Παλαιά γαλλική γλώσσα

Η παλαιά γαλλική γλώσσα (franceis, françois, romanz) ή γαλλορομανική, ήταν η γλώσσα η οποία ομιλούνταν από τον 8ο έως τον 14ο αιώνα στο βόρειο τμήμα του βασιλείου της Γαλλίας, τμήματα της νορμανδικής Αγγλίας, Βαλλωνία, και σταυροφορικά κράτη (πριγκιπάτο της Αντιόχειας, βασίλειο της Κύπρου) στη Μέση Ανατολή, ως η γλώσσα των ανωτέρων τάξεων της φεουδαρχίας και του εμπορίου.^[2] Κατά τον 14ο αιώνα οι διάφορες παραλλαγές της γλώσσας αυτής έγιναν γνωστές ως οι γλώσσες Όιλ (langues d'oïl), σε αντίθεση με τις γλώσσες Ο (lenga d'òc, οξιτανικά) στην περιοχή που αντιστοιχεί στη σύγχρονη νότια Γαλλία (Όιλ και Ο(κ) αντίστοιχα σημαίναν ναι στις γλώσσες αυτές).^[3]

Παλαιά γαλλική γλώσσα
Περιοχή	Βασίλειο της Γαλλίας (βόρεια), Βαλλωνία, Βασίλειο της Σκωτίας, περιοχές Οίκου της Νορμανδίας, Πριγκιπάτο της Αντιόχειας, Βασίλειο της Κύπρου
Εποχή	9ος με 14ος αιώνας
Ταξινόμηση	Ινδοευρωπαϊκές Ιταλικές Ρομανικές Δυτικές ρομανικές Γαλλορομανικές Όιλ
Σύστημα γραφής	λατινική γραφή
ISO 639-1	—
ISO 639-2	fro
ISO 639-3	fro
Glottolog	oldf1239[1]

Υπάρχει μεγάλος αριθμός διαλέκτων των παλαιών γαλλικών, όπως τα βουργουνδικά στη Βουργουνδία (κύρια πόλη Ντιζόν), Πικάρντ (Καλαί και Λιλ), παλαιά νορμανδικά (Καέν και Ρουέν, και νορμανδική Αγγλία^[4]), βαλλωνικά (Ναμύρ), Γκαλλό (Βρετάνη), λωραινικά (Λωραίνη).

Επιρροές

Κύρια προέλευση

Ως γλώσσα προέρχεται από τη δημώδη λατινική γλώσσα,η οποία από τον 7ο αιώνα και έπειτα εκτόπισε τα κλασικά λατινικά, και κατόπιν εξελίχθηκε στον κοινό πρόγονο όλων των ρομανικών γλωσσών, συμπεριλαμβανομένων των παλαιών γαλλικών.^[5][6][7][8]

Γαλατικά

Σε ότι αφορά τις μη λατινικής προέλευσης επιρροές, υπάρχουν κάποιες γαλατικές λέξεις οι οποίες επηρρέασαν το λατινικό λεξιλόγιο και κατά επέκταση και τις παλαιογαλλικές, π.χ. όπως η λέξη caballos (όπου το κλασικό λατινικό equus / ίππος αντικαταστάθηκε με το δημώδες λατινικό caballus το οποίο προήλθε από την γαλατική αντίστοιχη). Υπολογίζεται πως υπάρχουν περίπου 200 λέξεις γαλατικής προέλευσης που εξακολουθούν να υπάρχουν στα σύγχρονα γαλλικά.^[9]

Η κελτική γαλατική γλώσσα θεωρείται πως εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται έως τον 6ο αιώνα στη Γαλλία, παρά την εκτεταμένη ρομανοποίηση της ευρύτερης περιοχής.^[10] Η συνύπαρξη της με τη δημώδη λατινική γλώσσα, είχε ως αποτέλεσμα την εισαγωγή λέξεων (όπως το oui / ουί,^[11] η λέξη για το ναι),^[12][11] ηχητικές διαφοροποιήσεις υπό την επιρροή των γαλατικών,^[13][14] και επιρροές ως προς τη σύζευξη και σειρά των λέξεων.^[12][11][15]

Φραγκικά

Η προφορά, λεξιλόγιο, και σύνταξη της δημώδους λατινικής γλώσσας η οποία ομιλούνταν στη ρωμαϊκή Γαλατία κατά την ύστερη αρχαιότητα, τροποποιήθηκε από τη φραγκική γλώσσα, μορφή της γερμανικής γλώσσας η οποία χρησιμοποιούνταν από τους Φράγκους οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη Γαλατία τον 5ο αιώνα και έως το 530 είχαν κατακτήσει όλη την περιοχή. Η σύγχρονη γαλλική ονομασία για τα γαλλικά (français / φρανσαί) προέρχεται από τους Φράγκους.

