάμβανε μεγάλη ποικιλία παραγγελιών, τόσο ως προς το ύφος όσο και ως προς το είδος. Για παράδειγμα, τα διακοσμητικά έργα μικρών διαστάσεων, κυρίως για νυφικές κασέλες, που ζωγράφισε ο καλλιτέχνης την περίοδο 1538-1543, φαίνεται να ήταν παραγγελίες που του ανατέθηκαν στα πλαίσια της συνεργασίας του με κάποιο τέτοιο εργαστήρι.^[25] Το εργαστήρι του Μπονιφάτσιο ντε Πιτάτι (Bonifacio de' Pitati γνωστός ως Bonifacio Veronese, 1487 – 1557) θα μπορούσε να είναι αυτό στο οποίο μαθήτευσε, καθώς χαρακτηριζόταν από έντονη εμπορική δραστηριότητα και μεγάλη ποικιλία παραγγελιών, ενώ η εγγύτητα μεταξύ Τιντορέττο και Μπονιφάτσιο ντε Πιτάτι ως προς το ύφος είναι ευρέως αποδεκτή.^[25] Άλλοι καλλιτέχνες που έχουν αναφερθεί ως πιθανοί δάσκαλοί του είναι ο Πάρις Μπορντόνε (Paris Bordone) και ο Αντρέα Σκιαβόνε (Andrea Schiavone).^[15] Θα χρειαστεί να περιμένουμε την ανεξαρτητοποίηση του Τιντορέττο από τον δάσκαλό του, όποιος κι αν ήταν αυτός, για να τον δούμε να εγκαταλείπει οριστικά τα διακοσμητικά έργα μικρών διαστάσεων ως πηγή εισοδήματος και να καταπιάνεται με πιο φιλόδοξα εγχειρήματα.^[25]

Τιντορέττο, Ο Ιησούς εν μέσω των διδασκάλων, 1542-1543. Λάδι σε καμβά, 197 ${\displaystyle \times }$ 319 cm. Μουσείο του Ντουόμο, Μιλάνο.

Η σταδιακή του καθιέρωση ως ζωγράφου εκδηλώθηκε αρχικά μέσω του μεγέθους των έργων που αναλάμβανε. Το μέγεθος ενός ζωγραφικού έργου ή ενός γλυπτού ήταν, την εποχή εκείνη, σημαντικό αισθητικό κριτήριο, καθώς υπήρχε η αντίληψη ότι αυτό φανερώνει και το μέγεθος της καλλιτεχνικής ευφυίας του δημιουργού.^[26] Ως εκ τούτου, αναζητώντας την αναγνώριση, ο νεαρός ζωγράφος άρχισε να φιλοτεχνεί έργα μεγαλύτερων διαστάσεων. Αυτή η αλλαγή κλίμακας παρατηρείται στα έργα της περιόδου 1545 με 1548.^[26] Η ικανότητά του να ζωγραφίζει μεγάλες επιφάνειες γρήγορα έγινε το σήμα κατατεθέν του και τον βοήθησε να επιβληθεί στον τομέα της διακόσμησης προσόψεων μεγάρων με την τεχνική της νωπογραφίας, ενώ άρχισε να λαμβάνει και τις πρώτες του παραγγελίες για δημόσια έργα.^[26][27] Παράλληλα, εισήγαγε στις συνθέσεις του ρήξεις στην κλίμακα που παραβιάζουν την αρχή των αναλογιών, ιδίως στην αναπαράσταση ανθρώπινων μορφών. Ιδιαίτερα εμφανής σε έργα θρησκευτικού περιεχομένου όπως Ο Ιησούς εν μέσω των διδασκάλων (1542-1543), η τεχνική αυτή τον συνδέει με τον μανιερισμό και με την τέχνη του Μιχαήλ Αγγέλου.^[26] Την ίδια τεχνική φαίνεται να χρησιμοποίησε και στις προσόψεις μεγάρων που φιλοτέχνησε την περίοδο αυτή, προκρίνοντας τη μνημειακότητα της μορφής αντί των καθιερωμένων βενετσιάνικων αξιών ως προς το χρώμα και τη διακόσμηση.^[15]

