Ο Μπέλος Βουκάνοβιτς (σερβικά : Белош ή Ελληνική γλώσσα : "Βελούσης", έδρασε την περίοδο 1141 - 1163) ήταν Σέρβος πρίγκιψ που διετέλεσε αντιβασιλεύς της Ουγγαρίας (1141 - 1146) μαζί με την αδελφή του Ελένη, μητέρα του Γκέζα Β΄ της Ουγγαρίας. Ο Μπέλος κράτησε τον τίτλο του Δουκός της Κροατίας (1146-1157) και για σύντομο χρονικό διάστημα το 1163. Ο Μπέλος μέλος της Δυναστείας των Βουκάνοβιτς, κυβέρνησε επιπλέον το Μεγάλο Πριγκιπάτο της Ράσκας (1162). Στην εποχή του υπήρχε συμμαχία της Σερβίας και της Ουγγαρίας απέναντι στην Βυζαντινή αυτοκρατορία η οποία έγινε κυρίαρχος της Σερβίας.
| Μπέλος Βουκάνοβιτς | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1083 |
| Θάνατος | 1163 Ουγγαρία |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ουγγαρία |
| Θρησκεία | Ανατολικός Χριστιανισμός |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | στρατιωτικός |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Ούρος Α΄ Βουκάνοβιτς και Άννα Διογένη |
| Αδέλφια | Ελένη Βασίλισσα της Ουγγαρίας Ούρος Β΄ Πρίμισλαβ Ντέσα Βουκάνοβιτς |
| Οικογένεια | Δυναστεία των Βουκάνοβιτς |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Μπάνος της Κροατίας παλατινάτο της Ουγγαρίας (1145–1157)[1] |
Ο Μπέλος Βουκάνοβιτς ήταν ο τρίτος γιος του Μεγάλου Πρίγκιπα της Σερβίας Ούρος Α΄ Βουκάνοβιτς και της Άννας Διογένη της εγγονής του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ρωμανού Διογένη. Οι ιστορικοί διαφωνούν σχετικά με την ημερομηνία που γεννήθηκε την περίοδο 1108-1115.[2][3] Οι αδελφοί του ήταν ο Ούρος Β΄ Πρίμισλαβ και ο Ντέσα Βουκάνοβιτς, οι αδελφές του ήταν η Ελένη μητέρα του Γκέζα Β΄ της Ουγγαρίας και η Μαρία της Ράσκας, δούκισσα του Ζνόιμο. Ο Ζάβιντα πατέρας του μελλοντικού ιδρυτή της Σερβικής αυτοκρατορίας Στέφανου Νεμάνια ήταν πιθανότατα και αυτός αδελφός του. Ο Ιωάννης Κίνναμος στο έργο του "Πράξεις του Ιωάννη και του Μανουήλ Κομνηνού" έγραψε :
"Ο Μπέλος αναχώρησε για την Ουγγαρία, έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τον ανεψιό του Γκέζα τον οποίο είχε αναθρέψει, ο Ούγγρος βασιλιάς έκανε αμέσως σύμμαχο του την Σερβία"
Η αδελφή του Ελένη παντρεύτηκε τον διάδοχο του Ουγγρικού θρόνου Μπέλα Β΄ της Ουγγαρίας (1129), την συνόδευσε ο Μπέλος στην Ουγγαρία με στόχο να ενδυναμώσει την συμμαχία της Σερβίας και της Ουγγαρίας εναντίον του Βυζαντίου.[2] Ο Μπέλα Β΄ είχε τυφλωθεί την εποχή που ήταν νέος, διαδέχθηκε στον θρόνο της Ουγγαρίας τον άκληρο Στέφανο Β΄ ύστερα από έναν σύντομο εμφύλιο. Ο Μπέλος συναντήθηκε στην Ουγγρική αυλή με την αδελφή του και δέχτηκε τον τίτλο του Δουκός. Δεν έχουν καταγραφεί δραστηριότητες την επόμενη δεκαετία, τα Χρονικά τονίζουν τον σημαντικό ρόλο της Ελένης την εποχή που κυβερνούσε ο σύζυγος της στην Ουγγρική αυλή.[2] Ο Μπέλος βοήθησε τον γαμπρό του στην διακυβέρνηση της Ουγγαρίας ως μέλος του βασιλικού Συμβουλίου.