Ναός του Γκαρνί

Ο Ναός του Γκαρνί (αρμενικά: Գառնիի հեթանոսական տաճար Gařnii het'anosakan tačar, μετάφραση: "ειδωλολατρικός Ναός της Γκαρνί", ^[A]) είναι ένας Κλασικός Ελληνιστικός Ναός στο Γκαρνί, της Αρμενίας. Είναι ίσως το πιο γνωστό κτίσμα και σύμβολο της προ-χριστιανικής Αρμενίας.^[5][6] Χτίστηκε πιθανότατα από τον βασιλιά Τιριδάτη Α´ στον πρώτο αιώνα μ.Χ. ως ναός του Θεού Ήλιου Μιχρ.

Ναός του Γκαρνί
Ο ναός το 2013
Ναός του Γκαρνί Ναός του Γκαρνί
Γενικές πληροφορίες
Είδος	Παγανιστικός ναός ή τάφος [1][2]
Αρχιτεκτονική	Κλασικός ελληνιστικός, Ελληνο-Ρωμαϊκός, με επιρροές από την Αρμενία
Διεύθυνση	Γκαρνί
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Διοικητική υπαγωγή	Garni[3]
Τοποθεσία	Επαρχία Κοτάικ
Χώρα	Αρμενία
Ολοκλήρωση	Πρώτος ή δεύτερος αιώνας μ.Χ. [1]
Κατάσταση	αναστηλωμένος
Χρήση	Μουσείο (μέρος μεγαλύτερης προστατευμένης περιοχής) περιστασιακά ναός λατρείας Αρμενικού νεοπαγανισμού
Ιδιοκτήτης	Υπουργείο Πολιτισμού της Δημοκρατίας της Αρμενίας
Διαστάσεις
Ύψος	1,396 m (4,580 ft)[4]
Σχεδιασμός και κατασκευή
Προστασία	μνημείο πολιτισμικής κληρονομιάς στην Αρμενία[3]
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Μετά τον προσηλυτισμό των κατοίκων της Αρμενίας στον Χριστιανισμό στις αρχές του 4ου αιώνα, μετατράπηκε σε βασιλική θερινή κατοικία της Χοσροβιντούχτ, αδελφής του Τιριδάτη Γ'. Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές δεν ήταν ναός αλλά τάφος και έτσι διεσώθη από την καθολική καταστροφή των παγανιστικών δομών. Κατέρρευσε στον σεισμό του 1679. Το ανανεωμένο ενδιαφέρον κατά τον 19ο αιώνα οδήγησε σε ανασκαφές στην περιοχή στα μέσα του 20ου αιώνα και την ενδεχόμενη ανακατασκευή του μεταξύ του 1969 και του 1975. Είναι το μόνο γνωστό ελληνορωμαϊκό περίστυλο κτίριο στην Αρμενία και το μόνο τέτοιου είδους οικοδόμημα που διασώζεται^[B] στην πρώην Σοβιετική Ένωση.^[9][2][10] Είναι ένα από τα κύρια τουριστικά αξιοθέατα στην Αρμενία και το κεντρικό ιερό του Αρμενικού Νεοπαγανισμού.

Τοποθεσία

Ο ναός βρίσκεται στην άκρη ενός τριγωνικού γκρεμού και είναι μέρος του φρουρίου της Γκαρνί (αρμενικά: Գառնիի ամրոց, Gařnii amrots ή Գառնու ամրոց, Gařnu amrots). Ένα από τα παλαιότερα κάστρα στην Αρμενία,^[11] αναφέρεται ως Gorneas στο έργο Annals του πρώτου αιώνα του Τάκιτου.^[12] Η τοποθεσία είναι κοντά στο χωριό Γκαρνί, στην επαρχία Kotayk της Αρμενίας και είναι επισήμως γνωστό ως "Garni Historical and Cultural Museum Reserve" (αρμενικά: «Գառնի» պատմա-մշակութային արգելոց-թանգարան) και περιλαμβάνει τον ναό, ένα συγκρότημα λουτρών, ένα βασιλικό θερινό ανάκτορο, την εκκλησία του Αγίου Σιών του 7ου αιώνα και λοιπά στοιχεία ελάσσονος σημασίας (π.χ. μεσαιωνικούς Αρμενικούς σταυρόλιθους χατσκάρ). Συνολικά, ο κατάλογος των άυλων ιστορικών και πολιτιστικών μνημείων έχει εγκριθεί από την κυβέρνηση της Αρμενίας και περιλαμβάνει 11 είδη.^[13] Καταλαμβάνει 8,6 στρέμματα και εποπτεύεται από την Υπηρεσία για την Προστασία του Ιστορικού Περιβάλλοντος και του Μουσείου Διατήρησης των Πολιτιστικών στοιχείων, έναν οργανισμό που υπάγεται στο Υπουργείο Πολιτισμού της Δημοκρατίας της Αρμενίας.^[14]

