Ροδόφυτα

Τα Ροδόφυτα (Rhodophytes), γνωστά επίσης ως Ροδοφύκη (Red algae), αποτελούν μια ταξινομική υποομάδα των φυκών (μίας ευρύτερης ομάδας θαλάσσιων οργανισμών χαρακτηριστικά πολυμορφικής), ένα Άθροισμα (ή Διαίρεση ή Συνομοταξία). Είναι ευκαρυωτικοί οργανισμοί, ανήκουν στα θαλάσσια μακρόφυτα (δεν είναι δηλαδή μικροφύκη) λόγω του ευμεγέθους θαλλού τους και μάλιστα στα μακροφύκη (διαφέροντας από τα θαλάσσια φανερόγαμα), παρουσιάζουν δηλαδή απλότητα στη δομή τους (απουσία ρίζας, φύλλων, αγωγών στοιχείων). Εμφανίζονται ως μονοκύτταρα, νηματοειδή, συναθροίσεις νημάτων, καθώς και ως στρώσεις κυττάρων και ζουν σε νερά βάθους περίπου 125 μέτρων. Τα περισσότερα είναι θαλάσσια και λίγα ευημερούν στα γλυκά νερά. 20 είδη του Αθροίσματος ζουν ως επιβιωτικά σε ζωικούς οργανισμούς παρέχοντας π.χ. παραλλαγή σε θηρευτές ώστε να μη γίνονται αντιληπτοί από τη λεία. Άλλα είδη παρασιτούν εις βάρος επίσης Ροδοφυκών προκειμένου να επιβιώσουν και άλλα φιλοξενούν επιβακτήρια τα οποία τους παρέχουν διάφορα θρεπτικά συστατικά (π.χ. βιταμίνες, ανόργανα θρεπτικά, κ.ά.)

Ροδόφυτα του γένους Λαουρέσια

Διαγνωστικοί χαρακτήρες

Οι χαρακτήρες που αποτελούν κριτήρια για τη συστηματική κατάταξη (ταξινόμηση) των φυκών είναι:

1. οι φωτοσυνθετικές και προστατευτικές χρωστικές τους (χημική σύσταση και σχετικές ποσότητες)
2. οι αποταμιευτικές ουσίες (χημική σύσταση),
3. το κυτταρικό κάλυμμα (χημική σύσταση και φυσική δομή κυτταρικού τοιχώματος)
4. η δομή των κυττάρων και των οργανιδίων (αριθμός, μέγεθος, μορφολογία, κ.λπ.) και
5. το είδος του βιολογικού κύκλου.

Έτσι τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τα Ροδόφυτα είναι:

1. οι χρωστικές χλωροφύλλη α και d, φυκοβιλίνες, α- και β- καρωτένιο και ξανθοφύλλες,
2. το άμυλο ροδοφυκών,
3. η κυτταρίνη σε πλέγμα, οι θειικοί πολυσακχαρίτες και μερικά ενασβεστωμένα,
4. η μία σειρά θυλακοειδών ανεξάρτητα μεταξύ τους, η διπλή μεμβράνη των χλωροπλαστών,
5. ένας εγγενής βιολογικός κύκλος που περιλαμβάνει εναλλαγή τριών γενεών, ένα γαμετόφυτο και δύο τύπους σποριοφύτου, ή αγενής με έκλυση μονοκύτταρων σπορίων.

Συστηματική ταξινόμηση

Με τη σειρά τους, τα Ροδόφυτα περιλαμβάνουν τις εξής κλάσεις (και τις κυριότερες υποομάδες) (κατά Yoon et al. 2006, αδεία Journal of Phycology):

• Florideophyceae (κλάση)
  • Hildenbrandiophycidae (υποκλάση)
    • Hildenbrandiales (τάξη)
      • Hildenbrandia (γένος)
  • Nemaliophycidae
    • Parmariales
      • Halosaccion
    • Batrachospermales
      • Batrachospermum
  • Corallinophycidae
    • Corallinales
      • Lithothamnion
      • Corallina
      • Lithothrix
  • Rhodymeniophycidae
    • Gigartinales
      • Eucheuma
      • Mastocarpus
      • Chondrus
      • Mazzaella
      • Gymnogongrus
    • Gelidiales
      • Gelidium
      • Pterocladia
    • Gracilariales
      • Gracilaria
    • Rhodymeniales
      • Rhodymenia
      • Botryocladia
    • Ceramiales
      • Ceramium
      • Polysiphonia
      • Caloglossa
• Bangiophyceae
  • • • Bangia
      • Porphyra
• Rhodellophyceae
  • • • Glaucosphaera
• Porphyridiophyceae
  • • • Porphyridium
• Stylonematophyceae
• Compsopogonophyceae
  • • • Boldia
• Cyanidophyceae
  • • • Cyanidium

Συνολικά υπολογίζονται περίπου 500-600 γένη και 5000-20000 είδη (κατώτερες ταξινομικές ομάδες) Ροδοφύτων.

Εφαρμογές

Οι χρήσεις των Ροδοφυκών χρονολογούνται από πολύ παλιά. Γραπτές καταγραφές επιβεβαιώνουν ότι οι άνθρωποι στην Κίνα συγκόμιζαν μακροφύκη για περισσότερο από 2000 χρόνια. Σήμερα δε οι Κινέζοι συλλέγουν 74 είδη Ροδοφυκών, Χλωροφυκών, Φαιοφυκών και Κυανοβακτηρίων από 36 γένη. Επιπλέον πάνω από 300 χρόνια πριν στην Ιαπωνία ξεκίνησε η συστηματική καλλιέργεια των ειδών Porphyra yezoensis και Porphyra tenera (γνωστά ως nori στην παρασκευή σούσι) εξαιτίας των μειωμένων απαιτήσεών τους αλλά και της υψηλής θρεπτικής τους αξίας. Παρέχουν κυρίως βιταμίνες (B, C και A), ιχνοστοιχεία (συμπεριλαμβανομένου του ιωδίου), αφομοιώσιμες πρωτεΐνες και ελεύθερα αμινοξέα. Μερικά είδη καλλιεργούνται επίσης για την παρασκευή βιομηχανικών προϊόντων. Τέλος, τα κοραλλινοειδή Ροδοφύκη είναι πολύ σημαντικά ως παραγωγοί ανθρακικών αλάτων, αποτελώντας έτσι βασικό κρίκο σε οικολογικό επίπεδο στα υδάτινα οικοσυστήματα, συμβάλλοντας στην ανακύκλωση των στοιχείων.

Πηγές

• Παρουσιάσεις Παρασκευής Μαλέα, για το Μάθημα «Φυκολογία» του Τμήματος Βιολογίας, για το Ακ. Έτος 2011-2012, «1η ΔΙΑΛΕΞΗ ΡΟΛΟΣ, ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ, ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ,ΔΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΘΑΛ ΜΑΚΡΟΦΥΤΩΝ, ΖΩΝΕΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗ.ppt»
• Φύκη, Graham/Graham/Wilcox, Ελληνική έκδοση Αθήνα 2011, Εκδόσεις Κωσταράκη ISBN 978-0-321-55965-4
• http://life.umd.edu/labs/delwiche/PSlife/lectures/Rhodophyta.html
• https://web.archive.org/web/20081218211021/http://www.ucmp.berkeley.edu/protista/rhodophyta.html
• https://web.archive.org/web/20120701090131/http://www.nucleodeaprendizagem.com.br/botanica2.htm