Η σημασία της ταχύτητας (prestezza) και της παραγωγικότητας του Τιντορέττο στην εκτίμηση του έργου του μπορεί να κατανοηθεί μέσα από την σύγκριση με άλλους καλλιτέχνες της εποχής του. Αν η ποιότητα ενός έργου του Τιτσιάνο ή του Βερονέζε κρινόταν, κατά τον 16ο αιώνα, με βάση τον βαθμό ολοκλήρωσης και σχολαστικότητας στην απόδοση κάθε λεπτομέρειας, ένα έργο του Τιντορέττο προκαλούσε συχνά τον θαυμασμό κυρίως ως «σωματικό» κατόρθωμα.^[27]

Τιντορέττο, Ο Άγιος Μάρκος ελευθερώνει τον σκλάβο, 1548. Λάδι σε καμβά, 415 cm × 541 cm, Πινακοθήκη της Ακαδημίας της Βενετίας (42).

Το έργο που τον καθιέρωσε ως έναν από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες στη Βενετία της εποχής του είναι ο πίνακας Ο Άγιος Μάρκος ελευθερώνει τον σκλάβο (1548).^[15] Παραγγελία της Μεγάλης Σχολής του Αγίου Μάρκου (ιταλ.: Scuola Grande di San Marco), ο πίνακας αρχικά απορρίφθηκε και επεστράφη στον ζωγράφο, γεγονός που αποδεικνύει την πρωτοποριακή του τεχνοτροπία. Το έντονο δραματικό και συναισθηματικό στοιχείο που τον χαρακτηρίζει, επιτυγχάνεται μέσω της κίνησης των σωμάτων αντί της εκφραστικότητας των προσώπων.^[15] Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1550, ο Τιντορέττο θα αναλάβει παραγγελίες από διάφορους φορείς όπως η Μεγάλη Σχολή του Αγίου Ρόκκου (ιταλ.: Scuola Grande di S Rocco) ή Σχολή της Αγίας Τριάδας (ιταλ.: Scuola della Trinità). Δεν θα λείψουν παραγγελίες υψηλού κύρους, όπως πίνακες και νωπογραφίες για τη διακόσμηση του Παλατιού των Δόγηδων και του Παλατιού των Καμερλένγκι [en]. Ωστόσο, κατά την περίοδο αυτή, στον τομέα των επίσημων παραγγελιών, ήδη επικρατεί ο κατά δέκα χρόνια νεότερός του Πάολο Βερονέζε.^[15]

Η τέχνη του Τιντορέττο μεταξύ 1548 και 1555 μπορεί να θεωρηθεί ως μια επιστροφή στις παραδοσιακές αξίες της βενετσιάνικης ζωγραφικής παρότι η επίδραση του Μιχαήλ Αγγέλου παραμένει ορατή στον τρόπο με τον οποίο αποδίδει το ανθρώπινο σώμα.^[15] Οι προσωπογραφίες επιφανών πολιτών που ζωγράφισε σε αυτά τα χρόνια μαρτυρούν την ολοένα μεγαλύτερη αποδοχή του στους ανώτερους κοινωνικούς κύκλους και χαρακτηρίζονται από έντονη εξατομίκευση, γρήγορη πινελιά και χρήση της τεχνικής του κιαροσκούρο.^[15]

Αντίθετα από τον Τιτσιάνο, ο οποίος είχε ταξιδέψει πολύ και στην πελατεία του συγκαταλέγονταν πλούσιοι συλλέκτες της εποχής, ο Τιντορέττο δεν εγκατέλειψε ποτέ τη Βενετία, εκτός από μια επίσκεψη που πραγματοποίησε στη Μάντοβα το 1580. ^[28] Ζωγράφιζε περισσότερο για τους απλούς πολίτες της Βενετίας, ορισμένες φορές με αμοιβή μόνο το κόστος των υλικών του και κάποιες φορές χωρίς καθόλου χρήματα, επιδιώκοντας κυρίως να αναγνωριστεί το έργο του.

