Πλατωνισμός

Ο όρος «Πλατωνισμός» αναφέρεται στις ιδέες του Πλάτωνα. Στον πυρήνα της φιλοσοφίας του, όμως, υπάρχει μία εντυπωσιακά πρωτότυπη μεταφυσική θεωρία που δέχεται την ύπαρξη μιας σφαίρας από αιώνιες και αμετάβλητες πραγματικότητες, διαχωρισμένη από τον μεταβαλλόμενο κόσμο της καθημερινής εμπειρίας. Αυτές οι οντότητες είναι το αίτιο των πάντων και η πηγή κάθε αξίας και νοήματος, και η διερεύνηση της υπερβατικής φύσης τους και του τρόπου με τον οποίο τις γνωρίζουμε είναι το πιο χαρακτηριστικό μέρος του Πλατωνισμού. Έτσι, αυτή η πλευρά του έργου του είναι που μπορεί να χαρακτηριστεί πιο σωστά «πλατωνική», και κατ’ επέκταση από αυτή την ιδιόμορφη σύλληψη της υπέρτατης πραγματικότητας ο όρος «πλατωνισμός» χρησιμοποιείται μερικές φορές και για άλλες θεωρίες, που είναι ρεαλιστικές (ιδεαλιστικές) στον χαρακτήρα τους. Αυτές συνήθως υποστηρίζουν ότι οι αφηρημένες οντότητες, ιδιαίτερα οι μαθηματικές, υπάρχουν έξω από τον χώρο και τον χρόνο, ανεξάρτητα από το εάν εμείς τις αντιλαμβανόμαστε ή τις βιώνουμε.

Η θεωρία των ιδεών

Το κίνητρο του ακραίου ρεαλισμού του Πλάτωνα είναι η δυσαρέσκεια του με την υποτιθέμενη γνώση του κόσμου γύρω μας, στον οποίο τα πάντα είναι ατελή και μεταβλητά. Πώς μπορούμε να ξέρουμε τι σημαίνει «ψηλός», όταν ένας ψηλός άνθρωπος είναι κοντός σε ένα ψηλό δένδρο; Ή, τι είναι το κόκκινο, όταν ένα μήλο που φαίνεται κόκκινο στο φως της ημέρας δείχνει μαύρο στο σκοτάδι; Αυτά τα πράγματα συμπεραίνει ο Πλάτων, δεν είναι αντικείμενα γνώσης αλλά γνώμης και εικασίας. Το γνωστό πρέπει να είναι τέλειο, αιώνιο και αμετάβλητο και, αφού τίποτε στην καθημερινή μας εμπειρία (στη «σφαίρα του γίγνεσθαι») δεν ικανοποιεί αυτή την περιγραφή, πρέπει να υπάρχει μια υπερβατική «σφαίρα του είναι» όπου υπάρχουν τέλεια και αμετάβλητα υποδείγματα. Όλες οι ηθικές αξίες αποτελούν Ιδέες: η αρετή, η δικαιοσύνη, η ανδρεία, η σωφροσύνη, η ευσέβεια και όλες οι άλλες αντίστοιχες. Ιδέες είναι ακόμη οι μαθηματικές έννοιες και οντότητες: η ισότητα, η ενότητα, η πολλαπλότητα, ο αριθμός, το σημείο, η γραμμή, το γεωμετρικό σχήμα, το στερεό.

Παραπομπές