Ιστορία

Η Ελληνική επιγραφή του Τιριδάτη Α´

Η ακριβής χρονολογία κατασκευής του ναού είναι άγνωστη και αποτελεί αντικείμενο συζήτησης. Η κυρίαρχη άποψη είναι ότι χτίστηκε το 77 μ.Χ., κατά το ενδέκατο έτος της βασιλείας του βασιλιά Τιριδάτη Α'. Το 1945 ο ζωγράφος Μαρτιρός Σαριάν ανακάλυψε μια ελληνική επιγραφή^[C], που έχρηζε τον Τιριδάτη τον Ήλιο ως ιδρυτή του ναού.^[16] Η επιγραφή, η οποία πιθανώς προήλθε από τον τοίχο του φρουρίου Γκαρνί και όχι από τον ίδιο τον ναό, έχει υποστεί βλάβη και είναι δυνατές διάφορες αναγνώσεις της γραφής. Μια πιθανή ανάγνωση και μετάφραση είναι:^[17]

«Ο Θεός Ήλιος Τιριδάτης, αδιαφιλονίκητος βασιλιάς της Μεγάλης Αρμενίας έχτισε τον ναό και το απόρθητο φρούριο στο ενδέκατο έτος της βασιλείας του, όταν ο Μενιέας ήταν χαζαραπέτ [χιλίαρχος] και ο Αματέας ήταν σπαραπέτ [στρατηγός, διοικητής].»

Αυθεντικό κείμενο:

«Ἣλιος Τιριδάτης [ὁ μέγας] μεγάλης Ἀρμενίας ἄνα[κτος] ὡς δεσπότης. Αἴκτισε ναΐ[διον] βασιλίσ[σ]α τὸν ἀνίκητον κασ[ιν ἐνι] αιτούς. Αι. Τῆς βασιλεί[ας αὐτου] με[γαλείας]. Ὑπὸ ἐξουσίᾳ στεγάν[ου] λίτουργος τῷ μεγάλῳ σπ[ῆι εὔχεσθε] μετὰ ματήμι καὶ εὐχαρ[ιστίαν εὐχήν] τοῦ μαρτυρίου.»

Παραπομπές

Σημειώσεις

1. Επίσης γνωστός ως Գառնիի տաճար Gařnii tačar ή Գառնու տաճար Gařnu tačar, που και τα δύο σημαίνουν "Ναός Γκαρνί"
2. Υπάρχουν τουλάχιστον τα ερείπια ενός Ελληνικού ναού στην Ουκρανία. Στην περιοχή Όλμπια στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, υπάρχει ένας ναός Ιωνικού ρυθμού του Απόλλωνα (που χρονολογείται ανάμεσα στον 4ο-2ο αιώνα π.Χ.).^[7][8]
3. "σε ένα μπλοκ από βασάλτη μήκους 165 εκατ., ύψους 50 εκατ. και πάχους 79–80 εκατ. Τα γράμματα είναι περίπου διαστάσεων 5 x 5.5 εκατ."^[15]