Τιντορέττο: Ο Άγιος Γεώργιος σκοτώνει τον Δράκοντα

Το 1550 έγινε ιδιαίτερα γνωστός και για να ανταποκριθεί στις παραγγελίες απέκτησε μεγάλο εργαστήριο με πολλούς βοηθούς ανάμεσα στους οποίους δύο από τους έξη γιούς του και η κόρη του. Συνέπεια των χαμηλών αμοιβών του ήταν να λαμβάνει πολλές παραγγελίες.

Σύμφωνα με τον Ριντόλφι, χρησιμοποιούσε μοντέλα από πηλό ή κερί, τα οποία τοποθετούσε ή κρεμούσε μέσα σε μικρά κουτιά ("σπιτάκια") με τεχνητό φωτισμό, ώστε να δημιουργήσει μια ιδέα της σύνθεσης.^[15] Η χρήση τέτοιων μοντέλων ήταν αρκετά διαδεδομένη την εποχή εκείνη και συνήθως ακολουθούνταν από την φάση της σπουδής, δηλαδή του προπαρασκευαστικού σχεδίου πάνω στο οποίο θα βασιζόταν το τελικό έργο. Στην περίπτωση του Τιντορέττο, όμως, θεωρείται ότι ίσως η χρήση μοντέλων να είχε ιδιαίτερη σημασία, δεδομένου του μικρού αριθμού των σωζόμενων προπαρασκευαστικών σχεδίων των συνθέσεών του, ότι δηλαδή είναι πιθανό να περνούσε κατευθείαν στη ζωγραφική, χωρίς προσχέδιο την σύνθεσης αλλά μόνο των μεμονωμένων μορφών που την αποτελούν.^[15]

Ο Τιντορέττο απεβίωσε στη Βενετία στις 31 Μαΐου 1594, θάφτηκε δίπλα στο τάφο της κόρης του η οποία πέθανε τρία χρόνια νωρίτερα. Τον διαδέχθηκε ο γιος του Ντομένικο, στον οποίο αποδίδονται - χωρίς βεβαιότητα - πολλά από τα πορτρέτα του έργου του καλλιτέχνη. Η επίδραση της ζωγραφικής του είναι εμφανής στη Βενετική ζωγραφική, αν και ο ζωγράφος που εμπέδωσε καλύτερα την ένταση και την ενέργεια του έργου του ήταν ο Ελ Γκρέκο.^[29]

Έργο

Όταν ο Τιτσιάνο απεβίωσε, ο Τιντορέττο, μαζί με τον Πάολο Βερονέζε αναγνωρίστηκαν ως οι σημαντικότεροι ζωγράφοι της εποχής.^[28] Ο Τιντορέττο δημιούργησε το δικό του εργαστήριο, στο οποίο απασχόλησε, μεταξύ των πολυάριθμων βοηθών του, τους γιούς του Ντομένικο [en] και Μάρκο, καθώς και την κόρη του Μαριέττα [en].^[15] Τα περισσότερα έργα του έγιναν σε τοιχογραφίες και κτίρια της πόλης του και παραμένουν ακόμη εκεί. Ύστερα από τις καταστροφικές πυρκαγιές στο Παλάτι των Δόγηδων (1574 και 1577) οι Καναλέττο και Βερονέζε ήταν αυτοί στους οποίους ανατέθηκε η ανακατασκευή του εσωτερικού. Ο Τιντορέττο ζωγράφισε, μεταξύ άλλων, το γιγαντιαίο πίνακα "Παράδεισος" στον κεντρικό χώρο υποδοχής, ο οποίος θεωρείται ως ο μεγαλύτερος πίνακας σε καμβά που έχει ποτέ δημιουργηθεί.