[4] Σύμφωνα με τον ιστορικό Ιωάννη Κίνναμο ο Μπέλος συμμετείχε στην εκπαίδευση του ανεψιού Γκέζα ο οποίος γεννήθηκε το 1130 από την παιδική του ηλικία..[3][5] Ο Μπέλος πολύ πιθανό έπεισε τον Μπέλα Β΄ να ανακαταλάβει της ακτές της Δαλματίας που είχαν χάσει οι Ούγγροι από την Δημοκρατία της Βενετίας και την υποταγή της Βοσνίας.[6] Ο Μπέλα Β΄ πέθανε (13 Φεβρουαρίου 1141) την εποχή που ο μεγαλύτερος γιος και διάδοχος του Γκέζα Β΄ ήταν ακόμα παιδί, με τον τρόπο αυτό η Ελένη και ο Μπέλο έγιναν κηδεμόνες και συμβασιλείς. Τα δύο αδέλφια κυβέρνησαν το βασίλειο της Ουγγαρίας μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1146 που ενηλικιώθηκε ο Γκέζα Β΄. Την περίοδο 1142-1146 ο Μπέλος πήρε τον τίτλο του Δουκός ως εξωτερικό μέλος της δυναστείας των Άρπαντ.[2][5] Το Βασίλειο της Ουγγαρίας συμμάχησε με το Πριγκιπάτο του Χάλιτσκ και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απόφαση του Γκέζα να στείλει (1144) στρατό για να βοηθήσει τον πρίγκιπα Βολοντιμίρ απέναντι στον Βσέβολοντ Β΄ του Κιέβου. Ο Ουγγρικός στρατός είχε υπό την ηγεσία του τον Μπέλο αλλά δεν υπήρξε σοβαρή σύγκρουση, παρέμεινε ωστόσο σημαντικό πρόσωπο στην συμμαχία με την Γαλικία.[7] Οι Αυστριακοί και οι Βαυαροί μισθοφόροι που είχε ο διεκδικητής Μπόρις Καλαμάνος εισέβαλαν στην Ουγγαρία και κατέλαβαν τον Απρίλιο του 1146 την Μπρατισλάβα. Ο Γκέζα Β΄ και ο Μπέλος υπερασπίστηκαν με επιτυχία το Βασίλειο της Ουγγαρίας.[8] Ο Ιωάννης Κίνναμος στο έργο του "Πράξεις του Ιωάννη και του Μανουήλ Κομνηνού" έγραψε :
"Καθώς ο βασιλιάς Γκέζα Β΄ ήταν μακριά ο Μπέλος είχε την υψηλότερη θεση στον στρατό ως "Μπαν" ο Μανουέλ έφτασε σύντομα να τον συναντήσει. Ο Μπέλος όταν έφτασε ότι πλησιάζει ο αυτοκράτορας δραπέτευσε γρήγορα χρησιμοποιώντας αστείες δικαιολογίες, ότι είχε πάρει διαταγή από τον βασιλιά ώστε να πάει στην πόλη Μπρανίτσεβο ώστε να μπορέσει να επιτεθεί καλύτερα από εκεί στους Βυζαντινούς".
Ο Μπέλος παρέμεινε ο ισχυρότερος άνδρας στο Βασίλειο της Ουγγαρίας και μετά την ενηλικίωση του Γκέζα Β΄ (1146 - 1157). Την ίδια χρονιά (1146) έλαβε τον τίτλο του Κόμη του Παλατινάτου, του ανώτατου δικαστικού τίτλου της Ουγγαρίας. Τα δύο αξιώματα τα διατήρησε ταυτόχρονα μέχρι την πτώση του (1157), ασκούσε με τον τρόπο αυτό τεράστια εξουσία στο βασίλειο.[9][10] Παρά το γεγονός ότι το αξίωμα του Κόμη του Παλατινάτου ήταν το ισχυρότερο στο Βασίλειο της Ουγγαρίας στα έγγραφα της εποχής του καταγράφεται πιο συχνά ως "Μπαν".[11] Με την ενηλικίωση του Γκέζα Β΄ ο Μπέλος τακτοποίησε τον γάμο του με την Ευφροσύνη του Κιέβου, την αδελφή του Μεγάλου Πρίγκιπα Ιζιασλάβ Β΄ του Κιέβου.[7] Ο Γκέζα Β΄ αποφάσισε κατόπιν το φθινόπωρο του 1146 να εισβάλει στην Αυστρία, στο πλευρό του ήταν και ο Μπέλος, ο Μαγδράβος Ερρίκος Β΄ της Αυστρίας γνώρισε εκεί μεγάλη συντριβή.[12] Σύμφωνα με τον Χρονικογράφο Όθων του Φράιζινγκ ο Μπέλος ακολούθησε την δεύτερη γραμμή μάχης ακριβώς πίσω από τους Σέκελι και τους Πετσενέγους. Τα στρατεύματα διέρρηξαν την άμυνα του εχθρού, με τον τρόπο αυτό ο βασιλιάς έκανε την τελική επίθεση με τους εκλεκτούς πολεμιστές του.[13] Τα "Πεφωτισμένα Χρονικά" του 14ου αιώνα καταγράφουν τον Μπέλο ως "διάσημο πολεμιστή ανάμεσα σε χιλιάδες", "κατέβηκε με τους άνδρες του από τα μετόπισθεν, έπεσε πάνω στον εχθρό και προκάλεσε μεγάλη σφαγή".[14]
Ο Μπέλος παντρεύτηκε μια άγνωστη κόρη του Ρώσου πρίγκιπα Βλαδίμηρου Γ΄, του μικρότερου αδελφού της αυτοκράτειρας Ευφροσύνης (1150). Τα "Χρονικά του Κιέβου" έγραψαν ότι η βασίλισσα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην τακτοποίηση αυτού του γάμου.[15] Ο γάμος επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά την συμμαχία της Σερβίας, της Ουγγαρίας και της Γαλικίας εναντίον του Βυζαντίου. Οι Ούγγροι υποστήριζαν τις προσπάθειες των πριγκίπων της Ράσκας να ανεξαρτητοποιθούν, ο αυτοκράτορας Μανουήλ Α΄ Κομνηνός προχώρησε σε στρατιωτική εκστρατεία στην Σερβία (1150). Ο Βυζαντινός στρατός συνέτριψε τον Σεπτέμβριο του 1150 στον ποταμό Τάρα τα στρατεύματα των Ούγγρων και των Σέρβων, ο αδελφός του Μπέλου Ούρος Β΄ Πρίμισλαβ δήλωσε την υποταγή του. Ο Μανουήλ Α΄ προχώρησε κατόπιν σε μια εκδικητική εκστρατεία στην Ουγγαρία και λεηλάτησε τα εδάφη ανάμεσα στους ποταμούς Σάβο και Δούναβη, στα τέλη του 1150 πολιόρκησε το Ζέμουν. Ο Γκέζα Β΄ βρισκόταν τότε στο Χάλιτς, ο Μπέλος ήταν μόνο επικεφαλής του Ουγγρικού στρατού αλλά δίστασε να συγκρουστεί με τον αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνό. Ο διεκδικητής του Ουγγρικού θρόνου Μπόρις Καλαμάνος λεηλάτησε κατόπιν την κοιλάδα του ποταμού Τίμις, ο Γκέζα Β΄ επέστρεψε κατόπιν από το Χάλιτς στην Ουγγαρία, παρακάλεσε για ειρήνη η οποία κλείστηκε στις αρχές του 1151.[16] Ο ξάδελφος του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός διοικητής του Βελιγραδίου προχώρησε σε διαπραγματεύσεις με τον Μπέλο (1153), του πρόσφερε να του παραδώσει τις πόλεις του με αντάλλαγμα να τον υποστηρίξει για να ανατρέψει τον Μανουήλ. Η συνομωσία αποκαλύφτηκε ωστόσο και ο Ανδρόνικος συνελήφθη (1154), ο Μπέλος βοήθησε τον Μπαν της Βοσνίας να κατακτήσει το Μπρανίτσεβο από τους Βυζαντινούς.[11] Στα έγγραφα της εποχής του ο Μπέλος καταγράφεται για τελευταία φορά ως Παλατίνος της Βοσνίας τον Μάρτιο του 1157.[11] Ο Ιωάννης Κίνναμος στο έργο του "Πράξεις του Ιωάννη και του Μανουήλ Κομνηνού" έγραψε :[17]
"Ο Ούρος Β΄ παραβίασε τους όρκους του και επανέλαβε την εξέγερση, ο αυτοκράτορας Μανουήλ τον απομάκρυνε από τον θρόνο και τοποθέτησε τον αδελφό του Μπέλο. Ο Μπέλος με την σειρά του αφού κυβέρνησε για ένα διάστημα λαμπρά στην συνέχεια αποχώρησε για την Ουγγαρία που έζησε πολλά χρόνια ακόμα μέχρι το τέλος της ζωής του".
Την δεκαετία του 1150 ο Μπέλος έχασε την μεγάλη εξουσία που είχε στην Ουγγρική βασιλική αυλή, οι οικονομικές δυσκολίες στις στρατιωτικές εκστρατείες ώθησαν τον Γκέζα Β΄ αλλάξει την εξωτερική του πολιτική όπως επίσης και την στήριξη του στους Σέρβους. Οι Ούγγροι και οι Βυζαντινοί υπέγραψαν συμφωνία ειρήνης (1155), ο Μπέλος ήταν απομονωμένος και αρκετά δυσαρεστημένος.[15] Ο μικρότερος αδελφός του Γκέζα Β΄ μελλοντικός Στέφανος Δ΄ της Ουγγαρίας άρχισε να συνωμοτεί με τον θείο του Μπέλο εναντίον του ανεψιού του βασιλιά, σχεδίαζαν μάλιστα και την δολοφονία του Γκέζα Β΄. Τα Χρονικά γράφουν ότι ο νεαρός πρίγκιπας παρασύρθηκε από τον θείο του Μπέλο, έναν άνθρωπο "πολύ πανούργο, δόλιο που προσπαθούσε με τέχνη να κάνει τον νεαρό πρίγκιπα αλαζόνα".[18]
Ο Γκέζα Β΄ που ήθελε να αποφύγει τον εμφύλιο διέταξε την δίωξη των οπαδών του Στέφανου, διέταξε τον επαναστάτη αδελφό του να διώξει τον Μπέλο από την Ουγγαρία και τον καταδίκασε σε θάνατο. Ο Μπέλος τελικά εγκατέλειψε την Ουγγαρία λίγο μετά την άνοιξη του 1157 ή στις αρχές του 1158.[19][20] Ο Μπέλος επέστρεψε στην Σερβία, σύμφωνα με τον Ιωάννη Κίνναμο ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Μανουήλ Α΄ εκδίωξε από τον Σερβικό θρόνο τον επαναστάτη Ούρος Β΄ και τοποθέτησε στην θέση του τον αδελφό του Μπέλο ως Μέγα Πρίγκιπα της Σερβίας (1162).[21] Μερικές πηγές υποστηρίζουν ότι ανέβηκε στον θρόνο της Σερβίας πιο νωρίς (1157-1158), αλλά αυτό δεν επιβεβαιώνεται από την χρονολόγηση του Ιωάννη Κίνναμου.[21] Ο Μπέλος κυβέρνησε για λίγο χρόνο, στην συνέχεια αναγκάστηκε να παραιτηθεί επειδή οι τοπικοί ευγενείς δεν τον υποστήριζαν, τον αντικατέστησε ο μικρότερος αδελφός του Ντέσα (1162). Δεν υπάρχουν άλλες πηγές σχετικά με την βασιλεία του Μπέλου στην Σερβία εκτός από τον Ιωάννη Κίνναμο.[22] Ο Γκέζα Β΄ πέθανε εν τω μεταξύ τον Μάιο του 1162 αιφνίδια και πρόωρα, τον διαδέχθηκε ο 15χρονος γιος του Στέφανος Γ΄ της Ουγγαρίας, οι από πατέρα θείοι του Λαδίσλαος Β΄ της Ουγγαρίας και ο ίδιος ο Στέφανος τον αμφισβήτησαν και ξεκίνησαν εμφύλιο πόλεμο. Ο Μπέλος επέστρεψε στην Ουγγαρία ως έμπιστος του Στέφανου Δ΄, ανέτρεψε τον ανεψιό του και ανέβηκε στον Ουγγρικό θρόνο έναν χρόνο μετά τον πρόωρο θάνατο του Λαδίσλαου (1163).[23] Ο Μπέλος καταγράφεται ως "Μπαν της Κροατίας και της Δαλματίας" την ίδια χρονιά σε έγγραφο του Στεφάνου.[24] Το όνομα του εμφανίζεται πρώτο στα έγγραφα της βασιλικής αυλής ως ο πιο έμπιστος στην βασιλική οικογένεια του σφετεριστή. Ο Στέφανος Δ΄ ηττήθηκε ωστόσο από τον ανεψιό του τον Ιούνιο του 1163 που επανήλθε στον θρόνο. Η τύχη του Μπέλου από τότε ήταν αβέβαιη, πιθανότατα έπεσε στην μάχη, σε οποιαδήποτε περίπτωση σύμφωνα με τον Ιωάννη Κίνναμο έζησε μέχρι τον θάνατο του στην Ουγγαρία.[5][13] Σε επιστολή που έγραψε ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ (1198) φαίνεται ότι δεν ζούσε.[25]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