Τα παλαιά ολλανδικά θεωρείται επίσης πως συνέτειναν στις διαφορές μεταξύ των βορείων γαλλικών γλωσσών Όιλ, με τις οξιτανικές γλώσσες Ο, καθώς στη βόρεια Γαλλία η γερμανική γλωσσική επιρροή ήταν μεγαλύτερη σε σύγκριση με τις νότιες περιοχές, και οι περιοχές με τη γερμανική επιρροή είναι αυτές στις οποίες υπάρχουν οι πρώτες εμφανίσεις της παλαιογαλλικής γλώσσας.^[16]

Κείμενα

Η παλαιότερη γνωστή εμφάνιση γραπτού στα παλαιογαλλικά είναι οι όρκοι του Στρασβούργου το 842, συνθήκη όπου ορίζονταν η στρατιωτική συμμαχία μεταξύ του Λουδοβίκου του Γερμανικού και του Καρόλου του Φαλακρού, με το κείμενο της συνθήκης να είναι στη δημώδη λατινική γλώσσα, παλαιά υψηλά γερμανικά, και τα παλαιογαλλικά. Το κείμενο της γαλλικής εκδοχής είναι όπως παρακάτω:

Pro Deo amur et pro Christian poblo et nostro commun salvament, d'ist di en avant, in quant Deus savir et podir me dunat, si salvarai eo cist meon fradre Karlo, et in aiudha et in cadhuna cosa ...
(Για την αγάπη του Θεού και του Χριστιανικού λαού και την κοινή μας σωτηρία, από αυτή την ημέρα, όπως ο Θεός θα μου προσφέρει τη γνώση και τη δύναμη, θα υπερασπίζομαι τον αδελφό μου Κάρολο με τη βοήθεια μου σε όλα ...)

Επίσης γνωστά είναι τα κείμενα του Ζαν Μποντέλ, Γάλλου ποιητή που έζησε στα μέσα του 12ου με αρχές του 13ου αιώνα, και συνολικά από τη χρονική περίοδο 1165–1210 διασώζονται περίπου 100 στίχοι ποιητικών διηγημάτων.^[17]Από το 1200 και έπειτα, η τάση ήταν τα διηγήματα να γράφονται σε πεζό λόγο, και πολλά παλαιότερα ποιήματα διασκευάστηκαν κατά τον τρόπο αυτό, ωστόσο η εμφάνιση ποιητικών διηγημάτων συνεχίστηκε έως τα τέλη του 14ου αιώνα.^[18]

• 
  Απόσπασμα από το άσμα του Ρολάνδου (La Chanson de Roland) - 11ος αιώνας
• 
  Ρεϋνάρδος η αλεπού (Roman de Renart) - 12ος αιώνας
• 
  Η μπαλάντα των κρεμασμένων ή ο επιτάφιος του Φρανσουά Βιγιόν (La Ballade des pendus ou Épitaphe de François Villon) - 15ος αιώνας