Ο καλλιτέχνης έγινε ευρύτερα γνωστός για τους θρησκευτικού περιεχομένου πίνακές του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν ζωγράφισε και αρκετά πορτρέτα.^[30] Από τις σημαντικότερες εργασίες του είναι η σειρά πινάκων που δημιούργησε για τη Σχολή του San Rocco (Scuola Grande di San Rocco) στη Βενετία κατά το χρονικό διάστημα 1565 - 1587, αν και εκεί συνέχισε να εργάζεται ως το θάνατό του το 1594^[31]. Ζωγράφισε, επίσης, σκηνές από τη ζωή του Ιησού Χριστού καθώς και αρκετές σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη, ενώ στον ισόγειο χώρο υποδοχής απεικονίζονται σκηνές από τη ζωή της Παρθένου Μαρίας. Σημαντικό έργο επίσης είναι η "Σταύρωση" (1565). Στα έργα αυτά αξιοσημείωτα και ανορθόδοξα ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε πολύ αδρές πινελιές, γεγονός για το οποίο επικρίθηκε από τον Τζόρτζο Βαζάρι. Αργότερα, όμως, εκτιμήθηκε ότι η τεχνική αυτή είχε επίτηδες χρησιμοποιηθεί ως μέσο για να τονιστεί τόσο η ένταση όσο και το δράμα των σκηνών που απεικονίζονταν.^[32]

Γενικότερα ο Τιντορέττο θεωρείται ως ο Βενετός ζωγράφος που υιοθέτησε όσο κανείς συμπατριώτης του τις συναισθηματικές απόψεις του Μανιερισμού, καθώς ήταν φανατικός θαυμαστής του Μιχαήλ Αγγέλου, η επίδραση του οποίου είναι έντονη στο έργο του.

Ενδεικτική εργογραφία

Πολυάριθμα έργα του καλλιτέχνη βρίσκονται και σήμερα στη Μεγάλη Σχολή του San Rocco, στο Παλάτι των Δόγηδων και σε ιερούς ναούς της Βενετίας. Αναφέρονται μόνον ορισμένα από αυτά καθώς και οι πιο γνωστοί του πίνακες, που βρίσκονται σε πολυάριθμα μουσεία ανά τον κόσμο.

• Βενετία, Scuola Grande di San Rocco (1564-1588)
  • Sala del' Albergo (Ξενώνας)
    • Ο Ιησούς ενώπιον του Πιλάτου
    • Ίδε ο άνθρωπος
    • Πορεία προς τον Γολγοθά
    • Σταύρωση
    • Ο Άγιος Ρόκκο εν δόξη
  • Άνω αίθουσα
    • Η προσκύνηση των ποιμένων
    • Η Βάπτιση
    • Ο Πειρασμός
    • Το θαύμα των άρτων και των ιχθύων
    • Η ανάσταση του Λαζάρου
    • Μυστικός Δείπνος
    • Προσευχή στον κήπο της Γεθσημανής
    • Ανάσταση
    • Η Ανάληψη
    • Ο Χρυσούς Όφις (στην οροφή)
    • Ο Μωυσής χτυπά τον βράχο για ν’ αναβλύσει νερό
    • Το μάννα εξ ουρανού
  • Αίθουσα του ισογείου
    • Ευαγγελισμός
    • Η προσκύνηση των Μάγων
    • Περιτομή
    • Φυγή στην Αίγυπτο
    • Η σφαγή των Αθώων
    • Η Ανάληψη της Παρθένου
• La disputa di Gesù nel tempio (Ο Ιησούς δωδεκαετής στο Ναό), 1542 - 1543, Μιλάνο, Μουσείο του Duomo (καθεδρικού ναού)
• Venere e Adone (Αφροδίτη και Άδωνις), 1543 - 1544, Φλωρεντία, Ουφίτσι
• L'assedio di Asola (Η πολιορκία της Άζολα), 1544-1545, Πόζναν, Εθνικό Μουσείο
• San Marco libera lo schiavo, 1548, Βενετία, Πινακοθήκη της Ακαδημίας
• San Rocco risana gli appestati, (Ο Άγιος Ρόκκο θεραπεύει τους πανωλόβλητους) 1549, Βενετία, Ναός του San Rocco
• Ritratto del Procuratore Jacopo Soranzo, 1550' Βενετία, Πινακοθήκη της Ακαδημίας
• Cristo e l'adultera, (Ο Χριστός και η μοιχαλίδα, 1550)], Άμστερνταμ, Rijksmuseum
• La creazione degli animali, (Η δημιουργία των ζώων) 1550 - 1553 Βενετία, Πινακοθήκη της Ακαδημίας
• Natività di Giovanni Battista, (Η γέννηση του Ιωάννη Βαπτιστή, 1554) Αρχειοθετήθηκε 2014-06-01 στο Wayback Machine., Αγία Πετρούπολη, Μουσείο Ερμιτάζ
• San Nicola di Bari, 1554 - 1555, Βιέννη, Kunsthistorisches Museum
• Giuseppe e la moglie di Putifarre, (Ο Ιωσήφ και η γυναίκα του Πετεφρή, 1555), Μαδρίτη Πράδο
• Resurrezione di Cristo, (Ανάσταση) 1555 Μπρισμπέιν, Queensland Art Gallery
• La liberazione di Arsinoe, 1556, Δρέσδη, Gemäldegalerie
• Susanna e i vecchioni (H Σωσάννα και οι γέροι, 1557), Βιέννη, Kunsthistorisches Museum
• Deposizione dalla croce, (Αποκαθήλωση), 1556-1558, Καν, Μουσείο Καλών Τεχνών
• San Giorgio uccide il drago, (Ο Άγιος Γεώργιος σκοτώνει τον δράκο, 1560), Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη
• Ritrovamento del corpo di San Marco, (Επανεύρεση του σώματος του Αγίου Μάρκου, 1562 - 1566), Μιλάνο, Πινακοθήκη Μπρέρα
• Pietà, 1563, Μιλάνο, Πινακοθήκη Μπρέρα
• Ritratto di Jacopo Sansovino, (Προσωπογραφία του Γιάκοπο Σανσοβίνο, 1566), Φλωρεντία, Πινακοθήκη Ουφίτσι
• Ultima Cena, (Μυστικός Δείπνος) ,1570 Βενετία, Ναός του San Polo
• L'origine della Via Lattea, (Η δημιουργία του Γαλαξία, 1575 ή 1580), Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη
• Le tre Grazie e Mercurio, 1576 - 1577, Βενετία, Παλάτι των Δόγηδων
• Leda e il cigno, (Η Λήδα και ο κύκνος, 1578), Φλωρεντία, Πινακοθήκη Ουφίτσι
• Danae, (Δανάη, 1580), Λυών, Μουσείο Καλών Τεχνών
• Il Paradiso, (O Παράδεισος, 1588 - 1592), Βενετία, Παλάτι των Δόγηδων

