Νησί Ιωαννίνων

Το Νησί των Ιωαννίνων είναι νησί και οικισμός, ο οποίος βρίσκεται στην λίμνη των Ιωαννίνων (Παμβώτιδα). Ο πληθυσμός του σύμφωνα με την Απογραφή του 2011 είναι 219 κάτοικοι, ενώ αποτελεί ένα από τα δύο κατοικημένα νησιά σε λίμνη στην Ελλάδα· το άλλο είναι ο Άγιος Αχίλλειος Πρεσπών.

Νησί Ιωαννίνων

Το Νησί των Ιωαννίνων.
Γεωγραφία
Συντεταγμένες	39°40′39″N 20°52′30″E
Αρχιπέλαγος	Λίμνη Παμβώτιδα
Αριθμός νήσων	1
Έκταση	0,2 km²
Υψόμετρο	520 μ
Χώρα
Ελλάδα
Περιφέρεια	Περιφέρεια Ηπείρου
Νομός	Ιωαννίνων
Δήμος	Ιωαννιτών
Δημογραφικά
Πληθυσμός	219 (απογραφής 2011)
Πυκνότητα	1.095 /χλμ2
Εθνικότητες	Έλληνες
Σχετικά πολυμέσα

Το νησί

Το νησί βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της λίμνης πολύ κοντά -έναντι- στον οικισμό Αμφιθέα. Έχει έκταση 200 στρέμματα και μέγιστο υψόμετρο 520 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας ή 59 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της λίμνης.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Το μέγιστο μήκος του είναι 800 μέτρα και το πλάτος του 500 μέτρα. Η δυτική του πλευρά είναι βαλτώδης ενώ το υπόλοιπο τμήμα του είναι βραχώδες και δασωμένο στο μεγαλύτερο μέρος του.

Πανοραμική άποψη του Νησιού Ιωαννίνων, στο μέσον της Λίμνης Παμβώτιδας.

Ο οικισμός

Άποψη του νησιού ανεβαίνοντας στο όρος Μιτσικέλι.

Ο οικισμός βρίσκεται στο βόρειο άκρο του νησιού και αποτελείται από 110 περίπου σπίτια. Είναι επίσημα ανακηρυγμένος παραδοσιακός οικισμός καθώς μεταξύ άλλων είναι χτισμένος ακολουθώντας ευλαβικά την παραδοσιακή ηπειρώτικη αρχιτεκτονική με τις χαρακτηριστικές στέγες από σχιστόλιθο.

Από το 1926 αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα, ενώ σήμερα -σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» (3852/2010 - 01/01/2011)- αποτελεί δημοτική ενότητα του Δήμου Ιωαννιτών^[1]. Ο πληθυσμός του σύμφωνα με την πιο πρόσφατη επίσημη απογραφή, δηλαδή αυτήν του 2011, ανέρχεται σε 219 κάτοικους.

Η πορεία του πληθυσμού, σύμφωνα με τις απογραφές του ελληνικού κράτους, από το 1928 έως το σήμερα^[2]:

Απογραφή	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	477	475	505	463	465	464	348	343	219

Ιστορικά στοιχεία

Το Νησί των Ιωαννίνων από το χωριό Αμφιθέα.

Οι ιστορικές αναφορές για το νησί ξεκινούν τον 13ο αιώνα όταν ιδρύθηκαν τα πρώτα μοναστήρια. Το πρώτο μοναστήρι που ιδρύθηκε στο νησί ήταν η Μονή του Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπινών που ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα και το καθολικό της κτίστηκε το 1292 όπως αναφέρεται σε επιγραφή στην είσοδο του ναού. Κτήτορας της μονής αναφέρεται ο Μιχαήλ Φιλανθρωπινός που είχε διατελέσει και μητροπολίτης Ιωαννίνων. Την ίδια περίπου περίοδο ιδρύθηκε και η Μονή Αγίου Νικολάου Ντίλιου (ή Στρατηγόπουλου) που ιδρύθηκε από την Βυζαντινή οικογένεια των Στρατηγόπουλων.^[3] Τον 16ο αιώνα η μοναστική κοινότητα στο νησί άκμασε με αποτέλεσμα να ιδρυθούν άλλες δύο μονές. Η Μονή του Αγίου Νικολάου Μεθοδίου που μετονομάστηκε αργότερα σε Αγία Ελεούσα και η Μονή Προδρόμου, ενώ τον επόμενο αιώνα ιδρύθηκαν άλλες τρεις μονές Η Μονή του Αγίου Παντελεήμονα, η Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και η Μονή Προφήτη Ηλία χτισμένη στην κορυφή του νησιού.

Ο οικισμός δημιουργήθηκε τον 17ο αιώνα και σύμφωνα με την παράδοση των κατοίκων που δεν είναι επιβεβαιωμένη σήμερα, οι πρώτοι κάτοικοι προέρχονταν από την Μάνη.^[4] Την εποχή του Αλή Πασά το νησί παρήκμασε λόγω της μεγάλης φορολογίας που επιβλήθηκε. Την περίοδο αυτή τα μοναστήρια σχεδόν εγκαταλείφτηκαν. Το 1820 ο Αλή ήρθε σε ρήξη με τον Σουλτάνο Μαχμούτ Β΄ με αποτέλεσμα να σταλεί εναντίον του ο Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς που πολιόρκησε τα Ιωάννινα. Ο Αλή είχε τοποθετήσει στο νησί, φρουρά χιλίων Αλβανών με αποτέλεσμα αυτό να βομβαρδιστεί από τον Χουρσίτ και να υποστεί μεγάλες καταστροφές. Τον Ιανουάριο του 1822 ο Αλή και ενώ πλέον είχε νικηθεί, κατέφυγε στο νησί, στο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα όπου δολοφονήθηκε στις 17 ή 25 Ιανουαρίου.

Το 1872 λειτούργησε στην Μονή Ελεούσας (πρώην Μονή του Αγίου Νικολάου Μεθοδίου) ιερατική σχολή που έκλεισε το 1922.^[3] Το νησί αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα το 1926. Σήμερα το νησί στηρίζεται κυρίως στην τουριστική ανάπτυξη. Συνδέεται με τα Ιωάννινα με συχνά δρομολόγια πλοιαρίων που μεταφέρουν πολυάριθμους επισκέπτες. Κυριότερα αξιοθέατα του νησιού είναι οι ανακαινισμένες μονές και το μουσείο Αλή Πασά που στεγάζεται στη μονή Αγίου Παντελεήμονα.

Παραπομπές

1. Διοικητικές μεταβολές ΟΤΑ^{[νεκρός σύνδεσμος]}.
2. Επίτομο γεωγραφικό λεξικό, Σταματελάτου, Εκδ. Ερμής.
3. «Ἱερὰ Μονὴ Ἐλεούσας Νήσου Ἰωαννίνων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2022.
4. «Το νησάκι των Ιωαννίνων: Σαν παραμύθι χωρίς όνομα». 17 Σεπτεμβρίου 2014.

Σχετική βιβλιογραφία

• Σωτ. Ι. Δάκαρη, Το Νησί των Ιωαννίνων - Ιστορία, Μνημεία, Μουσείο, Εκδόσεις Δήμου Ιωαννιτών.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Νησί Ιωαννίνων

• Επίσημος ιστότοπος
• Το νησί της λίμνης (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ).
• Νησάκι, ένας ζωντανός θρύλος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ).