Σουλτανάτο της Αιγύπτου

Αυτό το λήμμα αφορά το βρετανικό προτεκτοράτο του 20ού αιώνα. Για το μεσαιωνικό κράτος των Μαμελούκων, δείτε: Μαμελουκικό Σουλτανάτο (Κάιρο).

Σουλτανάτο της Αιγύπτου (αραβικά: السلطنة المصرية‎‎) ονομαζόταν το βρετανικό προτεκτοράτο που συστάθηκε στην Αίγυπτο το 1914, ως συνέχεια των προηγούμενων καθεστώτων στα αιγυπτιακά εδάφη. Το 1922 ανακοινώθηκε μονομερώς η ανεξαρτησία της περιοχής και το νεοσυσταθέν κράτος ονομάστηκε βασίλειο της Αιγύπτου.

Σουλτανάτο της Αιγύπτου
1914–1922
Σημαία Έμβλημα
Χώρα	Αίγυπτος
Πρωτεύουσα	Κάιρο
Ίδρυση	19  Δεκεμβρίου 1914
Γλώσσες	Αραβικά και Αγγλικά
Θρησκεία	Σουνιτισμός
Πολίτευμα	συνταγματική μοναρχία
Έκταση	3.418.400 km²
Πληθυσμός	12.751.000 (1917)
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Iστορία

Κατά την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το Ηνωμένο Βασίλειο, με στρατιωτική παρουσία στην οθωμανική Αίγυπτο από το 1882, σχεδίαζε να ιδρύσει το δικό της προτεκτοράτο και να αντικαταστήσει το προηγούμενο χεδιβάτο της Αιγύπτου, για να μπορέσει να το θέσει εντελώς έξω από την οθωμανική σφαίρα επιρροής. Στις 19 Δεκεμβρίου 1914, επιβλήθηκε ο στρατιωτικός νόμος στη χώρα και ο χεδίβης Αμπάς Χιλμί πασάς αντικαταστάθηκε από τον θείο του Χουσεΐν Καμίλ πασά που πήρε τον τίτλο του σουλτάνου, εκτελώντας χρέη κυβερνήτη της Αιγύπτου. Την ίδια στιγμή η Μεγάλη Βρετανία εγκατέστησε Ύπατη Αρμοστεία στην περιοχή, καθιστώντας την Αίγυπτο προτεκτοράτο.^[1][2][3] Ο πρώτος Ύπατος Αρμοστής ήταν μέχρι τις 9 Ιανουαρίου 1915 ο Μιλν Τσίταμ, που αντικαταστάθηκε από τον Χένρυ Μακμάχον.

Τον Ιανουάριο του 1915, ο οθωμανικός στρατός με δύναμη 80.000 ανδρών στάλθηκε με σκοπό την ανάκτηση της περιοχής από τους Βρετανούς. Ωστόσο οι Οθωμανοί ηττήθηκαν και στις 3 Φεβρουαρίου 1915 υποχώρησαν προς το κανάλι του Σουέζ. Παρά το γεγονός ότι στη χερσόνησο του Σινά οι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν, το προτεκτοράτο δεν απειλήθηκε σοβαρά. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ιδρύθηκε το κόμμα Βαφντ με επικεφαλής τον Σαάντ Ζαγκλούλ επονομαζόμενο πασά και τρεις Αιγύπτιους πολιτικούς, οι οποίοι πρότειναν να συζητηθεί το θέμα της ανεξαρτησίας από τη βρετανική κυριαρχία. Η βρετανική κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση και συνέλαβε τον Σαάντ Ζαγκλούλ και τρεις από τους συνεργάτες του, τους οποίους και απέλασε στη Μάλτα. Στη συνέχεια ξέσπασε μεγάλη αναταραχή στην περιοχή. Από το Μάρτιο έως τον Απρίλιο του 1919, υπήρξαν εξεγέρσεις και διαμαρτυρίες. Τα γεγονότα αυτά αποτέλεσαν την πρώτη επανάσταση στην Αίγυπτο. Ο λόρδος Έντμουντ Άλενμπι, ο οποίος στάλθηκε στην περιοχή ως Ύπατος Αρμοστής, ακολούθησε μια συμβιβαστική πολιτική απέναντυ στον εθνικισμό.

Ο Σαάντ Ζαγκλούλ απελευθερώθηκε και εξελίχθηκε σε πολιτική προσωπικότητα σε εθνικό επίπεδο, ενώ το Βαφντ μετατράπηκε στην πιο ισχυρή πολιτική δύναμη της Αιγύπτου. Ο λόρδος Άλενμπι δεσμεύτηκε να χορηγήσει στην Αίγυπτο ανεξαρτησία, διαφορετικά θα ήταν δύσκολο να διατηρηθεί το ισχύον καθεστώς. Με μια συνθήκη που προέβλεπε την προστασία των βρετανικών συμφερόντων, ο Άλενμπι επέτρεψε τη μονομερή διακήρυξη ανεξαρτησίας στις 28 Φεβρουαρίου 1922.^[4][5] Έτσι, η Αίγυπτος κέρδισε την ανεξαρτησία της, το σουλτανάτο καταργήθηκε ενώ ο Αχμέντ Φουάντ πήρε τον τίτλο του βασιλιά.

Παραπομπές

1. Amtlicher Text von: „Britische Proklamation über die Errichtung des Protektorates über Ägypten“ in: The London Gazette vom 18. Dezember 1914.
2. Englischer Text der Proklamation in: Karl Strupp: Ausgewählte diplomatische Aktenstücke zur orientalischen Frage. F. A. Perthes, Gotha 1916, S. 172. (Perthes' Schriften zum Weltkrieg. H. 10).
3. British and Foreign State Papers. London, Bd. 109, 1915 (1919), S. 436.
4. Englischer Text von: „Britische Erklärung betreffend Beendigung des Protektorates und Anerkennung Ägyptens als unabhängigen souveränen Staat“ in: Niemeyer's Zeitschrift für internationales Recht. Duncker & Humblot, München/Leipzig. Bd. 31, 1923, S. 72.
5. Rauschning, Suezkanal, 1956, S. 103.

Βιβλιογραφία

• Dietrich Rauschning: Der Streit um den Suezkanal. Analyse, Materialien, Bibliographie. Forschungsstelle für Völkerrecht und ausländisches öffentliches Recht der Universität Hamburg, Hamburg 1956.