Ναυμαχία του Τσεσμέ

Κατά τα Ορλοφικά, ο Αλεξέι Ορλώφ και οι συνεργάτες τους δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στη Ρωσία χωρίς κάποια εντυπωσιακή νίκη.

Η μάχη του Τσεσμέ, έργο του Ιβάν Αϊβαζόφσκι

Άρχισαν λοιπόν τη συστηματική καταδίωξη του τουρκικού στόλου στο Αιγαίο, η οποία κατέληξε στη μεγάλη νικηφόρο για τους Ρώσους ναυμαχία του Τσεσμέ (26 Ιουνίου 1770), μεταξύ Χίου και μικρασιατικών παράλιων, η οποία αποτέλεσε μία από τις σοβαρότερες ναυτικές καταστροφές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Το βράδυ της 26ης Ιουνίου 1770 άρχισε η μεγάλη ναυμαχία του Τσεσμέ. Ο Ιωάννης Βαρβάκης μαζί με τους Ρώσους αφού εντόπισε τον Οθωμανικό στόλο στο Τσεσμέ μετέτρεψε το καράβι του σε πυρπολικό, το οδήγησε και το κόλλησε σ΄ ένα μεγάλο Τουρκικό ντελίνι, πιθανόν τη ναυαρχίδα, άναψε ο ίδιος το δαυλό το φιτίλι, και τίναξε το μεγάλο καράβι στον αέρα. Από την έκρηξη τινάχτηκε κι αυτός κι έπεσε στην θάλασσα.

Ακολούθησε πλήρης καταστροφή του στόλου των Τούρκων, αφού τα καράβια βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους. Οι Ρώσοι ναύτες έσπευσαν και μάζεψαν τον Βαρβάκη τραυματισμένο. Ο ναύαρχος Σπυρίντωφ τον ονόμασε "Ήρωα του Τσεσμέ" και με το όνομα αυτό έγινε γνωστός στο Αστραχάν. Ο Αλέξης Ορλώφ ως εκπρόσωπος στην επιχείρηση ανέφερε με επίσημο έγγραφο την ηρωική πράξη του Βαρβάκη στην Αικατερίνη Β', η οποία με διάταγμά της τον ονόμασε υπολοχαγό του Ρωσικoύ στρατού.