Παρουσίαση έργων

Κύριο λήμμα: Κατάλογος έργων του Τιντορέττο

• 
  Ο Άγιος Μάρκος ελευθερώνει τον σκλάβο, 1548, Βενετία, Πινακοθήκη της Ακαδημίας
• 
  Ο Νιπτήρ, 1549, Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο
• 
  Τα Εισόδια της Θεοτόκου, 1552 - 1556, Βενετία, Madonna dell'Orto
• 
  Ο Ιωσήφ και η γυναίκα του Πετεφρή, 1555, Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο
• 
  Αφροδίτη, Ήφαιστος και Άρης, 1555, Μόναχο, Παλαιά Πινακοθήκη
• 
  Ιούδας και Θάμαρ, 1555-59, Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο
• 
  Ο Άγιος Γεώργιος σκοτώνει τον δράκο, 1560, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη
• 
  Η Σωσάννα και οι γέροι, 1562, Μιλάνο, Πινακοθήκη Μπρέρα
• 
  Ανεύρεση του σώματος του Αγίου Μάρκου στην Αλεξάνδρεια, 1562, Μιλάνο, Πινακοθήκη Μπρέρα
• 
  Η μεταφορά του σώματος του Αγίου Μάρκου, 1562-66, Βενετία, Πινακοθήκη της Ακαδημίας
• 
  Δανάη, 1570, Λυών, Μουσείο Καλών Τεχνών
• 
  Η δημιουργία του Γαλαξία, 1575, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη
• 
  Ο Μωυσής χτυπά τον βράχο για ν’ αναβλύσει νερό, 1576-81, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Ευαγγελισμός, 1576-81, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Η προσκύνηση των ποιμένων, 1576-81, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Φυγή στην Αίγυπτο, 1582-87, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Η σφαγή των Αθώων, 1582-87, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Πορεία προς τον Γολγοθά, 1567, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Σταύρωση, 1565, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Η Ανάληψη, 1576-1581, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco