Πάπας Δάμασος Α΄

Ο Πάπας Δάμασος Α΄ ή Δάμασος της Ρώμης (Papa Dâmaso I, 305 – 11 Δεκεμβρίου 384) ήταν Πάπας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας από τον Οκτώβριο του 366 μέχρι και τον θάνατό του το 384.^[1] Ο Δάμασος Α΄ ήταν πρόεδρος στην Σύνοδο της Ρώμης (382) η οποία αναγνώρισε τον επίσημο κανόνα στην Αγία Γραφή.^[2] Η Σύνοδος καταδίκασε της Αιρέσεις και σταθεροποίησε τον κανόνα της Καθολικής Εκκλησίας, πρότεινε επίσης την μετάφραση της Βίβλου Βουλγάτα, τον υποστήριξε σε αυτό το έργο ο Άγιος Ιερώνυμος. Με τον τρόπο αυτό συμφιλιώθηκε ο Δυτικός Χριστιανισμός με την Εκκλησία της Αντιόχειας και καθιερώθηκε η Αγιοποίηση των μαρτύρων. Ο Δάμασος Α΄ καταγράφεται ως ο "πρώτος κοινωνικός Πάπας", ανήκε σε μια ομάδα Ισπανόφωνων χριστιανών οι οποίοι είχαν μεταξύ τους στενή συγγένεια και στενές σχέσεις με τον Ισπανόφωνο αυτοκράτορα Μέγα Θεοδόσιο.^[3] Η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία τον αναγνώρισε ως Άγιο, η μνήμη του εορτάζεται στις 11 Δεκεμβρίου.^[4]

Πάπας Άγιος Δάμασος Α΄
Από	366
Έως	384
Προκάτοχος	Λιβέριος
Διάδοχος	Σιρίκιος

Πρώτα χρόνια

Τα πρώτα χρόνια της ζωής του συνδέθηκαν με την εποχή που ανέβηκε στον αυτοκρατορικό θρόνο ο Μέγας Κωνσταντίνος με συνέπεια την επακόλουθη διαίρεση της Ρωμαικής αυτοκρατορίας σε Ανατολική και Δυτική. Ο νέος αυτοκράτορας νομιμοποίησε τον Χριστιανισμό με το Διάταγμα των Μεδιολάνων, έγινε κατόπιν η επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας (380). Ο Δάμασος Α΄ συνδέθηκε με την εποχή που ήταν αυτοκράτορας ο Γρατιανός (359-383), την περίοδο αυτή ο Καθολικός χριστιανισμός κυριάρχησε σε ολόκληρη την αυτοκρατορία. Με την επίδραση του επισκόπου Αμβρόσιου ο Γρατιανός αρνήθηκε να φορέσει τα διακριτικά του παγανιστικού τίτλου Pontifex Maximus.^[5] Ο Βωμός της Νίκης στην Ρώμη αφαιρέθηκε με απόφαση της Συγκλήτου παρά την αντίδραση των παγανιστικών της μελών. Ο αυτοκράτορας Γρατιανός απαγόρευσε στις Εστιάδες Παρθένες να κληρονομούν περιουσία και τους αφαίρεσε πολλά προνόμια τα οποία είχαν υπό τους προηγούμενους αυτοκράτορες. Ο Πάπας Δάμασος Α΄ γεννήθηκε στην Ρώμη γύρω στο 305.^[6] Οι γονείς του με καταγωγή από την Λουζιτανία ήταν ο Αντώνιος ιερέας στην εκκλησία του Σαν Λορέντσο στην Ρώμη και η Λαυρεντία. Ο Δάμασος ξεκίνησε την εκκλησιαστική του σταδιοδρομία ως διάκονος στην εκκλησία του πατέρα του, κατόπιν πήρε προαγωγή σε ιερέα. Η εκκλησία του Σαν Λορέντσο θα εξελιχθεί σταδιακά στην Βασιλική του Σαν Λορέντσο εκτός των Τειχών. Την εποχή που ο Πάπας Λιβέριος εξορίστηκε στην Βέροια από τον αυτοκράτορα Κωνστάντιο Β΄ ο Δάμασος ήταν αρχιδιάκονος της Ρωμαϊκής εκκλησίας (354). Ο Δάμασος τον ακολούθησε στην εξορία αλλά επέστρεψε αμέσως, κατείχε ηγετικό ρόλο στην διακυβέρνηση της εκκλησίας μέχρι την επιστροφή του Λιβέριου.^[7] Ο Δάμασος, στα πρώτα χρόνια της θητείας του ως Πάπας κατηγορείτο για δολοφονία και μοιχεία (παρά το γεγονός ότι δεν είχε παντρευτεί ποτέ).

Επεισοδιακή εκλογή

Απεικόνιση του 4ου αιώνα μ.Χ. με παράσταση του Πάπα Δάμασου Α΄

Τα πρώτα χριστιανικά χρόνια η εκλογή των επισκόπων γινόταν από τον κλήρο και τον λαό της επισκοπής. Η μέθοδος αυτή λειτούργησε σωστά στις μικρές χριστιανικές κοινότητες αλλά καθώς ο αριθμός των πιστών αυξήθηκε κατακόρυφα ξεκίνησαν οι έριδες και οι συγκρούσεις από τους αντίπαλους διεκδικητές. Οι πρωταγωνιστές ήταν οι Πατρίκιοι και οι Πληβείοι οι οποίοι πρότειναν τον εκλεκτό τους με αποτέλεσμα να ακολουθήσει δυσαρέσκεια μετά την αποτυχία. Οι αυτοκράτορες του 4ου αιώνα μ.Χ. άρχισαν να υποπτεύονται ότι ο επίσκοπος θα μπορούσε να αποκτήσει τόση δύναμη ικανή ακόμα και να τους ανατρέψει, αυτό οδήγησε σε επέμβαση του κράτους στην εκκλησία που διατηρείται μέχρι σήμερα. Με τον θάνατο του Πάπα Λιβέριου Α΄ (24 Σεπτεμβρίου 365) η εκλογή του Δάμασου Α΄ έγινε μέσω συγκρούσεων. Οι λαϊκοί και οι κατώτερες τάξεις υποστήριξαν τον Αντίπαπα Ουρσικίνο, αντίθετα οι Πατρίκιοι υπό τον Φήλιξ οι οποίοι κυβέρνησαν την περίοδο της εξορίας του Λιβέριου πέτυχαν την εκλογή του Δάμασου. Οι δύο νέοι Πάπες εκλέχτηκαν ταυτόχρονα, ο Τζον Νόρμαν Ντέιβιντσον Κέλι σημειώνει ότι ο Πάπας Δάμασος Α΄ μετά την εκλογή του προσέλαβε τραμπούκους οι οποίοι έκαναν εισβολή στην "Ιουλιανή Βασιλική" και ξεκίνησαν την σφαγή των αντιπάλων τους.^[8] Η βία και η αιματοχυσία ήταν τόσο μεγάλη που οι Έπαρχοι της πόλης κλήθηκαν να αποκαταστήσουν την τάξη. Οι παπικοί μισθοφόροι έσφαξαν 137 άνδρες και οι Έπαρχοι έστειλαν τον Ουρσικίνο εξορία στην Γαλατία.^[9] Μετά την επιστροφή του ακολούθησαν νέες σφαγές και οι Έπαρχοι αναγκάστηκαν να τον στείλουν για δεύτερη φορά εξορία.

Την αναλυτική αφήγηση των γεγονότων αποδίδει η "Γκέστα" (368 μ.Χ.), περιγράφει τον Ουρσικίνο ως τον νόμιμο διάδοχο του Λιβέριου και τον Δάμασο ως αιρετικό συνωμότη με συνεργάτη τον Φήλιξ. Η αφήγηση περιγράφει ότι ένα ένοπλο σώμα υπό τις διαταγές του Δάμασου εισέβαλε στην Βασιλική του Ιουλίου και προχώρησε σε τριήμερη σφαγή των συγκεντρωμένων αντιπάλων του. Μετά την κατάληψη της Βασιλικής του Ιουλανού ο Δάμασος χειροτονήθηκε Πάπας στον Καθεδρικό Ναό της Ρώμης. Ο Δάμασος κατηγορήθηκε επίσης ότι δωροδόκησε τους Έπαρχους να στείλουν εξορία τον Ουρσικίνο και τους σημαντικότερους πρεσβύτερους που τον υποστήριζαν.^[10] Οι οπαδοί του Ουρσικίνου εμπόδισαν ωστόσο την εκδίωξη τους, τους μετέφεραν στην "Βασιλική του Λιβέριου" την οποία χρησιμοποιούσε ο Ουρσικίνος ως έδρα του. Ο Δαμάσιος διέταξε νέα επίθεση στην "Βασιλική του Λιβέριου" με αποτέλεσμα να ακολουθήσει νέα σφαγή. Η αφήγηση συνεχίζει "έσπασαν τις πόρτες, έβαλαν φωτιά, εισέβαλαν και θανάτωσαν 160 ανθρώπους, άνδρες και γυναίκες". Ο Δάμασος Α΄ διέταξε κατόπιν επίθεση στο μοναστήρι της Αγίας Αγνής στο οποίο είχαν συγκεντρωθεί άλλοι οπαδοί του Ουρσικίνου και σκότωσαν πολλούς ακόμα.^[11] Πολλοί διακεκριμένοι συγγραφείς ωστόσο όπως ο Ιερώνυμος και ο Τυράννιος Ρουφίνος υπερασπίζονται τον Δάμασο Α΄, έγραψαν ότι η Σύνοδος (378) τον επικύρωσε επίσημα ως νέο Πάπα και καταδίκασε τον Ουρσικίνο. Ο Ουρσικίνος δεν σταμάτησε ποτέ να συνωμοτεί εναντίον του Δάμασου Α΄ με κάθε μέσο μέχρι τον θάνατο του. Ο αρχιεπίσκοπος Αμβρόσιος Μεδιολάνων κατέγραψε τον Ουρσκικίνο ανάμεσα στους Αρειανιστές του Μιλάνου.^[12]