Παραπομπές

1. Hammarström, Harald· Forkel, Robert· Haspelmath, Martin· Bank, Sebastian, επιμ. (2016). «Old French (842-ca. 1400)». Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History.
2. Kinoshita 2006, σελ. 3.
3. «Langue d'oc, langue d'oil - Oxford Reference». www.oxfordreference.com (στα Αγγλικά). doi:10.1093/oi/authority.20110803100051121. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2019.
4. Lusignan, Serge. La langue des rois au Moyen Âge: Le français en France et en Angleterre. Paris: Presses Universitaires de France, 2004.
5. Jozsef Herman, Trans. Roger Wright, Vulgar Latin, 1997, 'The end of the history of Latin,' pp. 109-115, (ISBN 0-271-02000-8)
6. «Brill Online Dictionaries». Iedo.brillonline.nl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2013.
7. «Romance languages - Encyclopædia Britannica». Britannica.com. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2013.
8. Mallory, J. P.· Adams, Douglas Q. (1997). Encyclopedia of Indo-European Culture - Google Boeken. ISBN 9781884964985. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2013.
9. Delamarre (2003, pp. 389–90) lists 167
10. Laurence Hélix (2011). Histoire de la langue française. Ellipses Edition Marketing S.A. σελ. 7. ISBN 978-2-7298-6470-5. Le déclin du Gaulois et sa disparition ne s'expliquent pas seulement par des pratiques culturelles spécifiques: Lorsque les Romains conduits par César envahirent la Gaule, au 1er siecle avant J.-C., celle-ci romanisa de manière progressive et profonde. Pendant près de 500 ans, la fameuse période gallo-romaine, le gaulois et le latin parlé coexistèrent; au VIe siècle encore; le temoignage de Grégoire de Tours atteste la survivance de la langue gauloise.
11. Matasovic, Ranko (2007). «Insular Celtic as a Language Area». Papers from the Workship within the Framework of the XIII International Congress of Celtic Studies: 106.
12. Savignac, Jean-Paul (2004). Dictionnaire Français-Gaulois. Paris: La Différence. σελ. 26.
13. Henri Guiter, "Sur le substrat gaulois dans la Romania", in Munus amicitae. Studia linguistica in honorem Witoldi Manczak septuagenarii, eds., Anna Bochnakowa & Stanislan Widlak, Krakow, 1995.
14. Eugeen Roegiest, Vers les sources des langues romanes: Un itinéraire linguistique à travers la Romania (Leuven, Belgium: Acco, 2006), 83.
15. Adams, J. N. (2007). «Chapter V -- Regionalisms in provincial texts: Gaul». The Regional Diversification of Latin 200 BC – AD 600. Cambridge. σελίδες 279–289. doi:10.1017/CBO9780511482977. ISBN 9780511482977.
16. Cerquiglini 53
17. (Γαλλικά) Antoine Adam, Georges Lerminier, and Édouard Morot-Sir, eds. Littérature française. "Tome 1: Des origines à la fin du XVIIIe siècle," Paris: Larousse, 1967, p. 16.
18. (Γαλλικά) Antoine Adam, Georges Lerminier, and Édouard Morot-Sir, eds. Littérature française. "Tome 1: Des origines à la fin du XVIIIe siècle," Paris: Larousse, 1967, p. 36-37.

Σχετική βιβλιογραφία

• Ayres-Bennett, Wendy (1995). A History of the French Language through Texts. London/New York: Routledge.
• Banniard, Michel (1997). Du latin aux langues romanes. Paris: Nathan.
• de la Chaussée, François (1977). Initiation à la morphologie historique de l'ancien français. Paris: Klincksieck. ISBN 978-2-252-01922-1.
• Cole, William (2005). First and Otherwise Notable Editions of Old French Texts Printed from 1742 to 1874: A Bibliographical Catalogue of My Collection. Sitges: Cole & Contreras.
• Delamarre, X.· P.-Y. Lambert (2003). Dictionnaire de la langue gauloise : Une approche linguistique du vieux-celtique continental (2nd έκδοση). Paris: Errance. ISBN 978-2-87772-237-7.
• Einhorn, E. (1974). Old French: A Concise Handbook. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20343-2.
• Kibler, William (1984). An Introduction to Old French. New York: Modern Language Association of America.
• Kinoshita, Sharon (2006). Medieval Boundaries: Rethinking Difference in Old French Literature. University of Pennsylvania Press.
• Lanly, André (2002). Morphologie historique des verbes français. Paris: Champion. ISBN 978-2-7453-0822-1.
• Lodge, R. Anthony (1993). French: From Dialect to Standard. London/New York: Routledge.
• Moignet, Gérard (1988). Grammaire de l'ancien français (2nd έκδοση). Paris: Klincksieck. ISBN 9782252015094.
• Pope, Mildred K. (1934). From Latin to Modern French with Especial Consideration of Anglo-Norman Phonology and Morphology. Manchester: Manchester University Press.
• Zink, Gaston (1999). Phonétique historique du français (6th έκδοση). Paris: PUF. ISBN 978-2-13-046471-6.
• Zink, Gaston (1992). Morphologie du français médiéval (2nd έκδοση). Paris: PUF. ISBN 978-2-13-044766-5.
• Du Bellay, Joachim (1549). La Défense, et illustration de la langue française. Paris: Arnoul L'Angelier.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Παλαιά γαλλική γλώσσα

Wikimedia Incubator

Δοκιμαστική Βικιπαίδεια στα Wikimedia Incubator

• An introduction to old French François Frédéric Roget (1887)
• Old French Online from the University of Texas at Austin
• DÉCT- (Electronic Dictionary of Chretien de Troyes), University of Ottawa - CNRS.