Μάχη της Καστέλλας

Η Μάχη της Καστέλλας ήταν πολεμική εμπλοκή της επανάστασης του '21 με νικηφόρα έκβαση για τους Έλληνες, στα πλαίσια της εκστρατείας του Κιουταχή στην Αττική η οποία είχε ως τελικό σκοπό την κατάληψη της Ακρόπολης.

Μάχη της Καστέλλας
Ελληνική Επανάσταση
Ο Μακρυγιάννης υπερασπίζεται τον Πειραιά (πίνακας του Peter von Hess)
Χρονολογία	29 Ιανουαρίου 1827 – 30 Ιανουαρίου 1827
Τόπος	Καστέλλα
Έκβαση	Νίκη των Ελλήνων
Αντιμαχόμενοι
Έλληνες επαναστάτες Οθωμανική αυτοκρατορία
Ηγετικά πρόσωπα
Τόμας Γκόρντον Ιωάννης Μακρυγιάννης Ιωάννης Νοταράς Δημήτριος Καλλέργης Κιουταχής
Δυνάμεις
2.000 άτακτοι, 400 τακτικοί, 15 κανόνια[1] περί τους 3.000 (πεζικό και ιππικό), 4-6 κανόνια[2]
Απώλειες
60 νεκροί[2] 300 νεκροί και τραυματίες[2]

Εξελίξεις στη Ρούμελη και απόβαση των Ελλήνων στην Καστέλλα

Στα τέλη του 1826 και τις αρχές του 1827, οι Έλληνες, χάρις στις επιτυχίες του Καραϊσκάκη, είχαν επιτύχει να απελευθερώσουν ολόκληρη τη Ρούμελη, εκτός από το Μεσολόγγι, τη Ναύπακτο και τη Βόνιτσα^[3]. Όμως, παρά τις επιτυχίες αυτές, ο Μεχμέτ Ρεσί Πασάς (Κιουταχής) δεν είχε τερματίσει την εκστρατεία του, όντας αποφασισμένος να καταλάβει την Ακρόπολη της Αθήνας. Η ελληνική κυβέρνηση, θεωρώντας ότι η απώλεια της Ακρόπολης θα σήμαινε και την απώλεια ολόκληρης της Στερεάς Ελλάδας, απέστειλε ενισχύσεις στο στρατόπεδο της Ελευσίνας. Μετά από αυτό το γεγονός, οι Έλληνες στρατοπέδευσαν στο Καματερό. Εκεί όμως, στην ομώνυμη μάχη, υπέστησαν δεινή ήττα από τον Κιουταχή, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 300 Έλληνες.^[1] Στις 24 Ιανουαρίου, τμήμα 2.000 ατάκτων και 400 ανδρών του τακτικού στρατού, υπό τον στρατιωτικό και μετέπειτα ιστορικό Τόμας Γκόρντον, το οποίο βρισκόταν στη Σαλαμίνα, αποβιβάστηκε στο Φάληρο και απο εκεί στον λόφο της Καστέλλας, όπου και οχυρώθηκε. Τη δύναμη του Γκόρντον υποστήριζαν το ατμοκίνητο πολεμικό Καρτερία, υπό τον Άστιγξ, μαζί με τρία βρίκια, πέντε κανονιοφόρους και ένα μίστικο. Επίσης, οι επαναστάτες διέθεταν 15 κανόνια τα οποία χειρίζονταν μερικοί φιλέλληνες και 50 έμπειροι Ψαριανοί πυροβολητές. Την επόμενη ημέρα, τμήμα του σώματος αυτού επιχείρησε να καταλάβει τον μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα αλλά αποκρούστηκε.^[1]

Αντίδραση του Κιουταχή και προετοιμασίες των Ελλήνων

Μετά τη νίκη του στο Καματερό, ο Κιουταχής προσπάθησε επί δύο ημέρες να πείσει τους πολιορκημένους στην Ακρόπολη να παραδοθούν. Ερεθισμένος από την άρνησή τους, κινήθηκε εναντίον των θέσεων του Γκόρντον στην Καστέλλα, με τις δυνάμεις του να ανέρχονται, κατά νεότερη εκτίμηση, στους 3.000 περίπου άνδρες (ο Γκόρντον αναφέρει 4.000) και μερικά κανόνια.^[2]

Οι Έλληνες είχαν προετοιμαστεί καλά για τη μάχη, έχοντας τοποθετήσει διάφορα κανόνια, ανάμεσά τους και μερικά από τα καράβια τους, στο κέντρο και στα αριστερά της παράταξής τους. Το δεξί άκρο των επαναστατών (η ακτή του Πειραιά) που ήταν και το ασθενέστερο, θα κάλυπταν οι βολές από τα πλοία. Ο Μακρυγιάννης με τους Αθηναίους θα κάλυπτε το δεξί άκρο, ο Δημήτρης Καλλέργης το αριστερό και στο κέντρο βρίσκονταν οι δυνάμεις του Ιωάννη Νοταρά.^[2]

Η μάχη στην Καστέλλα

Το βράδυ τις 29ης Ιανουαρίου, πολλοί Έλληνες, επηρεασμένοι από την ήττα στο Καματερό, δείλιασαν και άρχισαν να φεύγουν. Γι αυτόν τον σκοπό, δόθηκε εντολή στα ελληνικά πλοία να απομακρυνθούν από την ακτή. Κατά τον Μακρυγιάννη, ο ίδιος ο Γκόρντον και άλλοι αξιωματικοί έχασαν το κουράγιο τους και ετοιμάστηκαν να αποχωρήσουν, ωστόσο πρυτάνευσε το σκεπτικό ότι, αν νικούσαν οι Τούρκοι, δεν θα γλύτωνε κανείς.^[2]

Στις 30 Ιανουαρίου οι δυνάμεις του Κιουταχή εξόρμησαν εναντίον των ελληνικών οχυρώσεων. Οι έφοδοί τους κράτησαν πέντε ώρες αλλά αποκρούστηκαν από τους Έλληνες, τους οποίους βοήθησε σημαντικά η Καρτερία, υφιστάμενη αρκετές ζημιές από το αντίπαλο πυροβολικό, ώστε να αναγκαστεί να βγει από το λιμάνι του Πειραιά. Κατά την υποχώρηση των Τούρκων, λίγοι Έλληνες τακτικοί, μαζί με 250 Αθηναίους υπό τον Μακρυγιάννη, τους κυνήγησαν προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες. Οι ελληνικές απώλειες ήταν 60 άνδρες νεκροί ενώ οι Τούρκοι είχαν 300 νεκρούς και τραυματίες.^[2]

Μετά τη μάχη στην Καστέλλα ακολούθησε η μάχη στους Τρεις Πύργους, στις 20 Φεβρουαρίου, όπου και πάλι νίκησαν οι Έλληνες του Γκόρντον, χωρίς όμως να καταφέρουν τελικά να ανακουφίσουν τους πολιορκημένους της Ακρόπολης.^[2]

Παραπομπές

1. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΒ', σ. 443.
2. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΒ', σ. 444.
3. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΒ', σσ. 442-443.

Πηγές

• Διονύσιος Κόκκινος, Η Ελληνική Επανάστασις, τόμος 5ος, σελ. 594, 597. Αθήνα: Μέλισσα. 1974.
• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. τ. ΙΒ΄. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. 1975.