Παραπομπές

1. Khatchadourian 2008, σελ. 251.
2. Smith, Adam T. (2012). «'Yerevan, My Ancient Erebuni': Archaeological Repertoires, Public Assemblages, and the Manufacture of a (Post-)Soviet Nation». Στο: Charles W. Hartley, G. Bike Yazicioğlu, Adam T. Smith, επιμ. The Archaeology of Power and Politics in Eurasia: Regimes and Revolutions. Cambridge University Press. σελ. 65. ISBN 9781107016521. ο μοναδικός ναός-τάφος του Γκαρνί, μόλις ανατολικά του Γερεβάν -ο μόνος Ελληνορωμαϊκός περίστυλος ναός, οπουδήποτε αλλού στη Σοβιετική Ένωση.
3. Wiki Loves Monuments monuments database. 7  Νοεμβρίου 2017. tools.wmflabs.org/heritage/api/api.php?action=search&format=json&srcountry=am&srlang=hy&srid=6.21%2F4.2.
4. «Garni, Armenia». elevationmap.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2016.
5. Stokes, Jamie, επιμ. (2009). «Armenians». Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East. Infobase Publishing. σελ. 62. ISBN 9781438126760. Παρά την έλλειψη των σωζόμενων προ-χριστιανικών κτισμάτων, πολλές περιοχές δίνουν τη δυνατότητα στους αρχαιολόγους να μάθουν κάτι σχετικά με το γενικό πρότυπο της προ-χριστιανικής αρχιτεκτονικής στην Αρμενία. Η πιο σημαντική από αυτές, είναι η περιοχή στο Γκαρνί...
6. Mkrtchyan, Satenik (2014). «Construting national identities through general education: Religion in Armenian schools». Στο: Agadjanian, Alexander· Jödicke, Ansgar· van der Zweerde, Evert, επιμ. Religion, Nation and Democracy in the South Caucasus. Routledge. σελ. 157. ISBN 9781317691570. Κανείς να βρει τον προ-Χριστιανικό ναό του Γκαρνί ανάμεσά τους...
7. Bernhard, M. L.· Sztetyłło, Z. (1976). «OLBIA Ukraine». The Princeton Encyclopedia of Classical Sites. ...ένας ναός του Δελφίνιου Απόλλωνα (30-35 x 16 μ/) περίπου του 4ου-2ου αιώνα, που περιβάλλεται εξολοκλήρου με στοές από Ιωνικές κίονες...
8. Wilson, Nigel (2013). «Olbia». Encyclopedia of Ancient Greece. Routledge. σελ. 510. ISBN 9781136788000. ...Ο Ιωνικός ναός του Δελφίνιου Απόλλωνα...
9. «Temple of Garni». California State University, Fresno Armenian Studies Program. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2016. Αναστηλώθηκε στη δεκαετία του 1970 και έχει διακριθεί ως ο μόνος Ελληνο-ρωμαϊκος ναός που στέκεται πάνω από το έδαφος σε ολόκληρη τη Σοβιετική Ένωση.
10. Krymskiy, Mark (3 February 2011). «Старая Армения» (στα ru). Gazeta.ru. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-09-13. https://web.archive.org/web/20160913180511/http://www.gazeta.ru/travel/2011/01/25_a_3504058.shtml. Ανακτήθηκε στις 2016-11-02. «...храм Гарни --единственный на территории СССР языческий храм эллинистического типа...»
11. Hewsen, Robert H. (2001). Armenia: A Historical Atlas. Chicago: University of Chicago Press. σελ. 62. ISBN 0-226-33228-4. ένα μεγάλο Ιωνικό κτίριο εκλαμβάνεται συνήθως για ναό, αλλά του οποίου η διατήρηση και το γεγονός ότι στον έβδομο αιώνα μια εκκλησία χτίστηκε δίπλα του και όχι στη θέση του, δείχνει ότι ήταν πιθανότερα τάφος ενός Βασιλιά της Αρμενίας που είχε οριστεί από τους Ρωμαίους, ίσως του Τιριδάτη Α' (51-60, 63 σελ 75) ή του Sohaimos του Emesa (140-160).
12. Khatchadourian 2008, σελ. 252.
13. «Հայաստանի Հանրապետության Կոտայքի մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակ». arlis.am (στα Αρμενικά). Armenian Legal Information System. 24 Δεκεμβρίου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιανουαρίου 2015.
14. Petrosyan, Sara (21 Φεβρουαρίου 2014). «Crime of Culture: Government Neglect and New Café Ensure that Garni Will Never Become a UNESCO World Heritage Site». Hetq Online. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-10-16. https://web.archive.org/web/20161016164358/http://hetq.am/eng/news/32691/crime-of-culture-government-neglect-and-new-caf%C3%A9-ensure-that-garni-will-never-become-a-unesco-world-heritage-site.html. Ανακτήθηκε στις 2016-11-02.
15. Russell 1987, σελ. 269.
16. Tananyan 2014, σελίδες 31–32.
17. Ananian, Poghos (1994). «Գառնիի Յունարէն արձանագրութիւնը [The Greek inscription of Garni]» (στα hy). Bazmavep 152: 111. cited in Nersessian 2001, p. 103

Βιβλιογραφία

• Khatchadourian, Lori (2008). «Making Nations from the Ground up: Traditions of Classical Archaeology in the South Caucasus». American Journal of Archaeology 112 (2): 247–278. doi:10.3764/aja.112.2.247. http://www.jstor.org/stable/20627449.
• Tananyan, Grigor (2014). «Գառնի պատմամշակութային կոթողը (տաճարի վերականգման 40-ամյակի առթիվ) [The Historic & Cultural Monument of Garni (to the 40th anniversary of the restoration of the temple)»] (στα hy). Patma-Banasirakan Handes (2): 25–45. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304195941/http://hpj.asj-oa.am/5963/. Ανακτήθηκε στις 2016-11-02.
• Panossian, Razmik (2006). The Armenians: From Kings and Priests to Merchants and Commissars. New York: Columbia University Press. ISBN 9780231139267.
• Nersessian, Vrej (2001). Treasures from the Ark: 1700 Years of Armenian Christian Art. Los Angeles: J. Paul Getty Museum. ISBN 9780892366392.
• Bauer-Manndorff, Elisabeth (1981). Armenia: Past and Present. Lucerne: Reich Verlag.
• Russell, James R. (1987). Zoroastrianism in Armenia. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 0-674-96850-6.

Περαιτέρω ανάγνωση

• Manandyan, Hakob (1951). «Новые заметки о греческой надписи и языческом храме Гарни» (στα ru). Bulletin of the Academy of Sciences of the Armenian SSR: Social Sciences (4): 9–36. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-12-08. https://web.archive.org/web/20151208092413/http://basss.asj-oa.am/588/. Ανακτήθηκε στις 2016-11-02.
• Bartikian, Hrach (1965). «Գառնիի հունարեն անձանագրությունը և Մովսես Խորենացին [The Greek Inscription of Garni and Movses Khorenatsi»] (στα hy). Patma-Banasirakan Handes (3): 229–234. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-11-11. https://web.archive.org/web/20161111160319/http://hpj.asj-oa.am/828/. Ανακτήθηκε στις 2016-11-02.
• Mouradian, G. S. (1981). «Греческая надпись Трдата I, найденная в Гарни [Tiridates I's Greek Inscription Discovered in Garni»] (στα ru). Patma-Banasirakan Handes (3): 81–94. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-11-11. https://web.archive.org/web/20161111155316/http://hpj.asj-oa.am/3465/. Ανακτήθηκε στις 2016-11-02.
• Sahinian, Alexander (1979). «Գառնիի անտիկ տաճարի կառուցման ժամանակը [The Time of the Construction of the Antique Temple of Garny»] (στα hy). Patma-Banasirakan Handes (3): 165–181. http://hpj.asj-oa.am/3231/.
• Sahinian, Alexander (1979). «Գառնիի անտիկ տաճարի վերակազմության գիտական հիմունքները [Scientific Foundations of the Reconstruction of the Ancient Temple of Garny»] (στα hy). Patma-Banasirakan Handes (4): 135–155. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-11-10. https://web.archive.org/web/20161110202419/http://hpj.asj-oa.am/3189/. Ανακτήθηκε στις 2016-11-02.
• Sahinian, Alexander (1979). «Գառնիի անտիկ տաճարի վերականգնումը [The Reconstruction of the Ancient Temple of Garni»] (στα hy). Lraber Hasarakakan Gitutyunneri (10): 59–74. ISSN 0320-8117. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304054616/http://lraber.asj-oa.am/2612/. Ανακτήθηκε στις 2016-11-02.
• Sahinian, Alexander (1979). «Գառնիի անտիկ տաճարի համաչափական համակարգը [Proportional System of the Ancient Temple of Garni»] (στα hy). Lraber Hasarakakan Gitutyunneri (12): 76–92. ISSN 0320-8117. http://lraber.asj-oa.am/2646/.
• Sargsian, Harma (1982). «Գառնիի հեթանոսական տաճարի վերականգնման ճարտարագիտական հարցերը [Engineering questions of the restoration of paganish temple of Garni»] (στα hy). Lraber Hasarakakan Gitutyunneri (12): 70–76. ISSN 0320-8117. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304201057/http://lraber.asj-oa.am/4692/. Ανακτήθηκε στις 2016-11-02.
• Sahinian, Alexander (1983). Գառնիի անտիկ կառույցների ճարտարապետությունը [Architecture of ancient structures of Garni] (στα Αρμενικά). Yerevan: Armenian SSR Academy of Sciences Publishing.
• Sahinian, Alexander (1988). Архитектура античных сооружений Гарни [Architecture of ancient structures of Garni] (στα Ρωσικά). Yerevan: Sovetakan Grogh.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Ναός του Γκαρνί

• «Arménie : Le temple de Garni au son du duduk» (στα γαλλικά). Le Monde. 14 Ιουνίου 2011. http://www.lemonde.fr/voyage/video/2011/06/14/le-temple-de-garni-au-son-du-duduk_1536202_3546.html.
• «Лекция "Храм в Гарни и искусство эллинистической Армении"» (στα Ρωσικά). State Museum of the Orient. 29 Σεπτεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2016.
• Το Γκαρνί στο Armenica.org
• Περιγραφή στο Cilicia.com