Παποσύνη

O Δάμασος κατηγορήθηκε για μοιχεία και φόνο στην νεότητα του.^[13] Οι κατηγορίες ωστόσο ήταν αβάσιμες επειδή διατυπώθηκαν από τους Αρειανιστές αντιπάλους του. Ο Δάμασος Α΄ υποστήριζε με πάθος την Καθολική εκκλησία εναντίον των Αιρέσεων. Σε δύο Ρωμαϊκές Συνόδους (368, 369) καταδικάστηκαν ο Απολιναρισμός και ο Μακεδονιανισμός, έστειλε επίσης αντιπροσώπους στην Α΄ Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης για να συνταχθούν επίσης εναντίον των Αιρέσεων.^[14] Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η προεδρεία του στην Σύνοδο της Ρώμης (382) ο οποίος καθόρισε τον Κανόνα της Αγίας Γραφής. Το Λεξικό της Χριστιανικής Εκκλησίας της Οξφόρδης αναφέρει "η Σύνοδος που πραγματοποιήθηκε στην Ρώμη υπό τον Δάμασο (382) έδωσε έναν πλήρη κατάλογο των ιερών βιβλίων του χριστιανισμού διαχωρίζοντας την Παλαιά από την Καινή Διαθήκη, την αναπαραγωγή του έκανε αργότερα ο Πάπας Γελάσιος Α΄ (495)".

Παραπομπές

1. Dennis Trout, Damasus of Rome: The Epigraphic Poetry (Oxford University Press, 2015); Neil McLynn, "Damasus of Rome," in Therese Fuhrer (ed.), Rom und Mailand in der Spätantike: Repräsentationen städtischer Räum in Literatur, Architektur, und Kunst (De Gruyter, 2011), σσ. 305–325
2. The Oxford Dictionary of the Christian Church
3. Cameron, 136, 142-143
4. https://www.britannica.com/biography/Saint-Damasus-I
5. McGuire, M. (1936). A new study on the political role of St. Ambrose. The Catholic Historical Review, 22(3), 304-318
6. Kelly, J.N.D. (1988). "Damasus I". The Oxford Dictionary of Popes. Oxford: Oxford University Press. σ. 32
7. https://web.archive.org/web/20070925175213/http://www.ewtn.com/library/MARY/DAMASUS.htm
8. Kelly, J. N. D. (1989). The Oxford Dictionary of Popes. USA: Oxford University Press. σσ. 32,34
9. Ammianus Marcellinus, 27.3.12; 27.9.9. Translated by J.C. Rolfe, Ammianus Marcellinus (Cambridge: Loeb Classical Library, 1939), σσ. 19, 61
10. https://books.google.gr/books?id=PWdzlUBhFLwC&pg=PA111&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
11. McIntyre, Thomas J. (2015). The First Pontiff: Pope Damasus I and the Expansion of the Roman Primacy. Electronic Theses & Dissertations. 1277. σσ. 15, 33, 34
12. Ambrose, Epistles iv
13. M. Walsh, Butler's Lives of the Saints (HarperCollins Publishers: New York, 1991), 413
14. https://web.archive.org/web/20161219035703/https://www.ewtn.com/library/COUNCILS/CONSTAN1.HTM

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Πάπας Δάμασος Α΄

• Βιογραφικό του Πάπα Δάμασου του Α΄ (Αγγλικά)

Πάπας Δάμασος Α΄ Γέννηση: 305 Θάνατος: 11 Δεκεμβρίου 384
Προκάτοχος Λιβέριος	Πάπας 366 - 11 Δεκεμβρίου 384	Διάδοχος Σιρίκιος